Bu fəsildə Əmirəl-möminin əleyhis-salamın xütbələri, fərmanları seçilib və bura o böyük şəxsiyyətin

أَللّهُمَّ اجْعَلْنِى مِنْ أَنْصارِهِ وَ أَعْوانِهِ وَ أَتْباعِهِ وَ شِيعَتِهِ وَ أَرِنِى فِى آلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ السَّلامُ ما يأَمُلُونَ وَ فِى عَدُوِّهِم ما يَحْذَرُونَ إِلهَ الْحَقِّ امِينَ يا ذا الْجَلالِ وَ الإِكرامِ يا أَرْحَمَ الرَّحِمينَ.

2 Qur’ani-Kərimin Ali-İmran surəsinin 178-ci ayəsində buyurduğu kimi: «وَلاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِّأَنفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُواْ إِثْمًا وَلَهْمُ عَذَابٌ مُّهِينٌ» «Küfr edənlər onlara verdiyimiz möhləti heç də özləri üçün xeyirli sanmasınlar! Bizim onlara verdiyimiz möhlət ancaq bacardıqları qədər günah və itaətsizlik etmələri üçündür. Onlar rüsvayedici bir əzab görəcəklər.»

3 Hamilə qalmaq üçün quyruğunu yuxarı qaldıran dişi dəvə kimi heç bir çirkin işdən çəkinmədilər. Dünyanın belə hərc-mərcliklə qalacağını güman etdikləri vaxt, qəfildən Həzrət Məhəmmədə peyğəmbərlik verildi. O, dünyada fəsadın kökünü kəsmək üçün heç bir fədakarlığını əsirgəmədi.

4 Allahın dininin əzəmət və böyüklüyünü nəzərdə saxlayaraq onun irəliləməsi üçün özlərini kiçik sanıb heç bir fədakarlıqdan çəkinmədilər.

1 O Həzrətin əmr və qadağalarına tabe olub Allahın razılığını qazandılar və bu minvalla ruzigarlarını keçirdilər.

2 Şəhvət və dünyapərəstliyə görə İmam əleyhis-salamı xanənişin edərək xəlifəliyə layiq olmayan başqalarını hakimyyətə gətirdilər.

3 Qur’ani-Kərimin Şura surəsinin 23-cü ayəsində buyurulur: «قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى» «De ki: mən risaləti təbliğ etməyimin müqabilində heç kimdən qohumluq məhəbbətindən başqa bir haqq istəmirəm. İbn Abbasın söylədiyinə görə bu ayə nazil olduqdan sonra səhabələri Həzrət Peyğəmbərə dedilər: «Ya Rəsuləllah! Sənin sevməli olduğumuz qohumların kimlərdir?» Buyurdu: «Əli, Fatimə və övladları Həsənlə Hüseyn.» İbn Əbil-Hədid «Nəhcül-Bəlağə»yə verdiyi şərhdə bu barədə yazır: «وَ هَجَرُو السَّبَبَ الَّذِى أُمِرُوا ِبمَوَدَّتِهِ» cümləsi Peyğəbmərin - səlləllahu əleyhi və alih - خَلّفْتُ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنَ كِتابَ اللهِ وَ عِتْرَتِى أَهْلَ بَيْتِى حَبْلانٌ مَمْدُودانٌ مِنَ السَّمآءِ إِلَى الْأَرْضِ لا يَفْتَرِقانِ حَتّى يَرِدا عَلَىَّ الْحَوْضَ Yəni: «Sizin aranızda iki qiymətli şey qoyuram: «biri Allahın Kitabı, digəri isə qohumlarım, Əhli-Beytimdir. Bunlar göydən yerə çəkilmiş iki kəndirdir» cümləsinə işarədir. Yəni, «Behiştdəki hovuzun başında mənimlə görüşənə qədər bir-birindən ayrılmayacaq», bu iki şey dünya əhlinin yol göstərənidir. Peyğəmbər - səlləllahu əleyhi və alih - burada Allahın Kitabı və Əhli-Beytini حَبْلان – yəni, iki kəndir adlandırıb. Əmirəl-möminin də əhli-beyt sözünü leksik mənası «kəndir» olan səbəb kimi izah etmişdir.

4 Həzrət Peyğəmbərin Allah tərəfindən xəlifəliyə təyin etdiyi İmamı arxaya keçirərək nalayiq adamları hakimiyyətə gətirdilər.

