BiRİNCİ BÖLÜm dünya ekonomiSİnde geliŞmeler

2.2.2.12. Girişimcilik ve KOBİ’ler

a) Mevcut Durum

Esnaf ve sanatkârların çoğunluğunu oluşturduğu KOBİ'ler, çalışan sayısı bakımından toplam girişimlerin yüzde 99,9’unu, istihdamın yüzde 76’sını, katma değerin yüzde 54’ünü ve yatırımların yüzde 50’sini oluşturmaktadır. KOBİ’lerin küreselleşmeden kaynaklanan yüksek rekabete ayak uydurma, yeterli sermayeye sahip olma, yenilikçi projeler üretme, ortak iş ve proje geliştirme gibi hususlarda güçlendirilmesine ve ülkemizdeki girişimcilik yeteneklerinin ve girişimci sayısının artırılmasına olan ihtiyaç devam etmektedir.

TABLO II: - Açılan ve Kapanan İşletme Sayısı

Yıl	Faaliyete Geçen Esnaf ve Sanatkâr Sayısı	Faaliyeti Sona Eren Esnaf ve Sanatkâr Sayısı	Kurulan Şirket Sayısı	Kapanan Şirket Sayısı	Kurulan Ger.Kişi Tic.İşl.	Kapanan Ger.Kişi Tic.İşl.	Kurulan Kooperatif Sayısı	Kapanan Kooperatif Sayısı
2010	176 978	103 256	50 423	11 400	50 943	29 921	1 547	2 042
2011	189 427	142 843	53 409	13 095	60 430	41 130	1 033	1 896
2012	191 808	96 204	38 887	14 168	67 455	31 915	877	1 895
2013 (1)	145 998	80 246	35 621	10 221	41 050	57 192	662	1 267
Kaynak: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, TOBB (1) Eylül sonu gerçekleşme

KOBİ kredileri 2008-2013 döneminde 86 milyar TL’den 240 milyar TL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde KOBİ kredilerinin toplam krediler içindeki payı ise yüzde 25,1’den yüzde 25,4’e çıkmıştır.

GRAFİK: - KOBİ Kredileri

Kaynak: BDDK’nın veri tabanından derlenmiştir. Veriler ilgili yılın Temmuz ayı itibarıyladır.

Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri (ESKKK) ve Halk Bankası aracılığıyla esnaf ve sanatkârlara indirimli faizli kredi kullandırılmaya devam edilmiştir.

TABLO II: - ESKKK Kefalet Kredileri

Yıl	Kefalet Alan ve Kredi Kullanan İşletme Sayısı (Adet)	Verilen Kefalet ve Yaratılan Kredi Hacmi (Milyon TL)
2010	236 742	3 669
2011	244 700	5 541
2012	258 057	6 925
2013 (1)	274 613	8 773

Kaynak: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

(1) 31/8/2013 itibarıyladır.

Ayrıca, 2010 yılından itibaren Kredi Garanti Fonu (KGF) A.Ş. tarafından kendi kaynaklarının yanında Hazine destekli kefalet işlemlerine başlanmıştır.

TABLO II: - KGF A.Ş. Tarafından Verilen Kefalet ve Yaratılan Kredi Hacmi

	KGF AŞ Öz Kaynak				Hazine Kaynaklı Kefalet				Toplam
Yıl	İşletme Sayısı (Adet)	Kefalet Sayısı (Adet)	Kefalet Hacmi (Milyon TL)	Yaratılan Kredi Hacmi (Milyon TL)	İşletme Sayısı (Adet)	Kefalet Sayısı (Adet)	Kefalet Hacmi (Milyon TL)	Yaratılan Kredi Hacmi (Milyon TL)	İşletme Sayısı (Adet)	Kefalet Sayısı (Adet)	Kefalet Hacmi (Milyon TL)	Yaratılan Kredi Hacmi (Milyon TL)
2010	1 333	2 382	663	868	600	708	275	434	1 933	3 090	938	1 302
2011	1 058	1 834	601	812	1 198	1 373	522	809	2 256	3 207	1 123	1 621
2012	1 484	1 694	499	676	3 528	3 823	614	877	5 012	5 517	1 113	1 553
2013(1)	917	1 000	288	384	885	958	406	587	1 802	1 958	694	971

Kaynak: KGF A.Ş.

(1) Ağustos sonu itibarıyladır.

KOBİ’ler ve yeni girişimcilere yönelik destekleme faaliyetlerine devam edilmiştir. Bu kapsamda 2012 yılında bir önceki yıla göre yüzde 72,4 artış sağlanmıştır. Ancak desteklere yönelik izleme-değerlendirme sistemlerinin geliştirilmesine ve etki analizleri yapılmasına olan ihtiyaç devam etmektedir.

TABLO II: - KOSGEB Destek Programları

DESTEK PROGRAMLARI	2011		2012		2013 (1)
	Destek Sayısı	Destek Miktarı (Bin TL)	Destek Sayısı	Destek Miktarı (Bin TL)	Destek Sayısı	Destek Miktarı (Bin TL)
KOBİ Proje Destek Programı	630	20 540	1 814	57 180	1 399	25 267
Ar-Ge, İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Prog.	830	43 294	1 193	65 667	856	30 495
İşbirliği-Güçbirliği Destek Programı	46	12 451	84	21 113	47	6 101
Tematik Proje Destek Programı	8	197	18	445	16	406
Girişimcilik Destek Programı	2 416	26 252	4 984	52 182	4 653	38 343
Genel Destek Programı	15 387	67 538	19 065	96 807	12 821	53 167
Gelişen İşletmeler Piyasası KOBİ Destek Programı	0	0	3	135	1	6 000
Toplam	19 317	170 275	27 161	293 533	19 793	153 788

Kaynak: KOSGEB, 2013

(1) Temmuz sonu itibarıyla gerçekleşen rakamlardır.

Girişimciliğin geliştirilmesi amacıyla KOSGEB tarafından 38 Teknoloji Geliştirme Merkezi (TEKMER) ve 14 İş Geliştirme Merkezinde (İŞGEM) başlangıç aşamasındaki girişimciler desteklenmektedir. Diğer taraftan son yıllarda özel sektör tarafından kuluçka ve hızlandırıcı merkezleri kurulmaya başlanmış ve sayıları 15’e ulaşmıştır.

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 2009 yılında başlanan Teknogirişim Sermaye Destek Programı uygulamalarına devam edilmektedir. Bu kapsamda 2013 yılında 294 girişimci desteklenmiştir. Diğer taraftan 2012 yılında TÜBİTAK tarafından Girişimcilik Aşamalı Destek Programı başlatılmış olup 2013 yılında 130 girişimcinin desteklenmesi öngörülmektedir.

TABLO II: - Başlangıç Girişimcilik Destekleri

Kurum	BSTB Teknogirişim Destekleri			TÜBİTAK Girişimcilik Aşamalı Destekleri
Yıl	Başvuru Sayısı	Desteklenen Girişimci Sayısı	Destek Miktarı (Milyon TL)	Başvuru Sayısı	Desteklenen Girişimci Sayısı	Destek Miktarı (Milyon TL)
2009	159	78	7,6	-	-	-
2010	724	102	9,9	-	-	-
2011	859	272	26,3	-	-	-
2012	1 597	288	28,0	745	112	6,5 (1)
2013	1 539	294	28,8	1220	140 (2)	10 (3)
Toplam	4 878	1 034	100,8	1965	242	16,5
Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (BSTB), TÜBİTAK (1) Ödemeler 2013 yılında gerçekleşmiştir. (2) Desteklenecek potansiyel girişimciler belirlenmiştir; ödemeler 2014 yılında tamamlanacaktır. (3) 2014 yılı gerçekleşme tahmini.

TABLO II: - OSB ve TGB Bilgileri

	OSB			TGB
Yıllar	Tamamlanmış OSB Sayısı	OSB'lerde Faaliyet Gösteren İşletme Sayısı	Kullandırılan Kamu Kaynağı (Bin TL) (1)	Faaliyete Geçen TGB Sayısı	TGB'lerde Faaliyet Gösteren İşletme Sayısı	Kullandırılan Kamu Kaynağı (Bin TL) (1)
2002	70	26 624	113 447	2	-	-
2003	76	27 811	65 823	6	169	-
2004	77	29 334	97 869	10	305	4 436
2005	87	30 754	82 463	10	463	5 952
2006	93	35 000	84 535	14	546	12 260
2007	107	34 291	141 692	16	787	15 345
2008	120	35 828	110 764	19	1 154	18 050
2009	131	37 111	104 918	22	1 254	19 749
2010	143	37 618	154 713	28	1 515	37 829
2011	147	38 848	136 966	32	1 800	34 383
2012	153	41 357	96 938	34	2 174	35 779
2013 (2)	155	46 240	142 000	37	2 247	36 185

Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (BSTB)

(1) 2013 fiyatlarıyla hesaplanmıştır.

(2) 2013 yılı Eylül ayı itibarıyladır.

2013 yılında organize sanayi bölgesi (OSB) sayısı 153’e çıkmış, küçük sanayi sitesi (KSS) sayısı ise 448 olmuştur. Teknoloji geliştirme bölgelerinin (TGB) sayısı 52’ye, aktif olanlarının sayısı 37’ye ve TGB’lerde faaliyet gösteren işletme sayısı ise 2.247’ye yükselmiştir. OSB uygulamalarında üretime geçme oranlarının artırılması, OSB ve TGB’lerin kapasitelerinin geliştirilerek girişimcilere daha iyi hizmet verilmesi ve bunların araştırma merkezleriyle ilişkilerinin geliştirilmesi önemini korumaktadır.

