D. O‘rinbayeva m. Rahimova

NOYOB NE’MAT 
Hayot har bir kishi uchun bag‘oyat aziz va muqaddasdir. Inson 
farog‘atda yashamoq uchun sidqidildan mehnat qilishi, bilim-ma’rifat 
egallashi, ezgulik yo‘lida tinmay kurashishi va eng muhimi, insoniy-

---

93 
ma’naviy fazilatlar – odob, go‘zal axloqda kamolotga erishishi, 
kamtarinlik sharafiga muyassar bo‘lishi ham farz, ham qarzdir. 
Inson benuqson bo‘lishi uchun turmush tajribalarini boshidan 
o‘tkazmog‘i, minglab yillar mobaynida jamiyat a’zolari tomonidan 
yig‘ilgan odob me’yorlarini o‘zlashtirmog‘i zarur. 
Ba’zi odamlar kishining ma’naviyatiga qarab emas, uning mansabi, 
boyligi va foydasi tegishiga qarab hurmat qilishadi. Bu chin insoniylik 
emas, soxtalikdir. 
Fikri tarqoq, turfa xil tovlanuvchi beqaror shaxslardan yaxshilik 
kutma. 
Razil, qurumsoq, baxil va xasis kishining fikri-zikri boylik to‘plashga 
qaratilgan bo‘ladi. U erta-yu kech faqat shaxsiy mulk orttirishni o‘ylaydi. 
Bunday shaxs el-u yurtga, do‘st-u birodarlarga va umuman jamiyatga 
fidokorlik, yaxshilik qilish fazilatidan mahrum kishidir. 
Odamzotning taqdirini odamzot hal qiladi, degan mag‘zi to‘q gapda 
ham bir olam ma’no bor... Bir-biriga yaxshilik, sof mulozamat, tiniq iltifot, 
hamdardlik, mehr-u oqibat, yuksak muruvvatlilik, o‘zaro qadr-qimmatni 
bilish, saxovatmandlik, hayot kurashlarida hamkorlik, bir-biriga do‘stona 
yordam, sadoqatlilik– bularning hammasi insonning taqdirini hal qilishda 
katta rol o‘ynaydi. 
Inson bir-biri bilan subhidamda salomlashishi, ahvol so‘rashi, bir-
biriga omonlik, tinchlik tilashi, xushnud mulozamat hadya etishi ko‘ngilni 
yayratadi va yaxshi kayfiyat bag‘ishlaydi, shuningdek, ishtiyoqni oshiradi. 
Bu noyob ne’matdan hamma bahramand bo‘lishi bag‘oyat buyuk ishdir. 
(Sh.Orifiy) (199 ta so‘z). 
ARASTUNING ISKANDARGA AYTGANLARI 
Iskandar yunon yeridan azmi safar qilib ketar ekan, o‘z ustodi 
Arastuga dedi: «Ey ustod, menga nasihat so‘zlaridan aytsangiz!» Arastu 
unga dedi: «Doim ilm ol, ilm o‘rganishdan hech vaqt or qilma! Bayt: 
Ilm o‘rganishdan tinma hech qachon, Ilmsizlik o‘ti kuydirar yomon! 
Izzat va obro‘yim oshsin desang, hech qachon nohaq ishga qo‘l urma! 
Ishlarim doimo yaxshi va tartibli bo‘lsin desang, faqat o‘z manfaatingni 
o‘ylab ish qilma! O‘z aybingni bilishga intil, chunki aybli odam har yerda 
ojiz bo‘ladi. Hamma yerda fikr va tadbir yuzasidan ish tut, aybingdan ogoh 
qilgan kishilarga g‘azab qilma», Arastu shu nasihatlami aytib, Iskandar 
bilan xayrlashdi. 
Ey o‘g‘lim, agar sen dunyoda baxt-u saodat topay desang, mening bu 
pand-nasihatlarimga amal qilib, shu asosda ish tut. Sen qanchalik dono 

---

94 
bo‘lmagrn, o‘zingni dono deya tasawur qihna, shunda yana ham donoroq 
bo‘lasan. Nima bilsang, uni boshqalarga o‘rgat, ammo ilmni o‘z joyida 
ishlatishni bil. So‘zni qisqa gapir, behuda takror qilmaginki, takror – umrni 
behuda sarf qilishdir. Oddiy odamlarga oddiy gapir, donolar bilan 
donolikka xos gaplash, har odamning fahm-u farosatiga moslab gapir, 
odamning fahm-u farosatini esa uning gapidan bilib olasan. 
Kishining go‘zalligi libosida emas, balki tilidadir. Har narsaga adolat 
ko‘zi bilan boq, oqibat haqni nohaqdan ajratishni o‘rganasan. Nima 
eshitsang, unga amal qilishdan ehtiyot bo‘l. Ishlarda o‘rtacha yo‘l tut. 
Haddan oshma! Qanchalik mukammal odam bo‘lmagin, baribir kamtarona 
ish tut. Sen gavharing bilan emas, balki xislating bilan ko‘krak ker. 
(“Hikmatlar qonuni»dari)(220 ta so’z).