Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

CAĞALA2ADELER

"Ciğalazadeler", "Cağaloğulları" da denir. İstanbul'da bir semte ad veren İtalyan a-sıllı Osmanlı ailesi. Ailenin atası olan Yusuf Sinan Paşa (ö. 1605) ile oğlu Mahmud Paşa (ö. 1643) Cağalazadelerin ünlüleridir.

Sicilya'da Messina kentinde doğan ve Cigala adlı bir amiralin oğlu olan Don Scipione, 156l'deki Cerbe Deniz Sava-şı'nda babasıyla birlikte esir düştü. Kap-tan-ı Derya Piyâle Paşa, 14-15 yaşlarındaki Don Scipione'u, Enderun'a verdi. Müslüman olan ve Yusuf Sinan adını alan genç, kısa sürede göze girdi ve hasoda-ya geçti. Tarihçi İbrahim Peçevi'nin "bed renkli Frenk kibarı" diye nitelendirdiği Sinan, silahdar, mir-i alem, yeniçeri ağası oldu.

Diyarbekir, Budin, Van, Erzurum, Bağdat'ta beylerbeyilik (1579-1585) yaptı. • Lala Mehmed Paşa'nın önerisiyle vezirliğe yükseltildi. Revan beylerbeyi iken Öz-demiroğlu Osman Paşa'nın ölümü üzerine serdar-ı ekrem kaymakamı (vekili) oldu. İki kez kaptan-ı deryalık (1591-1595 ve 1599-1604), kubbe vezirliği (1595-1598), arada iki ay kadar vezirazamlık

(25 Ekim 1596-18 Aralık 1596) yaptı. Hoca Sadeddin Efendi'nin tavsiyesiyle elde ettiği bu görevde bir varlık gösteremedi. Cephede başlayan sadareti İstanbul'a dönmeden Harmanlı Konağı'n-da sona erdi. 1598'de bir yıl Şam valiliğinde bulundu. 1604'te şark seraskeri oldu. Doğu ordusunun disiplinini sağlayamadığı gibi İran cephesinde bozguna uğradı ve kışladığı Diyarbekir'de öldü.

Sert, geçimsiz, kırıcı bir vezirdi. Döneminin politik gruplarından Koca Sinan Paşa ekibine mensuptu. Karşıt grubun lideri de Ferhad Paşa'ydı.

Sinan Paşa'nın İstanbul'daki sarayı, günümüzde Türbe'den Nuruosmaniye' ye kadar uzanan alandaydı. Buraya "Cı-ğalazade Sarayı" deniyordu. Evliya Çele-bi'nin İstanbul sarayları arasında sözünü etmediği bu bina, 18. yy başına kadar ayaktaydı. Saray 1708 ve 1724'teki iki ayrı Hocapaşa yangınında zarar gördü. Sinan Paşa, Beşiktaş'ta mescit, hamam, medrese, mektep, Debbağ Yunus Mahal-lesi'nde mescit, Fethiye Camii yanında medrese ve mektep yaptırmıştı. Adını taşıyan semtteki hamamı, 18. yy'da yıkılmış, I. Mahmud tarafından yeni Cağa-loğlu Hamamı(->) yaptırılmıştır. Mihrü-mah Sultan'ın torunu ile evli olan Sinan Paşa'nın soyundan gelenler, Osmanlı hanedanı ile akrabalık ilişkilerini uzun zaman sürdürmüşlerdir.

Sinan Paşa'nın oğlu Mahmud Paşa, 1004-1614 arasında Rakka, Diyarbekir, Bağdat valiliklerinde bulundu. İstanbul' da kubbe vezirliği (1614-1635) yaptı. l623'te Anadolu'da ayaklanan sipahilere karşı gönderildi ise de bozguna uğrayıp Bursa'ya çekildi. III. Mehmed'in (hd 1595-1603) adı bilinmeyen bir kızıyla evli olan Mahmud Paşa'nın oğulları "sultanzade" sanını taşıyan Mustafa Bey, Karahoca İbrahim Kethüda ve Mehmed Paşa'dır. Mehmed Paşa'nın soyundan gelenler "Ciğalazade", "Cağaloğlu" önadlarını taşıyarak 18. ve 19. yy'larda İstanbul'un seçkin ve saygın bir ailesini temsil etmişlerdir. Bunlar arasında ilmiye ve ka-lemiye sınıflarında önemli görevler alanlar ve aile vakıflarına mütevellilik edenler olmuştur.

Yeni iş

merkezleriyle

eski yapıların

iç içe olduğu

Cağaloğlu'ndan

bir görünüm.

Hazıyn Okurer,

1993

Tire'deki Cağaloğlu Ali Paşa Türbesi'n-de yatan ve mezar taşında Cağalazade Ali Paşa adı okunan (ö. 1620) zatın İstanbul'daki Cağaloğulları ile ilgisi saptanamamıştır.

Türbe-Nuruosmaniye arasında kalan ve uzun süre İstanbul'un merkezi olan semt, günümüzde de Cağaloğlu adını taşımaktadır.

Bibi. Mustafa Nuri Paşa, Netayicü'l-Vukuat, I-II, Ankara, 1987, s. 116-122, 191-198, 208; Ataî, Hadaiku'l Hakaik, 474-479, 482, 610; Şeyhî, Vekayiu'l-Fuzalâ, I, 131, II-III, 689, 705, 716; Hadikatü'l-Vüzerâ, 47-48; Tarih-i Peçevî, II, (haz. M. Uraz), İst., 1969, s. 325-332, 380-381, 420, 468-469; Y. Öztuna, Devletler ve Hanedanlar, II, Ankara, 1969, s. 593_594; h. Önkal, Tire Türbeleri, Ankara, 1991, s. 48-56.

NECDET SAKAOĞLU