Təcili əmanətlər: Depozit institutlarında gəlir gətirən əmanətlər. Ancaq bura-dan vəsaitləri cəriməsiz yalnız əvvəlcədən müəyyən olunmuş vaxt qurtardıqdan sonra götürmək olar. Əslində cərimələr çox da elə böyük deyil və bu da təcili əmanətlərin likvidliyini artırır.
Birgünlük borcgötürmə haqqında razılaşmalar: Qısamüddətli likvidli aktiv-lər. Hüquqi və ya fiziki şəxslər qiymətli kağızları maliyyə müəssisələrindən o şərtlə alırlar ki, sonrakı gün onu əvvəlcədən razılaşdırılmış qiymətə yenidən firmaya satsınlar. Alış və satış qiymətlərindəki fərq pul kütləsini istifadə etməyə görə verilən faiz ödənişilə ekvivalentdir. Bu aktivlər, adətən firmalar tərəfindən istifadə olunur.
Avroyla və s.-lə ifadə olunmuş birgünlük istiqrazlar: ABŞ-dan kənarda yerlə-şən depozit institutlarının dollar fondlarında keçirilən əməliyyatlar üçün istifadə olunur. Dövlətlərarası biznesdə istifadə olunur.
Nağd və transaksion depozitlərlə bir yerdə bu aktivlər M2 parametrini təşkil edir. Cədvəldən göründüyü kimi, M2 parametri M1 parametrindən həcmə görə 4 dəfə böyükdür.
Bu aktivlərdən başqa, daha az likvidli aktivlər var. Məs: depozit sertifikatları – böyük həcmli əmanət sertifikatlarına deyilir. Bu sertifikatların bir dənəsi 10000 $ və daha yüksək qiymətə satılır. Əsas alıcıları isə iri firma və kooperasiyalardır.
Birgünlük razılaşmalardan, avro və dollarda ifadə olunmuş istiqrazlardan başqa təcili razılıqlar və istiqrazlar var. Onların istifadə olunma müddəti bir neçə ay olur.
M2 parametri, depozit sertifikatları, təcili razılaşmalar və istiqrazlar, müxtəlif institutlara aid olan pul bazarlarının fondları M3 aqreqatını təşkil edir.
Bu pul aqreqatlarından hansı daha yaxşıdır?
Əgər aktivlərin ölçülməsi sabit həcm kimi götürülərsə, onda M1 parametrini götürmək olar. M1 parametrinin pulun ənənəvi təyini ilə oxşarlığı onu uzun illər boyu əsas pul aqreqatı edir.
1980-ci ildə aparılan siyasi və iqtisadi müxtəlifliklər M2 üçün digər elementlərdən asılılığın çoxalmasına, M1 üçün isə azalmasına gətirib çıxartdı.
Tədavülə daxil olan pulun miqdarının müəyyən bir həddi olmalıdır. Bu miqdar qiymət səviyyəsinin pul kütləsindən asılılıq formulu ilə müəyyən olunur.
