Biofizika fanidan amaliy mashg’ulotlar kitobchasi

Nazorat savollar.
1.Sirt aktiv moddalarning eritmalari qanday strukturaga ega bo'ladi.
2.Mitsella hosil bo'lish jarayoni qanday amalga oshadi.
3.Van-dervaals kuchlariga izoh bering.
4.Muvozanatlangan kattalikka ega mitsellalar qaror topishiga sabab.
5.Kolloid zarrachalar sirt aktiv moddalarning erkin molekulalaridan qanday xossalari bilan farq qiladi.
6.Mitsella paydo bo'lishining kritik kontsentratsiyasiga izoh bering.
7. Biologik suyuqliklarda keng tarqalgan kolloid eritmalar.
8.Mitsella paydo bo'lishining kritik kontsentratsiyasini konduktometrik usuli.
9.Mitsella paydo bo'lishining kritik kontsentratsiyasini sirt taranglik usuli.


3-laboratoriya mashg’uloti


Biologik suyuqliklarning osmotik bosimi. Eritmalar va to’qima suyuqliklarining osmotik bosimlarini aniqlash


Ishdan maqsad: Biologik suyuqliklarning osmotic bosimini aniqlashni o’rganish.
Ish uchun kerakli jihozlar: mikroskop, okulyar mikrometrii, kapillyar naychalar, predmet va soat oynachalari, natriy hloridning 1%, 2%, 3%li eritmalari, biologik suyuqliklar, filtr qog'oz.
Nazariy tushuncha. Agarda erituvchi bilan eritma erituvchi molekulalari-ga o'tkazuvchan, ammo erigan modda molekulalariga o'tkazuvchan bo'lmagan (yarim o'tkazuvchan) membrana orqali ajratib qo'yilsa, u holda erituvchi molekula-larining mazkur membrana orqali eritma tomon, bir tomonlama diffuziyasi kelib chiqadi. Bu hildagi diffuziya erituvchi xajm birligidagi molekulalar sonining o'sha hajmga ega eritmadagisidan ko'p bo'lishi bilan shartlanadi. Chunki eritma hajmi-ning ma'lum qismini erigan membrana orqali eritma tomon siljishishlarning eritmadan erituvchi tomon siljishidan ustunlik oladi.Erituvchining yarmi o'tkazuv-chan membrana orqali eritmaga qarab yo'nalgan bir tomonlama diffuziyasi osmos vashu osmos tufayli kelib chiqadigan, yarim o'tkazgich membrana yuza birligiga to'g'ri keladigan kuch esa osmotik bosim deb ataladi.
Vant-Goff qoidasiga ko'ra, noelektrolit modda eritmasining osmotik bosimi deganda, erigan modda zarrachalari gaz holatiga o'tib, eritma hajmini egallaganda hosil qiladigan bosim tushuniladi, Demak, noelektrolit modda eritmalariga ideal gaz holatining tenglamasini tadbiq etish mumkin, ya'ni

bu erdagi: р-eritmaning osmotik bosimi; n-hajmi Vga teng eritmada erigan modda miqdori; с=n/v eritmaning molyar kontsentratsiyasi mol/l; R-universal gaz doimiysi; T-mutloq harorat.

Shunday qilib, noelektrolit modda eritmasining osmotik bosimi o'sha eritmaning kontsentratsiyasi va mutloq haroratga to'g’ri proportsionaldir.

Tenglamadagi (1) molyar kontsentratsiya (c) (1letr dagi mol miqdori)ni molyar kontsentratsiya C (1000g erituvchida erigan mol miqdori)ga almashtirib, suyultirilgan eritmaning osmotik bosimini etarli darajada aniqhisoblash uchun ishlatiladigan formula hosil qilish mumkin, ya'ni

Dubay-Gyukkel nazariyasiga ko’ra, kuchli elektrolitlar eritmada to’la dissotsiatsiyalanadi, ya’ni ularning dissotsiyatsiya darajasi α = 1 bo’ladi.

Quyida shu xildagi metodlardan eng soddasining nazariy asoslari bayon etiladi.