Bu Muhalefet Şerhi 15 Temmuz Hain Darbe Girişimi Sırasında Şehit Düşen Yurttaşlarımızın Aziz Hatıralarına ve Gazilerimize Adanmıştır

Araştırma Komisyonu Kurulması ve Çalışmalar

Darbe girişiminin hemen ardından, 19 Temmuz 2016 tarihinde, parlamentoda temsil edilen dört partinin darbenin gerçeklerinin ortaya çıkartılması için verdikleri meclis araştırması komisyonu kurulması önergeleri Meclis Başkanlığı’na sunulmuş ve önergeler birleştirilerek komisyonun kurulmasında 14 yıllık Türkiye Büyük Millet Meclisi tarihinde istisna sayılacak bir şekilde karar verilmiştir. Darbe girişimi ardından Türkiye Büyük Millet Meclisi çatısı altındaki tüm partilerce hızlı bir şekilde verilen araştırma komisyonu kurulması önergelerinin kamuoyunda büyük bir beklenti yaratmış, iktidar partisinin bugüne kadarki Türkiye Büyük Millet Meclisi uygulamaları düşünülünce bu beklentiler aynı oranda bir umuda da yer açmıştır. Ancak komisyon üyelerinin belirlendiği tarih olan 19 Ağustos 2016 tarihi aynı zamanda mutabakat ortamının yerini şaibe ve şüphelere bıraktığı tarih olarak da not edilmiştir.

Komisyonun AKP’li üyeleri arasında, darbe girişimini gerçekleştiren FETÖ’nün, daha sonradan iktidarın da kabul ettiği kumpaslarına dönük olumlu tavırlar ve söylemler içerisinde bulunduğu sır olmayan isimlere yer verilmesi kamuoyunda şaşkınlık yaratmış ve akıllara soru işaretlerini getirmiştir. Buna rağmen komisyonun kamuoyunda oluşan beklentilere karşılık geleceğine olan inanç, komisyon divanı seçimine kadar dahi sürmüş olmakla beraber, bu konunun aydınlığa çıkartılmasında tartışmalı isimlerin komisyon divanı olarak göreve başlamasıyla ilk büyük kırılmayı da yaşamıştır.

1. Çalışma Planı

Parlamentoda bulunan dört partinin verdiği önergelerin birleştirilmesi sonucu kurulmuş olan araştırma komisyonu, ilk toplantısını kurulmasına karar verilen Temmuz ayı ardından 3 ay gecikmeli bir şekilde ve komisyon divanının belirlenmesi gündemi ile 4 Ekim 2016 tarihinde gerçekleştirmiştir.

Komisyon çalışma günleri, başta daha fazla çalışmaya gerek duyulan durumlarda hazır bulunması şartı ile prensip olarak Salı, Çarşamba ve Perşembe günleri olarak belirlenmiş ancak ilk 40 gün ardından herhangi bir gerekçe gösterilmeksizin çalışma günlerinin önce ikiye, ardından bire indirildiği haftalar olmuştur. Benzer şekilde komisyonun çalışma günlerinde dinlediği isimler de ilerleyen zamanlarda azaltılmış, duruma ilişkin sadece 'çalışmaların sarktığı' yönünde açıklamalar yapılmıştır. Böylece komisyonun belirlenmiş çalışma günleri ve temposu komisyon divanının inisiyatifi ile seyreltilmiştir.

Komisyonun çalışmalarının yavaşlatılmasının, bilgisine başvurulan isimlerin büyük oranda, bir dini cemaatin başta harbiye olmak üzere, akademi, mülkiye ve adliye içindeki nüfuz gücüne erişmesine olanak sağlayan ilişkilere teması ve muhalefetin bu temasları irdeleyen soruları sonucunda gerçekleştiği komisyonun tutanakları ile sabittir.