Ortak iş yapma kültürüne, sermaye birikimine ve gelir dağılımına olumlu katkıları açısından önem taşıyan kooperatifçiliğin geliştirilmesine olan ihtiyaç devam etmektedir.

b) Amaç ve Hedefler

Girişimciliğin geliştirilmesi ve KOBİ’lerin rekabet güçlerinin artırılarak ekonomik büyümeye katkısının yükseltilmesi temel amaçtır. Bu kapsamda, girişimcilik ekosisteminde yer alan tüm aktörlerin kapasitesi ve hizmet kalitesi artırılarak iş ortamı geliştirilecek ve öncelikle hızlı büyüyen veya büyüme potansiyeline sahip girişimciler ile ürün, hizmet ve iş modeli açılarından yenilikçi KOBİ’lerin desteklenmesi sağlanacaktır.

c) Politika ve Tedbirler

Politika / Tedbir	Sorumlu / İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Girişimcilik ekosisteminde hizmet ve destek sağlayan tüm kurum ve kuruluşların kurumsal kapasiteleri ve işbirliği düzeyleri artırılacaktır. Kamu tüzel kişiliğine sahip meslek kuruluşları, ekonomiye katkılarını artırmak ve girişimciliği desteklemek üzere yeniden yapılandırılacaktır. (Kalkınma Planı p.691)
Kamu tüzel kişiliğine sahip meslek kuruluşlarının girişimcilik ekosistemindeki etkinliğini artırmaya yönelik yol haritasını içeren bir araştırma yapılacaktır.	Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı,Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, TOBB, TESK	Aralık Sonu	Gelişmiş ülke örneklerini dikkate alan ve sonucunda yol haritasının hazırlanacağı bir araştırma yapılacaktır.
Yeni girişimlerin üzerindeki doğrudan ve dolaylı mevzuat yüklerinin azaltılmasına yönelik durum raporu hazırlanacaktır.	KOSGEB (S), Kalkınma Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, ÇSGB, Hazine Müsteşarlığı, TOBB, TESK, SGK	Aralık Sonu	Mevzuatın yeni işletmelere getirdiği yük konulu durum raporu hazırlanacaktır. Bu kapsamda oda aidatları, vergiler, SGK primleri, belediye harçları gibi hususlar değerlendirilecektir.
Girişimcilik ve KOBİ desteklerinin sağlanmasında yenilik, verimlilik ve istihdam artışı, büyüme, ortak iş yapma gibi ölçütlerin yanı sıra kadın, genç girişimcilik ve sosyal girişimciliğe de öncelik verilecektir. Uygulamada izleme ve değerlendirme süreçleri iyileştirilecek, etki analizlerinden yararlanılarak desteklerin ekonomiye katkısı ölçülecektir. (Kalkınma Planı p.693)
Girişim sermayesi ve bireysel katılım sermayesi gibi yenilikçi finansman imkânları artırılacak ve teknolojik girişimcilik destek modelleri birbiriyle uyumlu ve birbirini destekleyecek şekilde yapılandırılacaktır.	Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (S), Kalkınma Bakanlığı, TÜBİTAK, KOSGEB, Kalkınma Ajansları, TOBB, TESK	Aralık Sonu	Başta teknolojik girişimciler olmak üzere girişimcilerin ihtiyaçları belirlenecek, mevcut destek programları etki analizleri ve değerlendirmeleri yapılacak ve destek modelleri birbiriyle uyumlu ve birbirini destekleyecek şekilde yapılandırılacaktır.
KOBİ’lere ve yeni girişimcilere destek veren kurumların ön ödeme yapabilmesine ilişkin düzenleme yapılacaktır.	Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (S), Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, TÜBİTAK, KOSGEB, Kalkınma Ajansları, TOBB, TESK	Aralık Sonu	KOBİ’lere ve yeni girişimcilere destekler sağlanırken ödemelerde teminatsız avans verilebilmesine yönelik düzenlemelerin geliştirilmesi sağlanacaktır.
Üniversitelerin girişimcilik ekosisteminde etkisini artırmaya yönelik projeler ve bunlara yönelik etki analizleri başlatılacaktır.	TÜBİTAK (S),Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Üniversiteler, KOSGEB, Kalkınma Ajansları, TOBB, TESK	Aralık Sonu	Teknolojik girişimcilerin uluslararası rekabet edebilirliğinin artırılması için girişimciler desteklenecek, üniversitelerin girişimcilik ekosisteminde etkisini artırmaya yönelik projeler ve bunlara yönelik etki analizleri başlatılacaktır.
Kadın girişimciliğin önündeki engellerin kaldırılması ve kadınların ekonomik hayattaki rollerinin geliştirilmesine yönelik araştırma çalışmaları yapılacaktır.	Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (S), Kalkınma Bakanlığı, TOBB, TESK, İlgili Meslek Kuruluşları, STK’lar	Aralık Sonu	Kadın girişimcilerin başarısının ve sayısının artırılması için kadın girişimcilerin profilleri belirlenecek, karşılaştıkları sorunların ve bunlara yönelik çözüm önerilerinin geliştirilmesi amacıyla araştırma yapılacaktır.
KOBİ’lerin Ar-Ge, yenilik ve ihracat kapasiteleri geliştirilerek uluslararasılaşma düzeyleri artırılacaktır. (Kalkınma Planı p.695)
İşletmelere ve girişimcilere sağlanan Ar-Ge, yenilik ve işbirliği desteklerinin miktarı artırılacaktır.	KOSGEB (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansları, TOBB, TESK	Aralık Sonu	KOBİ’lere sağlanan Ar-Ge ve yenilik destekleri etkinleştirilerek yaygınlaştırılacak ve KOBİ’lerin Ar-Ge talebini artıracak faaliyetler sürdürülecektir. Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinin desteklenmesine yönelik üniversite-kamu-iş dünyası üçlüsünü kapsayan işbirliklerinin yaygınlaştırılması sağlanacaktır. Bu kapsamda, 2014 yılı sonunda 1400 işletmeye yaklaşık 80 Milyon TL destek sağlanması öngörülmektedir.
OSB, TGB, KSS ve Endüstri Bölgeleri uygulamaları geliştirilecek, daha nitelikli hizmet verebilmeleri için kurumsallaşmaları ve etkin bir biçimde yönetilmeleri sağlanacaktır. (Kalkınma Planı p.698)
OSB uygulamalarının etkinliğinin artırılması ve yenilikçi bir hale getirilmesi amacıyla OSB’lerin etki değerlendirmesi yapılacaktır.	Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (S), Kalkınma Bakanlığı	Aralık Sonu	Yatırım Programında yer alan araştırma projeleri ile OSB’lerin etki değerlendirmesi yapılacak, yenilikçi uygulamalar geliştirilecektir.
Teknoloji geliştirme bölgelerinin yapısı ve işleyisi; üniversite sanayi işbirliğini, iletmeler arası ortak Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini ve yenilikçi girişimciliğin en üst dezeye çakarmak üzere etkinleştirilecektir. (Kalkınma Planı p. 632).
TGB'lerin etkinliğini artırmak amacıyla izleme ve değerlendirme sistemi oluşturulacak, yönetim yapıları güçlendirilecektir.	Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (S), Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, TÜBİTAK, TOBB	Aralık Sonu	TGB’lerin daha fazla katma değer üretmesi amacıyla belli alanlarda odaklanmaları sağlanacak, performans değerlendirmesi yapılacak ve Ar-Ge faaliyetleri artırılacaktır. TGB'lerdeki firma ve insan kaynağı sayısının ve niteliğinin artırılması sağlanacaktır. TGB yönetimlerinin firmalara yönelik etkin eğitim ve danışmanlık hizmetleri verecek şekilde kapasiteleri güçlendirilecektir.
Kuluçka, iş geliştirme merkezleri ve hızlandırıcıların nicelik ve nitelikleri artırılarak etkin bir şekilde hizmet vermeleri sağlanacaktır. Bu kapsamda kamu, STK’lar ve özel sektör işbirliğiyle destek modelleri geliştirilecektir. (Kalkınma Planı p.692)
İş geliştirme, kuluçka ve hızlandırıcı gibi merkezlerin sayısı ve etkinliği artırılacaktır.	KOSGEB (S), Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansları, TOBB, TESK	Aralık Sonu	İşletmelerin özellikle kuruluş dönemlerinde önemli katkılar sağlayan İŞGEM, TEKMER ve hızlandırıcı benzeri yapıların oluşturulması ve etkinleştirilmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda mevcut merkezler arasında ağlar kurulacak ve hızlandırıcılara yönelik destek modeli hazırlanacaktır.
Esnaf ve sanatkârların değişen ekonomik ve sosyal şartlara uyum sağlayabilmesi için gerekli yapısal dönüşümleri desteklenecek ve alışveriş merkezlerinin küçük esnaf ve sanatkârlara yönelik olumsuz etkilerinin giderilmesi sağlanacaktır. (Kalkınma Planı p.699)
Esnaf ve sanatkârlara yönelik yeni destekleme modelleri geliştirilecektir.	Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (S), Kalkınma Bakanlığı, KOSGEB, Kalkınma Ajansları	Aralık sonu	Esnaf ve sanatkârların kamu tarafından etkin bir şekilde desteklenmesi amacıyla bu kesime yönelik bir destek modeli oluşturulacaktır.