BöLÜm giRİŞ İnşaat sektörü son yüzyılda gelişen teknoloji ile birlikte önemli değişiklikler geçirmiştir

2.2.19.Kanun Aşamalı Olarak Uygulanacak
Kanunun; işyerlerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirilmesi gibi bazı hükümleri aşamalı olarak hayata geçirilecek. Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri, Temmuz 2014’ten itibaren göreve başlayacak.50’den az çalışanı olan, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri Temmuz 2013’ten itibaren görev alacak.[6]
BÖLÜM 3. İNŞAAT SEKTÖRÜNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
3.1.İnşaat Sektörü
İş kazaları ve meslek hastalıkları birçok işçinin hastalanmasına, yaralanmasına, sakat kalmasına ve hatta hayatlarını kaybetmesine yol açmaktadır. Bu tip olaylar özellikle de inşaat sektöründe daha fazla yaşanmaktadır. Bunun en önemli sebebi inşaat sektörünün kendine özgü çalışma koşulları olmasındandır. İnşaat sektörünün diğer sektörlerden farklı olmasının başlıca nedeni her projenin birbirinden farklı olması ve bu yüzden her projede değişik çalışma koşullarıyla ve farklı risklerle karşı karşıya kalınmasıdır. Sosyal Güvenlik Kurumu yıllık istatistiklerine bakıldığında iş kazalarının yaşandığı sektörler; madencilik, metal sanayi, nakliyat ve inşaat olarak ön plana çıkmaktadır. Ölümcül iş kazalarına bakıldığında ise inşaat sektörü ilk sırada yer almaktadır. 2007 yılından itibaren iş kazası istatistiklerine bakıldığında aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır.

Şekil 3.1. Yıllara Göre Gerçekleşen İş Kazalarının Sayısı [7]

Şekil 1.1.’de görülmektedir ki inşaat sektörü gerçekleşen iş kazalarının yaklaşık olarak %10’unun oluşturmaktadır.

Şekil 3.2. Yıllara Göre Gerçekleşen İş Kazalarında Meydana Gelen Ölüm Sayısı [7]

Şekil 1.2.’de, gerçekleşen iş kazalarından ölümcül olanların büyük kısmının (2010 yılında %33 civarı) inşaat sektöründe gerçekleştiği görülmektedir. 2007 yılı öncesi SGK istatistiklerine bakıldığında da bu yüzde %27-34 arasındadır. Başka bir deyişle yıllara göre oranlarda farklılaşmalar olsa bile genel olarak iş kazası sonucu ölenlerden 3’te 1’i inşaat sektöründe çalışmaktadır. Bu yüksek oranın en önemli sebebi inşaat sektörünün proje bazlı üretime dayanması ve her projenin kendine özgü çalışma koşulları olmasıdır.[7]

3.1.1. Kazalar
Ölümle sonuçlanan kazalar arasında insan düşmesi tipindeki kazalar (%42,9) önemli bir farkla ilk sırada yer almaktadır. Elektrik çarpması, malzeme düşmesi, yapı makinası kazaları, yapı kısmının çökmesi, şantiye içi trafik kazaları ve kazı kenarının göçmesi tipindeki olaylar ön plana çıkmaktadır. Özellikle ölümle sonuçlanan ikinci önemli kaza tipinin elektrik çarpması olması, inşaat sektörümüz için elektrik konusunun özenle üzerinde durulması gereken bir konu olduğunu göstermektedir. Şantiye İçi Trafik Kazaları olarak tanımlanan gruptaki olaylar, günlük yaşamdaki trafik kazalarının benzerleridir. Şantiye sahası içinde araç devrilmesi, çalışanlara çarpması, ezmesi gibi. Ölümle sonuçlanan kazalar arasında azımsanmayacak bir orana sahip olan bu olaylar, şantiye trafiğinin, yolların, manevra alanlarının uygun düzenlenmesini gerekli kılmaktadır Toplam kaza sayısı bakımından %11,5 oranıyla ikinci sırada yer alan ve kısaca Uzuv Kaptırma olarak tanımlanan olaylar, testerelere, tezgahlara, hareketli makine elemanlarına el, parmak, ayak kaptırma tipindeki olaylardır. Sadece bir tanesi ölümle sonuçlanmış olmasına rağmen bu tür olaylar uzuv kaybına ve dolayısıyla çalışma gücünün belirli (bazen de önemli) oranda kaybedilmesine neden olmaktadır.[8]
3.1.2. Hastalıklar