Çalışmaların yavaşlatılması bakımında, kırılma noktası olarak MİT Eski Müsteşarı Emre Taner’in komisyonda dinlendiği gün olan 9 Kasım 2016 gösterilebilir. MİT Eski Müsteşarı görüşmenin yapıldığı gün muhalefetin sorularıyla şekillenen bir izlek içinde, Oslo görüşmelerinden HDP ve AKP arasında yürütülen çözüm sürecine, MİT ve diğer kurumlar arasındaki koordinasyondan, istihbarat işleyişine, başta MİT olmak üzere kurumların sorumlulukları ve yetki sınırları ile iktidarın kurumlar üzerindeki kontrolüne varan çapta açıklamalar yaparak, olası ihmaller zincirine dikkati çekerek yaptığı açıklamalar sonucu kamuoyunda, yaygın ve sosyal medyada geniş yer tutmuş, eski müsteşarın yine muhalefet tarafından aktarılan Periscope kayıtları ana haber bültenlerinde yer almıştır.

Bunun sonucu olarak bu bir sonraki toplantı öncesinde, her toplantı öncesi yapılan kısa usul tartışmaları içerisinde, artık Periscope yayını yapılamaması gereği dile getirilmiş ve komisyon oyları ile bu yayınlar engellenmiştir.

Varılan noktada Komisyon’un önce çalışma günleri, ardından çalışma programına bağlı olarak dinlediği isim listesi kademeli olarak daraltılmış, darbe gerçekleri ile ilişkisi açıklanmaya muhtaç geziler tertip edilmiş ve nihayet dinlenilecek isimlerin olayları aydınlatabilecek isimler dışından seçilmesi ile komisyon yavaşlatılmıştır. 2 güne yayılan tali ziyaretler haricinde, meselesinin özüne ilişkin asli ziyaretlerin fayda sağladığı da muhalefet beyanları ile sabittir. Tali ziyaretler neticede süreli komisyonlarda zaman planlamasının önemi de, dikkat çekildiği üzere, hem darbe gerçeklerinin aydınlatılmasının sağlanmaması hem de buna ayrılan zamanın harcanması ile ortaya çıkmıştır.

2. Uzlaşma

Komisyon’un ilk toplantısında yapılan açış konuşmaları büyük oranda ‘Yenikapı Ruhuna’ temas etmiş olmakla beraber, komisyon divanında bulunacak 4 üyenin, CHP’nin diğer muhalefet partileri olan HDP ve MHP’nin de desteklediği önerisi ile 4 farklı partiden olması karşılık bulamamış ve ‘Yenikapı Ruhu’ daha ilk günden bir söylem olarak kalmıştır. 9 AKP, 4 CHP, 1 HDP, 1 MHP’den olmak üzere 15 üyesi bulunan komisyonun ilk defa toplandığı tarih olan 4 Ekim 2016 tarihinden sonlandığı 4 Ocak 2017 tarihine dek, komisyonu mevcut tüm komisyonlardan ayıran en temel vasıf olan 'uzlaşma' bu anlamda çok büyük oranda gözetilmemiş, iktidar partisi üyelerinin yer yer emrivakileri, yer yer 'demokrasi' argümanı ile çoğunluğun gücünü kullanarak kararlarda belirleyiciliği her durumda kendini göstermiştir.

Komisyon çalışmalarının tamamı boyunca, belirleyicilik arz etmeyen kimi istisnalar dışında, AKP'li üyelerin bu tavrı böylece komisyon çalışmalarının ilk adımı olan Komisyon Divanının seçiminden başlayarak devam etmiştir. Komisyon divanının her partiden bir üye seçilmek marifeti ile oluşturulması talebi muhalefet üyelerinin tamamının ortak talebi olarak ifade edilmişken, çoğunluğunun yaptırım gücü ile AKP, komisyon divanının dört üyesini de kendi grubundan aday göstererek, divanın tamamını daha baştan komisyonun her fırsatta ifade edilen 'mutabakat ruhuna' aykırı bir şekilde oluşturmuştur ve bu tutumunu komisyon çalışmalarında uzlaşma talebinin dile getirildiği hiç bir durumda kullanmaktan geri kalmamıştır.

3.