Balkanlardan uluğ TÜRKİstan’a türk halk inançlari II

Çırın etrafında halay tutulur. Bu oyunu erkekler de orada olmalarına rağmen sadece kadınlar oynar. Erkekler ise hov veya çenkname oynarlar.

Bardak; çadırın başına asılan kırmızı, mavi, sarı gibi renkli bezlerden oluşur, bunlar sonradan damada verilir. Bardak hacı andırır; üzerindeki bezde tatlılar, para, şekerler ve kül bulunur. Şeker, tatlı bir hayatı. kül ocağı; para zenginliği temsil eder. Kaşkayilerde, kara kötülüğü ve at iyiliği temsil eder. Etrafında dans yapılan ocak kutsaldır. Ocağa göz yememek (göz değmesin) için üzerklik atılır.

Kaşkayi nikâh merasiminde mollaya lüzum görülmez. “Arap işidir” denilir. “Filanca ile falanca evleniyorlar, babaları da bu evliliğe razıdır” denilir ve bir kâğıt yazılır; böylece evlilik hayatı başlamış olur.

Gelin baba evinden çıkınca üç defa evin etrafında döner, baba ocağını öper ve sonra evin eşiğinden dışarı çıkar. Gelinin beline kuşağını erkek kardeşi olmazsa emmioğlu o da olmazsa aileye yakın bir erkek bağlar. Bu kuşakta ekmek, tatlı ve üzerklik bulunur. Gelinin atının terkine erkek çocuk bindirilir ise ilk çocuğunun erkek olacağına inanılır.

Oğlan evine düğün sırasında “toyhane” denir. Gelin adayı toyhaneyi görünce veya müziği duyunca yarışa başlamak için; at binilir ve toyhaneye kadar yarışılır. İlk gelen atlı baydaktaki asılı kısmı silâhla vurur. Vuran kimse, damadın babasından koyun veya koç hediye alır. Sonra gelin gelir. Gelin gerdeğe toyhanede girer.

Burada gelini yabancı erkek görmez, yüzü örtülüdür. Düğünün ortasındaki ocaktan bir ocaklık ateş, söndürülmeden damadın ocağı yakılır. Bu ocak düğün sırasında geçmemelidir (sönmemeli).

Kaşkayi Türklerinde çeyiz sergilemek ayıptır. Kadının bedenini örten örtü bile sergilenmez. Atıcılara, binicilere ait eşyalar sergilenir. Bu arada kına gecesi yapılır ancak damat yoktur. Gelinin çeşitli süsleri vardı. Bunlardan mihenk, kurutulmuş küçük çiçeklerden oluşur. Bu kokulu bitkiler ipe boncuk gibi takılırlar sonra gelinin boynuna takılır. Melha, çok küçük tohumlar renk renk boyanır kolye gibi geline takılır. Başka bir mücevher ve makyaj yapılmaz.

Kaşkayi kızları 14 –15 yaşına gelinceye kadar Kaşkayi millî kıyafetini giymezler. Bu yaşa gelince anneleri fark eder. Babaları ile konuşur. Kızımızın evlenme yaşı geldi izin ver giyinsin der. Bu bir nevi duyurudur. Erkekler için böyle bir kural ve uygulama yoktur. Kaşkayi kız gelin olunca her türlü giysi giyebilir. Düğün sırasında gelinin üç takım giysisi vardır. Yeşil olan giysi kına gecesi giyilir. Toyhaneye de beyaz olan giyilir. Gerdekten sonra kırmızı olan giyilir.

Kaşkayi Türklerinde kızın saçını kesmesi yasaktır. Kız sadece düğün için zülfünü kesebilir ve çetr bırakır. Bu onun gelin olduğunu gösterir. Yeni gelin 20-30 gün kadar yeni evinden dışarıya pek çıkmaz. Damadın babası “ayak açma” töreni yapar, gelini davet eder, yemekler ikram edilir. Geline hediye verilir. Gelin, babasının evine ilk gidince hemen babasına ve erkek kardeşlerine görünmez, görünmesi saygısızlık sayılır. Hamile olunca da ailenin büyük erkeklerine görünmek saygısızlık sayılır. Dünyaya gelen ilk çocuk iki - üç yaşına kadar babasına ve ağabeysine gösterilmez. Gelin odasına gelin ile birlikte bir - iki yaşlı kadından başka kimse giremez. Gelin çocuğu ile baba evine gidince çocuğunu başka bir eve koyar. Kadın için erkeğin dediği âdeta Tanrı buyruğudur.