Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Elmi Metodik Şurasının

Ortopedik qüsurlar 
Anlayışın tərifi 
 
Ciddi ortopedik, yaxud skeletlə ballı qüsur – uĢaın təlim prosesini 
uğurla keçməsinə mənfi təsir göstərir.
Xüsusiyyətləri
Bu anlayıĢa anadangəlmə anomaliyalar, məsələn pəncə əyriliyi, 
yaxud ətraflardan hər hansı birinin olmaması səbəb olur. buraya, o 
cümlədən polimelit sümük xəstəlikləri, yaxud osteoartrit xəstəliklərinin 
nəticəsində yaranan qüsurlar daxildir. Ortopedik qüsurların digər 
səbəbləri də, məsələn beyin iflici, amputasiya və s. ola bilər ki, bunlar 
da sümük bitiĢməməzliyi və s. hallarla müĢahidə olunur.
Təlim çətinlikləri

---

185 
Pedaqoqlar ortopedik qüsurlara malik olan fərdlərin göz önündə 
olan nəzərə çarpan qüsurlarına adət etməlidirlər. Bu uĢaqlar üçün bir 
çox tarixçəsi tərtib edilməlidir ki, buraya da onun nə vaxtdan bu qüsura 
malik olması, adı keçən qüsuru hansı Ģəraitdə qazanması, həmçinin 
həkim, yaxud terapevtin məsləhət bildiyi iĢlər daxil edilməlidir.
Pedaqoqlar bu fərd üçün nəzərdə tutulan uyğunlaĢdırmanın 
səviyəsini bilmək faydalıdır. Diqqət uĢağın yerinə yetirməli olduğu 
hərəkət növləri üzərinə yönəldilməlidir. UyğunlaĢdırmanın səviyəsi 
qüsurun meydana çıxdığı yaĢ dövrü ilə əlaqədardır: qüsur nə qədər tez 
meydana çıxıbsa, uĢaq ona bir o qədər tez uyğunlaĢacaq və 
öyrəĢəcəkdir. 
Ortopedik qüsura malik olan fərdə kömək etmək üçün vaxtaĢırı 
olaraq protezlərdən istifadə olunur. Onlar nə qədər yaxĢı tətbiq edilibsə, 
funksionallıq bir o qədər nəzərəçarpan olur və uĢaqlar müvafiq 
hərəkətləri icra etməyə müvafiq Ģəkildə öyrəĢirlər.
Ortopedik qüsurları olan fərdlər üçün sinfin uyğunlaĢdırılmasına 
aĢağıdakılar daxildir: 
 Özünənəzarət vərdiĢlərin mənimsənilməsini atrına fəaliyyət 
növlərinin inkiĢaf etdirilməsi.
 Mühakimə
 Fikrin cəmlənməsində çətinlik
 TəĢkilati vərdiĢlər
 Öyrənmənin bütün elementlərinin təĢkil edilməsində çətinlik.
Tədris çətinlikləri
Öyrənmə qüsurları ən müxtəlif davranıĢ formalarında özünü 
göstərdiyi üçün fərdi təlim planı (FTP) diqqətlə hazırlanmalıdır. 
Öyrənmə qüsuru olan uĢağın təlim prosesinə cəlb edilməsi üçün 
kompeks yanaĢmanın böyük əhəmiyyəti vardır. Bu mənada bütün 
müəllimlərin və digər Ģəxslərin sıx Ģəkildə əməkdaĢlıq etməsi öyrənmə 
qüsuru olan uĢağın hərtərəfli inkiĢafına Ģərait yaradır. 
Müəllimlər bildirirlər ki, öyrənmə qüsuru olan tələbələr üçün 
aĢağıdakı strategiyaların tətbiqi səmərəlidir: 
 Təbələnin potensial gücünə arxalanmaq 
 Müvafiq quruluĢun yaradılması 
 Qısa cümlələrdən və sadə sözlükdən istifadə edilməsi 
 Özünəinam hissinin yaradılmasına kömək etmək üçün müvafiq 
atmosferdə uğur qazanmıq imkanlarının yaradılması

---

186 
 Sinifdə icra edilən müxtəlif iĢlərin icrası naminə qeyd götürmək 
üçün maqnitafonlardan istifadə edilməsi, bu, xüsusən tələbələrin yazılı 
dil probleminə malik olduğu zaman xeyirlidir.
 Özünənəzarət material və vasitələrindən istifadə olunması, bu 
hal heç bir çətinlik töpətmədən səhvin geriyə qayıdılaraq dərhal 
düzəldilməsini təmin edir.
 Müvafiq sosial vərdiĢlərin möhkəmləndirilməsi 
 Etiraf edilir ki, öyrənmə qüsurlarına malik olan tələbələrə bu və 
ya digər vərdiĢlərin aĢılanması üçün vaxt tələb olunur.