Kimyasal tehlikeler, genellikle hava yolu ile insanlara ulaşır. Sisler, buğular ve kokulardan Dumanlar, kaynaklanır. Solumak yoluyla ya da deriye temas(organik solvanlar ve pestisitler) yoluyla kimyasallar tehlike yaratır. Tabii bunlarla birlikte sıvı-yarı sıvı kimyasallar (zamk, tutkal, yapıştırıcı, asfalt, katran) ve tozlar da(toz çimento) da tehlikeli olmaktadır.

Fiziksel tehlikeler bütün inşaat projelerinde vardır. Gürültü, sıcak, soğuk, radyasyon, viibrasyon ve barometrik basınçbunlardan en önemlileridir. Gürültü gerçekten de inşaat sektöründe kullanılan makinaların sayısının artması ile önemli tahribatlara yol açmaya başlamıştır. Özellikle binaların yıkımı sırasında kullanılan makinalar, vinçler, grayderler ve kepçeler sadece makinaları kullanan işçiler için değil, çevredeki işçiler ve diğer insanlar için de işitmesorunlarına neden olmaktadır. İnşaat işleri doğası gereği meteorolojik koşulara (dış havaya) bağımlı olarak yapılmaktadır. Havanın çok soğuk olması ya da havanın çok sıcak olması özellikle inşaatta dış ortamda çalışan işçiler için önemli riskleri de beraberinde getirmektedir. Güneş çarpmaları, hipotermi, soğuktan donmalar, tansiyon yükselmesi ve düşmesine bağlı bazı rahatsızlıklar dış havaya sunuk kalındığı için görülmektedir.

Enfeksiyona neden olan mikro organizmalar, zehirli maddeler ve yırtıcı hayvanlar bu tehlikelerden bazılarıdır. Hafriyat işiyle uğraşan işçilerde toprakta yaşayan bazı mantarlar histoplazmoza (akciğer enfeksiyonu) neden olmaktadır. Ayrıca birçok işçinin yan yana çalışıyor olması tüberküloz, hepatit ve grip gibi bulaşıcı hastalıkların kişiden kişiye taşınmasına neden olmaktadır. Sıtma, ateş ve Lyme Hastalığı  ise çevredeki haşerelerin ısırması sonucu bulaşır.[4]

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 2012 yılı iş kazası ve meslek hastalıkları istatistiklerini açıkladı. 2012 yılında 74871 iş kazası yaşanırken, 395 meslek hastalığı vakası görüldü. İnşaat sektöründe 2012 yılında 9209 iş kazası yaşanırken, 30 meslek hastalığı vakası görüldü.[9]

3.2.İnşaat Sektöründe İSG Uygulaması

İnşaat sektörü tehlike risk sınıfına göre çok tehlikeli sınıfta yer almaktadır. İnşaat sektöründe iş sağlığı ve güvenliği 6331 sayılı kanunla kurulum aşamasından başlamaktadır. İlk olarak sağlık ve güvenlik koordinatörü atanır ve sağlık güvenlik planı hazırlanır.

Sağlık ve güvenlik koordinatörü : Projenin hazırlık ve uygulama aşamalarında, işveren veya proje sorumlusu tarafından sorumluluk verilen ve Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 10 uncu ve 11 inci maddelerinde belirtilen sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri yapan gerçek veya tüzel kişiler.

Sağlık ve güvenlik planı: Muhtemel risklerin değerlendirilip yapı işi süreci boyunca sağlık ve güvenlik ile ilgili alınacak tedbirlerin, organizasyon yapısının, çalışma yöntemlerinin ve bunlara ilişkin işlerin ne zaman ve kim tarafından yapılması gerektiğinin belirlendiği,

aynı yapı sahasında faaliyet gösterecek farklı işverenler, alt işverenler, kendi nam ve hesabına çalışan kişiler ve farklı çalışma ekipleri arasında sağlık ve güvenliğe dair hususların koordinasyonunun sağlanması amacıyla yapı alanının tamamından sorumlu işveren veya proje sorumlusu tarafından hazırlanan veya hazırlanması sağlanan plandır.[13]

Yapı üretimi sürecinde alınacak sağlık ve güvenlik önlemlerinin belirlenip bunların noksansız ve bilinçli bir şekilde uygulanması için, bu konuda nelerin ne zaman ve nasıl yapılacağının önceden belirlenmesi büyük önem arz etmektedir. Diğer bir ifadeyle, daha inşaata başlanmadan önce bu konuda ayrıntılı bir planlamanın yapılması gerekmektedir. Ayrıca böyle bir planlama çalışmasının yapılması, işverenin isteğine de bırakılmamış olup, “Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği”nde, inşaatına başlanılacak bir yapı henüz proje aşamasındayken sağlık ve güvenlik planının hazırlanması zorunlu kılınmıştır. Adı geçen yönetmelikte böyle bir hüküm yer almakla birlikte, bu planın genel çerçevesi ve içeriği konusunda uygulayıcılara rehberlik edecek bir metin bulunmamaktadır. Bu nedenle de konu ile ilgili olarak, kişilerin plan anlayışına bağlı ve genellikle de yetersiz sayılabilecek içerikte uygulamalar yapılmaktadır. Oysa bu planın, sürecin tümü ve inşaata özgü koşullar dikkate
alınarak hazırlanması gerekmektedir.

Belirtilen nedenlerle bu çalışmada, yapı işlerinde iş sağlığı ve güvenliği bağlamında hazırlanması gereken sağlık ve güvenlik planının genel çerçevesi ve içeriğine yönelik bir öneri sunulması hedeflenmiştir. Önerilen planın, proje ve uygulama aşamalarında sağlık ve güvenlik adına yapılması gerekecek çalışmaları içerecek şekilde ve farklı yapı üretimlerine uyarlanabilecek esneklikte olması esas alınmıştır. Amaçlanan doğrultuda hazırlanmış bulunan bir sağlık ve güvenlik planı önerisi ekte sunulmuştur.

Plan, kısaca “izlenecek yolun belirlenmesi” olarak da tanımlanmaktadır. Plan hazırlamanın kendine özgü bir sistematiği bulunmakla birlikte, konusu ve işlevi itibariyle planlar oldukça genel nitelikli veya ayrıntılı olabilirler. Sağlık ve Güvenlik Planı önerisi hazırlanırken, yapı üretiminin özgün koşulları yanında, iş sağlığı ve güvenliği konusunun ülkemizde algılanma ve uygulanması konusundaki bilinç düzeyi dikkate alınmaya özen gösterilmiştir. Bu bağlamda planın, sadece yapılacak çalışmaların genel bir sıralaması yerine aynı zamanda olumlu davranış kazandıracak unsurlar içermesinin uygun ve yararlı olacağı düşünülmüştür. Diğer taraftan da bu planın, inşaat sektöründe farklı yapı üretimlerine uyarlanmasına olanak verecek genellikte bir metin olması hedeflenmiştir. Ayrıca ilgili yönetmekte Sağlık ve Güvenlik Planı, inşaatın projelendirilme aşamasında hazırlanması öngörüldüğünden, planda, proje aşamasında ulaşılabileceği varsayılan bilgileri içermelidir.[14]

Yapının boyutları, zemin yapısı, kazı derinliği ve kazı çalışma payı belirlenecek.​

Kazı derinliğine bağlı olarak çevre yapıların temel şekli ile ilgili değerlendirme yapılacak.​

Kazı sırasında alınacak İks /Palplanş önlemi belirlenecek, bu doğrultuda İksa/Palplanş hesapları yapılacak ve bu aşama ile ilgili iş kazası  risk analizi yapılacak.​

Kazı zemini altında kanalizasyon, su, elektrik vb. alt yapı tesis veya tesisatının varlığı araştırılacak, şayet varsa bunların yerleri saptanıp kazı sahası dışına nasıl çıkarılacağı belirlenecek.​

İnşaat süresince kullanılması muhtemel; araç gereçler, kalıp sistemi ve beton dökme sistemi incelenecek.