1 Fironun tabeliyində olanlar Bəni İsrailə zülm, sitəm edib onları Allaha doğru çağıran Həzrət Musaya düşmən kəsildikləri kimi.

1 Hacı Şeyx Abdullah Maməqani rəhmətullah «تَنْقِيحُ الْمَقالِ ِفى أَحْوالِ الرِّجالِ» kitabında qeyd edir ki, Müaviyə ibn Yəzid ibn Müaviyə atasından sonra xəlifə olduqda minbərə çıxaraq atasını, babasını lə’nətləyib söymüş, onlara nifrətini bildirmişdir. Bu vaxt anası demişdir: «Ey oğul, kaş ki, sən elə qan şəklində köhnə qalaydın.» O dedi: «Ey ana, mən də elə onu istərdim.»

1 Sorğu-sual üçün dirildiləcəyiniz qiyamət günündə zülmkar deyil, zülm edilən olun. Belə ki, dünyada heç kimə zülm, sitəm etməyin. Çünki zülm əqli və şər’i cəhətdən çirkin işdir, sitəm törədən isə məl’un və əbədi əzaba məhkumdur.

2 Çünki hər bir məxluq «mümkünul-vücuddur». Mümkünül-vücud özü-özlüyündə var ola bilməz. Aydındır ki, onun bir yaradanı vardır.

1 Çünki yaradan əzəli olmayıb, sonradan yaranmış olsa, o özü başqa bir yaradıcıya möhtac olmuş olar, yaranışın mənşəyi ola bilməz.

2 Çünki bütün cisimlər cismiyyətdə bir-birilə şərikdirlər. Belə ki, əgər onlardan Ona bənzəyəni olarsa, O da cisim olmuş olar. Cismiyyət mümkünül-vücuda xasdır. Mümkünlük isə vacibil-vücuda rəva deyil.

3 Çünki idrak qüvvəsi istər hissləri və duyğuları dərk edən maddi, istərsə də düşüncə və fikirləri qavrayan əqli idrak-yalnız cisimləri anlayır. Allah isə cisim deyil ki, hisslərlə qavranılsın.

4 Çünki örtülmək cismiyyətə aiddir. Bəzi hədislərdə Allah-təalanın gözlərdən gizli olduğu tək ağıllardan da örtülü olması, insanların Onu istədiyi kimi dərgahına yaxın olan mələklərin də Onu istədiyi göstərilir. Bu, İmam əleyhis-salamın buyurduqları ilə təzadda deyil. Çünki Allah-təalanın ağıllara və gözlərə örtülü olması dedikdə Ona çatmağa, Onu dərk etməyə mane olan maddi hicab, örtük nəzərdə tutulmur. Burada məqsəd insanların qüsurunu, ağıl və güclərinin məhdudluğunu, Allahın zatının kamilliyini, nurunun və zahir olmasının çoxluğunu göstərməkdir. Deməli, zahir olmasının çoxluğu Onun pərdəli və gizli qalmasına səbəb olmuşdur.

5 Deməli, yaradılmaq, puç olmaq, bir-birinə oxşayıb bərabər olmaq, hisslərlə qavranılmaq məxluqun xüsusiyyətlərindəndir. Yaratmaq, əbədilik, misilsizlik, hisslərlə başa düşülməmək və örtülməmək Xaliqin sifətlərindəndir. Məxluqun sifəti Xaliqdə, Xaliqin sifəti isə məxluqda olarsa, «sonradan yaradılmış olma» məsələsində bir-birilə eyniləşər və onların arasında fərq olmaz. Sonradan yaranmış olmaq «mümkün»ə, o isə başqa birinə ehtiyaca gətirib çıxarır. Bu isə batil və səhvdir.

6 Sayılmaz. Yəni, həqiqi birdir, vahiddir və Onun üçün ikinci təsəvvür olunmaz. Ədəd göstəricisi və çoxluğun başlanğıcı, bir hissəsi olan vahid deyil. Altmış dördüncü xütbənin şərhində buna toxunulmuşdur.

1 Gözümüz yolda idi ki, nadanlıq, azğınlıq əyyamı keçsin və hidayət, qurtuluş ruzigarı gəlsin.

2 Əmirəl-möminin və Onun on bir övladının Həzrət Peyğəmbərin canişini və haqq xəlifələrin olmasına inamı, əqidəsi olsun və onları sevsin.

