İlk Şiiler Peygamber (s.a.a)’in sahabelerindendi. Muhammed Kürd Ali Hutatu’ş-Şam’da Peygamber (s.a.a)’in zamanında bir grup sahabenin, Ali’nin Şia’sı olarak nam saldıklarını yazmıştır. Seyyit Ali Han Şirazi, Ed-Derecatü’r-Rafia fi Tabakati’ş-Şia’sında, Şii sahabeleri Beni Haşim’den olanlar ve diğerleri olmak üzere iki bölümde incelemiştir. Rical-i Berki’nin yazarı da kitabının bir bölümünü Hz. Ali (a.s)’nin Şia’sı olan Peygamber ashabına ayırmıştır. Şeyh Müfit Cemel kitabında Hz. Ali (a.s)’nin savaşlarında yanında olan bütün sahabelerin Şii olduklarını söylüyor. Şeyh Tusi, Rical-i Keşşi kitabında, Şii sahabeleri saydıktan sonra, Hz. Ali (a.s)’nin İmametine dönenlerin büyük bir rakama ulaştıklarını söylüyor. Emire’l-Mümininin dostlarının Hz. Ali (a.s)’nin hakkaniyeti hakkında sundukları delillerden bir tanesi Hz. Peygamber (s.a.a)’in ashabının onun yanında olmasıdır.
Sekizinci Ders soruları
1. Şii sahabeler hakkında açıklama yapın.
2. Cemel Savaşına ne kadar sahabe katılmıştır?
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Şia Tarihinin Değişim Safhaları DOKUZUNCU DERS
Aşağıda açıklanacağı üzere Şia ilk üç halife zamanında (Ebu Bekir, Ömer, Osman) bazı özelliklere sahipti.
1- Sakife’den sonraki ilk günler haricinde Şia, bu üç halife döneminde büyük bir baskı altında değildi. Ama Şii olduklarından dolayı önemli makamlara ulaşmaktan mahrum kaldıklarını belirtmekte de fayda var.1
2- Sakife’den sonra Müslümanların önderliği konusunda bölünme oldu ve Müslümanlar iki önemli gruba ayrıldılar. Ehl-i Sünnet; ilim, fıkıh, inanç gibi alanlardaki sorunlarında zamanın halifelerine ve Şia ise, Hz. Ali (a.s)’ye yöneldi. Şia’nın ilim, fıkıh, genel olarak İslam öğretileriyle ilgili olarak Masum İmamlar (a.s)’a yönelişi, Hz. Ali (a.s)’nin şahadetinden sonra da devam etti. Şiilerin ve Ehl-i Sünnetin fıkıh, hadis, tefsir, kelam vs. ilimlerde asırlar geçtikçe aralarında oluşan ihtilafların sebebi, bu iki fraksiyonun din hususunda yöneldikleri mercilerinin farklı olmasından kaynaklanıyordu.
Hz. Ali (a.s) uzaktan uzağa ve gayri resmi olarak İslam’ın yüce maslahatlarını korumayı gözeterek zamanın halifelerine askeri ve siyasi açıdan yardım etmiş,1 Şii sahabelerin büyüklerinden de sayılı bir grup İmam Ali (a.s)’nin de onaylamasıyla siyasi ve askeri makamları kabul etmişlerdir. Örneğin Fazl b. Abbas’ın (Hz. Ali (a.s)’nin Sakife’deki savunucusu ve amcaoğlu), Şam ordusunda askeri bir makamı vardı ve hicretin on sekizinci yılında Filistin’de vefat etti.2
Sırasıyla Huzeyfe ve Selman da Medâin’de komutan olmuşlardı.3 Ammar Yâsir, ikinci halife tarafından Sa’d b. Vakkas’tan sonra Kûfe valisi tayin edilmişti.4 Emîre’l-Müminin’in (a.s) ihlâslı Şiilerinden olan Haşim Mirkal, Sıffin’de onun emri altında şehit olmuştur.5 Üç halife zamanının, meşhur komutanlardandı, hicri yirmi iki yılında Azerbaycan’ı fethetti.1 Osman b. Hanif ve Huzeyfe b. Yeman, Ömer tarafından Irak topraklarını ölçüm görevine getirilmişlerdi.2
Abdullah b. Büdeyl b. Varaka Huzai de Emire’l-Müminin (a.s)’in Şiilerinden olup oğlu Cemel savaşının ilk şehitlerindendir-3 ordu komutanı olanlardandı. O, İsfahan ve Hemedan’ı fethetmiştir.4
Cerir b. Abdullah Beceli5 ve Karza b. Ka’b Ensarî6 gibi, Emire’l-Müminin (a.s) döneminde onun emrinde olan bazı kişiler, üç halifenin zamanında devlet ve ordu kademelerinde yöneticilik yapmışlardır. Cerir Kûfe’yi fethetti7 ve Osman döneminde Hemedan Valisiydi.8 Karza b. Ka’b Ensarî ise, Ömer b. Hattab zamanında Rey şehrini fethetmiştir.9
Şiilik Kimliğinin Açığa Çıkması (Hz. Ali (a.s)’nin Hilafeti Döneminde)
Şiiliğin geçmişi Hz. Peygamber (s.a.a)’in zamanına ulaşsa da Şiiliğin gösterilmesi Osman’ın ölümünden sonra, Hz. Ali (a.s)’nin hilafeti döneminde olmuştur. Bu dönemde saflar belli olmuş, Hz. Ali (a.s)’nin dostları ve takipçileri alenen Şiiliklerini ve kimliklerini açıklamaya başlamışlardır. Şeyh Müfit şöyle naklediyor:
“Bir topluluk Hz. Ali (a.s)’nin yanına geldi ve “Ey Emire’l-Müminin! Biz sizin Şiilerinizdeniz” dedi. Hz. Ali (a.s) dikkatli bir şekilde yüzlerine baktı ve “o zaman neden sizde Şiilerin simasını görmüyorum” dedi. Onlar, “ey Emire’l-Müminin! Şiilerin siması nasıl olur?” diye sorduklarındaysa Hz. Ali (a.s) şöyle buyurdu: Gece ibadetlerinden yüzleri sararmış, ağlamaktan gözleri zayıflamış, ayakta uzun süren ibadetlerden belleri bükülmüş, karınları oruçtan dolayı sırtlarına yapışmış, huşu ve alçakgönüllülük benliklerini sarmıştır.”1
Aynı şekilde Hz. Ali (a.s)’nin hilafeti döneminde okunan şiirlerde, onun (a.s) hakkında hak üzere olan İmam, Peygamber (s.a.a)’den sonra yerine geçecek olan kimse ve imam tabirlerinin kullanıldığını görmekteyiz. Kays b. Sad şöyle diyor:
Ali bizim de bizden başkasının da imamıdır, bunu Kur’an bildirmiştir.2
Huzeyme b. Sabit, Zü’ş-Şahadeteyn şöyle demiştir:
Kurban olayım Ali (a.s)’ye, insanların İmamına,
Halkın ışığına, muttakilerin sığınağına.
Peygamber (s.a.a)’in vasisidir, Betül’ün eşidir,
Halkın İmamıdır, parlayan bir güneştir,
Sadaka olarak verdi yüzüğünü secdedeyken,
Ne güzel bir iş yaptı halkın İmamı,
Âlemlerin Rabbi Allah onu diğerlerine üstün kıldı,
Hel etâ Suresini onun hakkında indirdi.3
Hz. Ali (a.s)’nin Şiileri de, şiirlerinde kendilerini Hz. Ali (a.s)’nin dini üzere tanıtmışlardır. Ammar Yasir Cemel Savaşında, Amr b. Yesribi adındaki bir şahısla çarpışırken şöyle diyordu:
Meydanı terketme ey Yesriblinin oğlu,
Savaşayım seninle Ali’nin dini üzere,
Yemin ederim Kâbe’ye, daha layığız biz Peygamber’e.4
Hatta muhalif ve düşman gruplar bile Şiiler hakkında bu isimleri dile getirmekteydi. Az önce zikredilen Amr b. Yesribi, Hz. Ali (a.s)’nin dostlarını öldürmekle gurur duyduğunu bildiren bir şiirinde şöyle diyor:
Eğer beni tanımıyorsanız ben Yesriblinin oğluyum,
İlba ve Hinid Cümla’yı öldürenim. 1
Ali’nin dini üzere olan Suhan oğlunu da öldürenim.
Dostları ilə paylaş: |