İnşaat süresince şantiyede ihtiyaç duyulacak iş güvenliği malzemelerinin muhtemel sayıları belirlenip temin edilmesine yönelik program hazırlanacak.​

Şantiyede ilk kez işe başlayacak farklı nitelikteki çalışanlara verilecek iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin içeriği ve programı oluşturulacak.​

Şantiyede uyulacak/uygulanacak iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin özetlenmiş olduğu bir doküman hazırlanıp yeteri sayıda bastırılacak.​

Şantiye güvenliği sağlanarak etrafı izinsiz girişleri engelleyecek şekilde kapatılır. Giriş ve çıkış sadece kontrollü kapılardan gerçekleştirilir.

Şantiyede işe başlayacak kişiler sigorta giriş bildirgeleri ve özlük dosyaları ile isg kayıt odalarında işe giriş belgeleri hazırlanır ve sağlık muayenesi yapılır. Kişisel koruyucu donanımlar teslim edilir ve işe giriş eğitimi verilir. İşe başlama izni verilir.

Şantiye Yerleşim Projesinin Hazırlanması İle ilgili Çalışmalar
Şantiye sınırları ve inşa edilecek yapının şantiye alanı içerisindeki yeri işaretlenecek; inşaat alanının şantiye sınırlarına olan mesafesi belirlenecek.​

Şantiyede istiflenecek gereçlerin cins, miktar ve nitelikleri belirlenecek.​

Şantiyede inşa edilecek yardımcı binaların çeşidi, sayısı, fiziki boyutları ve nitelikleri belirlenecek.​

Birbirleri ile ilişkileri, şantiye içi araç trafiği, iş sağlığı ve güvenliği temel ilkeleri göz önünde bulundurularak gereç istif yerleri belirlenip şantiye planına işaretlenecek​

Gereç istif yerleri etrafında iş sağlığı ve güvenliği açısında alınması gereken önlemler olup olmadığı hususu tartışılacak; alınacak önlemler olacaksa bunların niteliği belirlenecek.​

Şantiyede yapılacak yardımcı binalarının yerleri, birbirleri ile ilişkileri ve şantiye içi araç trafiği göz önünde bulundurularak belirlenip şantiye planına işaretlenecek;​

Şantiyede kullanılacak araç ve iş makinelerinin fiziki boyutları, manevra kabiliyetleri, arazinin topoğrafik yapısı ve yaya trafiği dikkate alınmak suretiyle, şantiye içi servis yollarının güzergâhı belirlenerek şantiye planına işaretlenecek.​

Şantiye servis yollarının şantiye dışı trafik ile bağlantısı belirlenip plana işlenecek.​

Şantiye içinde araç trafiğinin seyir koşulları, yapılacak trafik işaretlemesi ve bu konuda sürücülerinin eğitimi için yapılacak çalışma programı belirlenecek.​

Şantiyeye asılacak iş güvenliği ve sağlığı ile ilgili uyarı levhalarının çeşidi, sayısı belirlenip temin edilmesine yönelik program hazırlanacak.​

İnşaat süresince şantiyede ihtiyaç duyulacak iş sağlığı malzemesi ve yardımcı teçhizatın çeşidi, miktarı, konulacağı yer ve muhafaza şekli belirlenip temin edilmesine yönelik program hazırlanacak.​

Şantiyeye dışarıdan gelecek misafirlere uygulanacak güvenlik planı ve prosedürü tanımlanarak bekçi/güvenlik elemanları bu konuda bilgilendirilecek.​

Şantiye Kurulması ve İşletilmesi Aşamalarında Yapılacak Çalışmalar
Şantiye etrafı planlandığı gibi çevrilerek, kapatma perdesinin dışına ve belirli yerlerine “izinsiz şantiyeye girmek yasak ve tehlikelidir” yazılı uyarı levhaları monte edilecek.​

Şantiye binalarının yapıldığı yerler ile şantiyede istiflenecek gereçlerin, şantiye yerleşim planına uygunluğu denetlenecek​

İnşaatın ilerlemesine paralel olarak iş sağlığı ve güvenliği uyarı levhaları planlanan yerlere monte edilecek.​

Şantiyeye gelen her yeni çalışan ve/veya taşeron ekibine;

-İş sağlığı ve güvenliği konusunda kendilerinin uymaları gereken resmi dokümanların İçerikleri özetle açıklanacak,
- Söz konusu dokümanlar çerçevesinde üstlendikleri sorumluluklar hakkında bilgi verilecek.
- Hazırlanmış bulunan resimli güvenlik broşürü dağıtılacak ve birlikte incelenecek,
- İş güvenliği araç ve gereçlerinin kullanımı uygulamalı şekilde anlatılacak; yararları, korunmaları ve bakımları açıklanacak,
- İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili işaretlerin anlamı açıklanacak​

Servis yollarına, araç ve yaya geçişini engelleyen herhangi bir malzeme veya atık dökülmemesi sağlanacak.​

Şantiyeye kontrolsüz girişlerin önlenmesi amacıyla güvenliğin nasıl sağlanacağı belirlenip gerekli talimatlar hazırlanacak; bu amaçla istihdam edilecek personel bilgilendirilecek.​

Çeşitli nedenlerle şantiyede açılmış çukurların etrafına mutlaka korkuluk yapılacak ve uyarı işaretleri konulacak.​

Şantiye zemininde oluşan atıklar zaman zaman toplatılarak ayrılmış bölgede biriktirilecek ve belirli miktara ulaşınca şantiye dışına çıkarılacak.​

Çalışanların kullanacağı tuvalet ve lavabolarda her zaman su ve sabun bulundurulacak.​

Şantiyede, ilk yardım hizmeti verilen yer kolay görülecek şekilde işaretlenecek, burası her an hizmete/kullanıma hazır tutulacak; gerekli tıbbi gereç ve ilaçların yeterli düzeyde bulunup bulunmadığı belirli aralıklarla denetlenecek.​

Acil durumlarda gecikmeden yardım alabilmek için, en yakın hastane, karakol, jandarma, itfaiye, ambulans telefonları kolay görülebilecek yerlere yazılacak, ilgili elemanlar bu konuda ayrıca bilgilendirilecek.​

İş güvenliği araçları zaman zaman gözden geçirilerek işlevini yitirmiş olanlar ayıklanacak, eksilenlerin yerine konulmak üzere yeteri kadar temin edilecek.​

Şantiyede yürütülecek iş sağlığı ve güvenliği çalışmaları sürecinde düzenlenecek belge ve raporların oluşturulup bunların takibi ve arşivlenmesi ile ilgili sistem geliştirilecek ve uygulanacak.​

Üretim Aşamasında Yapılacak İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışmaları Kazı Aşamasında Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

Bu aşamadan çalışacak kişi, ekip veya taşerona, toplu olarak, karşılaşılabilecek iş kazası olasılıkları ve dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda özet bilgi aktarılarak işin hangi aşamalarında ne tür iş güvenliği araçlarını kullanacakları anlatılacak ve bu araçlar hakkında bilgi verilecek; iş güvenliği araçlarının kendilerine teslim edildiğine ve bunları kullanacaklarına dair belge düzenlenecek.​

Yapılan tespitler doğrultusunda, çalışanları ve çevre yapıları korumak üzere oluşturulan iksa önlemleri ilgili teknik elemanların nezaretinde tamamlanacak, projesine uygun yapılmış olduğu ilgili elemanlarca belgeye bağlanması sağlanacak.​