3 Deməli, kimsə onları sevib haqq xəlifə olmalarına inansa, ancaq onlara itaət etməsə, onları tanımamışdır. Bu sərsəri dostluq və etiqaddan isə heç bir fayda əldə etməyəcək. Dünyadan köçməmiş tövbə etməsə, yəni, onları tam tanımasa, cənnətə daxil olmayacaq, tövbə edərsə, onlar da qiyamətdə Allah-təalanın izni və fərmanı ilə ona yoldaş olub şəfaət edəcəklər. Allahın peyğəmbərinin - səlləllahu əleyhi və alih - «حُبُّ عَلِىِّ ابْنِ أَبِيطالِبٍ يَأْ كُلُ السَّيِّئاتِ كَما تَأْكُلُ النّارُ الْحَطَبَ» -yəni, Əli ibn Əbu Talibi sevmək alov odunu yandıran kimi pislikləri yox edər» sözü də bunu təsdiqləyir.

4 Çünki vilayətə etiqad, yəni, yol göstərən İmamları tanımaq, İmamlıqlarını, on ikisinin (əleyhimus-salam) hər birinin itaətinin vacibliyini qəbul etmək imanın ən böyük sütunu və dayağı, əməllərin qəbul şərtidir və onsuz ibadətlərin heç birinin xeyri yoxdur. Çünki şəriətə tabe olandan qeyrisinin cənnətə getməsi mümkün deyil. Şəriətlə tanış olub ona uyğun əməl etməyin yolunu biləndən qeyrisinin şəriətə tabe olması mümkün deyil. Bu da şəriət sahibinin sözündən əxz etməkdən savayı qeyri-mümkündür. Bu isə insanın şəriət sahibinin sözünü ondan öyrənmək üçün İmamını və rəhbərini tanımaqdan başqa yolla mümkün deyil. Lakin onları tanımayan, ancaq fitrətinin paklığına və ya rəftarı onların məramına uyğun olduğuna görə onlar tərəfindən inkar edilməyən kəs oda düşməyəcək. Çünki belə insan son nəticədə tövbəyə nail olub bir vasitə ilə onları tanıyacaq. Bundan sonra İmam əleyhis-salam İslam dininin Allahın ən böyük neməti olması haqda buyurmuşdur.

1 İmam əleyhis-salamın özünü bu cərgəyə qoşması mövzuya əhəmiyyət verməsinə görədir ki, camaat hər xətadan pak olan belə böyük insanın da dünyaya ürək bağlanılmasından keçirdiyi narahatlığı duysun. Deməli, dünyanın onları aldadacağından ehtiyatlanmağa başqaları daha layiqdir.

1 İstər aşkarda, istərsə də gizlində başqasını Ona şərik qoşmaq. Bu da riyakarlıq və özünü göstərmək deməkdir. Kəhf surəsinin 110-cu ayəsində buyurulur: فَمَن كَانَ يَرْجُو لِقَآءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا -«Kim Rəbbinin rəhmətinin halına şamil olacağına ümid bəsləyirsə, yaxşı iş görsün və Rəbbinə etdiyi ibadətdə heç kəsi şərik qoşmasın!»

2 Nisa surəsinin 93-cü ayəsində buyurulur: وَمَن يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا «Hər kəs bir mömin şəxsi qəsdən öldürərsə, onun cəzası əbədi qalacağı Cəhənnəmdir. Allah ona qəzəb edib rəhmətindən uzaq saxlayar və (axirətdə) onun üçün böyük əzab hazırlayar!»

3 Nur surəsinin 19-cu ayəsində buyurulur: إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ الْفَاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ İman gətirənlər haqda çirkin, nalayiq işləri faş etmək istəyənləri dünya və axirətdə şiddətli bir əzab gözləyir».

4 Qəsəs surəsinin 50-ci ayəsində buyurulur: وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَوَاهُ بِغَيْرِ هُدًى مِّنَ اللَّهِ «Allah tərəfindən bir yol göstərən olmadan öz arzusuna uyandan haqq yolunu daha çox azmış kim ola bilər?!»

5 Üzdə özünü onlara dost və minnətdar göstərmək, arxalarınca isə nalayiq sözlər danışmaq. Nisa surəsinin 145-ci ayəsi: