Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 29 iyun 2021-ci IL f-300 saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir baki- 2021

Bazarın cəlbediciliyi
Strateji vəziyyət
Bazarın xarakteristikası
Bazarın ölçüsü (pul və dəyər formasında satılan məhsulların sayı)	Bazarda şirkətin payı (göstərilənlərə ekvivalent)
Həlledici seqmentlərin ölçüləri	Şirkətin şaxələndirilmədə iştirak dərəcəsi
	Şirkətin bazara təsiri
Biznesin şaxələndirilməsi	Şirkət ilə təchizatçının münasibətlərinin xarakteri
Bazarın qiymətə, xidmət səviyyəsinə, xarici amillərin dəyişməsinə münasibəti (verdiyi reaksiyası)
Dövriyyə (tsikli) meyilliyi	İstehlakçıların şirkətin mövqeyinə təsir etməsi
Mövsüm dəyişməsinə meyilliyi
Təchizatçıların bağlanmış müqavilələrinin (sövdələşməyə) xarakterinə təsiri

Mak-Kinsey matrisasından istifadə edən hər bir müəssisə cədvəldə göstərilən hər bir amilə görə öz vəziyyətini dəyərləndirir. Amillərin say və əhəmiyyəti ekspert metodu ilə müəyyən edilir. Bu zaman istifadə edilə bilən məsələ 1- dən 5 -ə qədər üç səviyyəni müəyyən etməyə imkan verir (1- 2 aşağı, 3- orta, 4-5 yuxarı)

Cədvəl 3.2. Mak- Kinsey matrisası modeli

Bazarın cəlbediciliyi	Yüksək	İnvestisiya qoyuluşu (artırmaq, inkişaf)	İnvestisiya qoyuluşu (artırmaq, inkişaf)	Məhdud investisiya (strateji mövqeyi möhkəmləndirmək)
	Orta	İnvestisiya qoyuluşu (artırmaq, inkişaf)	Məhdud investisiya (tələb olunan səviyyədə istifadə etmək və müdafiə olunmaq)	Məhsul yığmaq (bu biznesdən imtina etmək)
	Aşağı	Məhdud investisiya (yatırımdan mümkün səviyyədə istifadə etmək)	Məhsul yığmaq (bu biznesdən imtina etmək)	Məhsul yığmaq (bu biznesdən imtina etmək)
		Yaxşı	Orta	Aşağı
		Strateji vəziyyət

Beləliklə, Mak- Kinsey matrisası BMQ kimi iki ölçülüdür, ancaq bu metod doqquz elementdən ibarət olub, BMQ-nin dörd ele­mentinə qarşıdır. Bazarın cəlbediciliyinin strateji vəziy­yə­tinin ekspert dəyərləndirilməsinin nəticəsinin təhlili müəssisənin Mak-Kinsey matrisasındakı kvadratların hər hansı birində yerini müəyyən etməyə imkan verir.

Aşağıdakı şəkildə verilmiş matrisadan göründüyü kimi yuxarı sol (şimal- qərb) bucaq göstərir ki, bura düşən müəs­si­sə­nin inkişafı üçün yaxşı perspektivi var, yuxarı sol və aşağı sağ bu­caqları bölən diaqonal - ikili vəziyyətdə olur və inkişafı məhduddur, aşağı sağ bucaq müəssisənin gələcəkdə real inkişaf imkanlarının olmamasıdır.
Mak-Kinsey matrisası BMQ matrisası ilə müqayisədə onun üstünlükləri və əhəmiyyəti daha çox sayda nəzərə çarpır.
Mak-Kinsey modelindən istifadədə bir sıra ciddi məhdudiyyətlər var, buna aşağıdakılar aid etmək olar.

• 
  Baxılan bu və digər halda konkret tövsiyyələrin olmaması;
  
• 
  Şirkətin öz mövqeyini subyektiv və obyektiv olmayan dəyərləndirmə imkanları;
  
• 
  Amillərin əhəmiyyətliliyi ilə əlaqədar məlumatların toplanmasında və sistemləşdirilməsində çətinliklər.
  

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, təcrübədə strateji təhlildə digər matrisalardan, metodlardan da istifadə edilir.

• 
  Sahənin cəlbediciliyi və rəqabətliliyinin müqayisəsi (Shell/DPM matrisası)
  
• 
  Bazarın təkamülünün təhlili (Hoter/Schendel)
  
• 
  Sahənin inkişaf dövriyyəsinin (tsiklinin) təhlili (ADL/LC matrisası)
  

Mak- Kinseyin 7-S Modeli
Bu model yuxarıda baxılan modellərdən fərqli olaraq strategiyanın seçilməsində hər hansı variantı təklif etmir. Bu model müəssisənin əsas daxili amillərinin müəyyənləş-dirilməsi, onların müəssisənin perspektivinə təsir etmə imkanları haqqında məlumatlara malik olmaq metodudur.
Bunlara strateji fəaliyyət istiqamətləri -ümumi dəyərlər, müəssisənin strukturu, sistemlər, şirkətin əməkdaşları haqqında məlumatlar, iş forması və s. aid etmək olar.
Əsas amillərin qarşılıqlı əlaqələrinin inkişafını aşağıdakı formada təqdim etmək olar.