Kazının yapılması ve kazılan malzemenin uzaklaştırılmasında görev alacak makine, donanım ve araçların operatör ve sürücülüleri ile yardımcılarına, iş sağlığı ve güvenliği kapsamında dikkat etmeleri gereken hususlar hatırlatılacak ve gerekli uyarı levhaları yerleştirilecek.​

Kazı alanına düşmelerin önlenmesi, bu alana araç ve çalışanların güvenli bir şekilde giriş ve çıkışlarının sağlanması ile ilgili hususlar ilgililerle tartışılarak belirlenecek ve bu önlemlere uyulup uyulmadığı denetlenecek.​

Belirli aralıklarla çalışma alanı gezilerek çalışanların çalışma ortamı ve yapılmakta olan işin gereği olan iş güvenliği araçlarını kullanıp kullanmadıkları denetlenecek, kuralsız çalışma yapanlar uyarılacak, sorumlulara bilgi verilecek ve bu işlemleri belgeye bağlanacak.​

Şantiye uygulamasında sahada uyulacak talimatlar ve alınacak önlemler şantiye işlem sırasına göre aşağıda yazmaktadır.

Yöneticiler için; kendilerine bağlı ekiplerde her saha kontrolünde aşağıdaki temel kurallara uyulup uyulmadığını kontrol etmekle yükümlüdür.

Gerekli olan önlemlerin sahada iş başlamadan alınmış olması ve gün içerisinde sürdürülmesi,

Sürekli olarak baret takılması, uygun iş elbisesi, reflektifli yelek ve güvenlik ayakkabısı giyilmesi,

Emniyet kemeri, gözlük, eldiven, maske ve kulaklığın ve risklere göre diğer donanımların sürekli hazır bulundurulması ve gerektiğinde kullanılması,

Yüksekte çalışmada ve düşme tehlikesi olan yerlerde güvenlik halatlarının çekilmiş olması, delik, boşluk vb. tehlikelere yönelik tedbir alınmış olması.

Tüm koruyucu donanımların CE işaretli olması,

Yüzük, saat, kolye, bileklik gibi aksesuar kullanılmaması,

Kullanılacak basit ve enerjili el aletlerinin uygunluğu,

Kullanılacak makina ve ekipmanın uygunluğu,

İskele, merdiven, platform gibi çalışma düzeneklerinin uygunluğu,

Yangın tehlikesine karşı önlem alınmış olması,

Acil çıkış yolları ve yürüme yolları ile merdivenlerin sürekli açık tutulması.

Atıkların mümkün olduğunca çabuk uzaklaştırılması,

Özellikle gece çalışmalarında ve karanlık alanlarda yeterli aydınlatmanın sağlanması,

Dağınık çalışılıp çalışılmadığı,

Sahada Şantiye Şefi/Birim Yöneticisi olarak görev yapıyorsanız, aşağıdaki konuların sorumluluk alanınıza girdiğini unutmayınız:

İş sağlığı ve güvenliği kurallarını uygulamak ve uygulatmak

Gerekli eğitimleri ve işbaşı konuşmalarını yapmak, yapılmasını sağlamak

Kişisel koruyucuları vermek veya verilmesini sağlamak

Gerekli yerlere uyarı levhalarının asılmasını sağlamak

Kendi çalışanlarını ve alt işveren çalışanlarını sürekli denetlemek, gerekli uyarılarda bulunmak ve iyileştirme/düzeltmeyi sağlamak

Talimat verirken kişinin işe uygunluğunu gözetmek

Gerekli olabilecek ilk yardım gereçlerini bulundurmak, kullanacakları belirlemek

Kazı işleri için ; özellikle seri şekilde çalışan iş makinaları ve kamyonlarda geri vites ikaz sireni bulunmasına özen gösterilecektir.

Hafriyat işleri ile ilgisi olmayan çalışanların, teknik personelin ve misafirlerin hafriyat trafik alanına girmeleri engellenecek, gerekirse özel bir yaya yolu şeritlerle çevrilerek yaya trafiği bu yola yönlendirilecektir.

Şantiye içerisinde azami hız 20 km. dir. Trafik açık (yol serbest) olsa bile şantiye çıkış kapısının önünde azami hız 5 km olacaktır. Özellikle boş kamyonların şantiye içinde 20 km/saat hız sınırına uymaları gerekmektedir.

Saha içinde klakson-korna çalmak yasaktır.

Bütün çalışanlar motorlu yük taşıma araçlarının hareketlerinde trafik kurallarına uygun hareket edeceklerdir.

Taşıma araçları şoförleri, hafriyat toprağı dolum sırasında ve şantiye sahası içerisinde araçlarını terk etmeyecektir. Hareket halindeki araçların pencere ve kapılardan sarkmayacaktır.

Bütün çalışanlar motorlu yük taşıma araçlarının hareketlerinde trafik kurallarına uygun hareket edeceklerdir.

Plaka numarası gece amirine veya güvenliğe verilmemiş aracın/araçların şantiye sahasında çalışması veya park etmesi yasaktır.

Kazıya başlamadan önce yüzey, çalışanlar için tehlike arz eden tüm engellerden temizlenecektir.

Açık ve derin (>150 cm) kazılarda (özellikle hendek kazılarında), çalışanların sayısı ile orantılı yeterli miktarda iniş ve çıkış yolları teşkil edilecektir (acil kaçış durumu dikkate alınmalıdır). İniş ve çıkış sırasında iksaları kullanmak kesinlikle engellenecektir. Merdiven, rampa ve benzeri şekillerde teşkil edilebilecek iniş-çıkış yolları arası 8 metreden fazla olmayacaktır.

Kazı esnasında çalışan personelin, kazı veya yükleyici makinelerinin çalışma sahası içerisine, kaldırdıkları yüklerin altına, herhangi bir sıkışma veya çarpma olayı yaşanmaması açısından yaklaşmaları kesinlikle engellenecektir.

Kazı şev kenarında makineli bir çalışma olduğunda ve makine operatörünün şev kenarı için görüş alanı kısıtlı olduğunda, yeterli emniyet mesafesinde bulundurulacak bir barikat, ışıldak veya bayrakçı ve benzeri gibi uyarı sistemleri teşkil edilecektir.

Tabandan itibaren 150 santimetreyi geçen derinliklerdeki kazılarda yakıcı ve boğucu gaz hissedilmesi veya teneffüs zorluğu çekilmesi durumlarında derhal çalışma durdurulacak ve iş güvenliği uzmanına haber verilecektir. İş güvenliği uzmanı şantiye şefine haber vererek gerekli hava ölçümlerinin yapılmasını sağlayacaktır. Ölçümler sonucunda ortamda zehirli gaz bulunması veya ortam atmosferinin %20’nin altında oksijen ihtiva etmesi durumunda ilave havalandırma önlemleri alınacak ve doğrulandıktan sonra çalışmaya devam edilecektir.

Kazı sırasında elektrik kabloları, gaz boruları, su boruları veya kanalizasyon ve benzeri tesisata rastlandığı takdirde kazı işlemi derhal durdurulacak, sorumlu ve ilgililere haber verilecektir.

Kazı sırasında şevlerin kayma veya göçme ihtimali belirdiği zaman derhal çalışma mahalli terk edilerek çalışma durdurulacaktır. Gerekli önlemler alındıktan sonra kazı işlemine devam edilecektir.

Kazı sırasında yoğun yağış veya yeraltı suyu ile karşılaşıldığında çalışma durdurulacak, göçme, toprak kayması ve su baskınına karşı gerekli tedbirler alındıktan sonra (ilave iksa, su uzaklaştırıcı önlemler, çalışanlara emniyet kayışları bağlanması, vb.) çalışmaya devam edilecektir.

Kazıya bitişik bina, duvar veya başka tür yapılar bulunması durumunda güvenliği sağlayacak ilave önlemler alınacaktır.

Kazıdan çıkarılan toprağın veya herhangi bir malzemenin kazı kenarına 70 santimetreden yakın yığılması engellenecektir. Engellenmediği durumlarda bu malzemelerin aşağıya düşmelerini, yuvarlanmalarını önleyecek barikat benzeri engeller oluşturulacaktır.

Kazı çalışmalarında yeterli teknik bilgiye sahip bir personel, kazı şevlerini, var ise kazı kenarındaki yapıların yatay düşey deplasmanını, kazı sahası içerisindeki hava kalitesi durumunu, şev iksalarının deplasmanını tehlikenin boyutuna göre belirlenecek periyotlarda kontrol edecektir.

Malzeme ve depolama için; şantiyeye yapılacak malzeme nakliyesi sırasında yeşil alana zarar verilmeyecek, tespit edilen yerler dışında indirme-boşalma yapılmayacaktır.

Çimento, kireç, alçı, seramik vb. inşaat malzemeleri şantiyede inşa edilecek sundurmalarda depolanmalıdır.

Boya, tiner gibi parlayıcı ve sağlığa zararlı emisyon ihtiva eden madde ve malzemeler; bu amaçla yapılmış kapalı prefabrik, kilit altında, sızdırmayacak şekilde ve diğer malzemelerden ayrı olarak depolanmalıdır.

Bu maddelerin taşınması ve kullanılması, bu konuda eğitilmiş ustalar tarafından yapılmalıdır.

Patlayıcı malzemeler, meskun binalara en az 15 m uzaklıkta, kilitli, etiketli ve sağlam bir kutuda bulundurulacaktır.

Patlayıcı maddelerin kullanımı için ilgili kanun ve yönetmeliklerde belirtildiği şekilde (Yurtiçinde, Valilik ve İçişleri Bakanlığından) izin alınacak ve mevzuata uygun şekilde depolanacaktır.

Hafriyat için patlayıcı madde kullanmak gerektiğinde bunun çevreye verebileceği zararların da göz önüne alınacaktır. Gerek toprak altındaki doğal kaynaklara, tarihi eserlere, mevcut altyapı tesislerine, canlı yaşamına verebileceği olumsuz etkiler, gerekse de, patlama sonucunda etrafa sıçrayabilecek parçalara karşı gerekli tedbirler alınacaktır.

Beton imalinde kullanılan malzemeler ayrım duvarları ile sınırlanarak, stok sahası tabanında gerekli ıslah çalışması yapılarak stoklanacaktır. Malzeme akmaları engellenecek şekilde yükseklik kontrolü yapılarak depolanacaktır.

Beton imalinde kullanılan kimyasal katkı malzemeleri kapalı varil veya tanklarda stoklanacak, stoklardan herhangi bir akışa müsaade edilmeyecektir. Kimyasal katkı varilleri sıcaklığa bağlı hacim genleşmesine maruz kalmayacak şekilde sundurma veya kapalı alanlarda muhafaza edilecektir. Hacim genleşmesiyle varillerde gelişebilecek patlamaya karşı taban toprağına akan malzemenin sızmasını önleyecek materyal ile kaplama yapılacaktır.

Kazı malzemesi, inşaat malzemesi, kimyasallar, yağ ve petrol ürünleri vb. maddeler; dere yatakları, yüzeysel ve yer altı su kütleleri veya sulak alanların, yatak ve kıyıların 30 m veya daha fazla yakınına; yüksek su seviyelerinde, taşkınlarda, yüzeysel akımlarda su içine sürüklenmeye yol açacak şekilde depolanmayacak veya bırakılmayacaktır.

İçme ve kullanma suyu rezervuar kısa mesafeli kullanma alanında (içme/kullanma suyu kaynağından 1000 m uzaklıkta) katı atıklar, sıvı ve katı yakıtlar depolanamaz.

Atık sularla ve yağmur suları ile çözünerek yer altı suyuna taşınabilecek nitelikteki maddeler zeminde doğrudan depolanmayacaktır.