Dinler Tarihi 19.yy’da bağımsız bir bilim dalı olarak ele alınır (diğer pozitif bilimlerle birlikte)
Dinler Tarihi, ele aldığı dini veya araştırma için ele aldığı fenomeni bilimsel metodlarla OBJEKTİF1 şekilde ele alır.
Apolojetik= kendi dininin doğruluğunu ve diğerlerinin yanlışlığını ortaya koymayı amaçlar
Tarihçi bir bakışla inceler, bütün boyutlarıyla, bütün belgeleri inceler
Bir dinin doğması, teşekkülü, siyasî, sosyo-ekonomik ve coğrafî konumlarını ele alarak inceler (Tarihselci yaklaşım)
Louis H. Jordan 1905’de “İt’s genesis and groth” adlı eserinde dinlerin sadece dikey değil, yatay şekilde de ele alınmasını ve bu çerçevede incelenmesini önermiştir. Yani MUKAYESELİ (eserinde buna COMPERATİVE RELİGİON adını verir) dinler Tarihi yapmak dinleri birbiriyle kıyaslayarak ele almak önemli ve elzemdir. Toplumda PLUARİST yapıya işaret eder ve ancak bu şekilde doğru araştırma yaparız
Max Müller ilk Dinler Tarihcisidir (modern bilim olarak)
Hıristiyan teolojisinden kurtulmak amaçlı doğmuştur bu pozitivist bilimler
Dinler Tarihi’nin konusu:
Ölü/ölmüş veya yaşayan, tari içinde var olan bütün dinler Dinler Tarihi’nin konusudur – hem dikey hem de yatay!
Dikey= dinin bütün unsurlarının, kronolojisini vs ele alır
Yatay= diğer dinlerle ilişkilerini ele alır mukayeseli)
Dinler Tarihi’nin metodu:
Tarihsel
deskriptif (betimleyici)
analitik (apolojetik değil)
objektif (normatif değil)
Dinler Tarihi’nin faydanlandığı bilimler:
Dinler Tarihi, tarih bilimin bir alt dalıdır. Tarihden malzeme ve metod alır
Filoloji
Mitoloji: yaratılışla ilgili büyük hikayeler, bu hikayelerdeki sembolleri ve bunların ne analama geldiğini araştırır
Arkeoloji: mesela Yahudilerin MİKVE (yıkanma banyoları) kalıntıları bulundu- bu buluntulardan yola çıkarak Dinler Tarihi hakkında bilgi elde edilir
Sanat tarihi: dinî mimari yapısı, heykeller, ikonlar vs…
Batıda Dinler Tarihi çalışmaları:
Batıda hemen hemen her Üniversite de Dinler Tarihi ile ilgili fakülteler vardır (Divinity, Fakulty of İslam(islamic Studies…)
Max Müller: 1900’da Comperative Mythology” adlı eserinde ilk defa Dinler Tarihi kelimesini kullanır
Mircea Eliade: birçok eseri vardır
…
İslam Dünyasında Dinler Tarihi:
Özellikle Kur’an ve Sünnet ışığında diğer dinlere reddiyeler vardır
Ali b. Rabben et Taberi (860): “ed-Din ve’d devle”, “er-Red ale’n Nasara”2
İmam Gazzali (1111): “ er-Reddü’l Cemîl”
Şehristanî (1183): “Milel ve Nihal”
İbn Hazm (1063): “Kitabu’l fasl”3
Birunî (1048): “et Tahkîk ma lil Hind”
30/09/13
Jacob Neusner 20.yy’da yaşamış bir Yahudi alimi. “Tora’nın yolu- The way of Torah” adlı eserinde Yahudiliği anlatırken bir benzetme yapmaktadır: Yahudiliğin kendine has bir yapısı olduğunu söyler ve EKOLOJİ ile kıyaslar. Ekoloji= bitkilerle, canlılarla çevre şartlarının etkileşimi yüzyıllar boyunca değişmesini ele alır. İşte bu fenomen, değişme nasıl vukuu buluyorsa Dinlerde, özellikle Yahudilik zamanla (yüzyıllar boyunca) çevreden, sosyo-kültürel ortamdan etkilenir ve değişme vukuu bulur (yok olmamak için değişmiştirler). Yahudilik 4000 yıllık bir tarihe sahibtir
Genesis kitabında Yahudilik İbrahim’e tanrının bir vaadi ile başlar – bu vaad hiçbir zaman gerçekleşmiyor.
Genesis: “zaman Tanrı, İbrahim'i seçti ve onu çağırdı. Tanrı, "Bütün uluslar sende kutsanacaktır" vaadi ile bütün uluslara kurtuluş getireceğini müjdeliyordu. İbrahim'in oğlu İshak'ın soyundan gelen Yakup (İsrail) ve ailesi, ilerleyen zaman içerisinde ülkede olan kıtlık sorunu yüzünden Mısır'a yerleşirler. Yakup'un soyu, İsrail adıyla anılmaya başlar. Tanrı tek bir adamdan oluşturduğu bu ulus aracılığıyla bütün dünyayı bereketleyecekti”
Yahudiliğin tarihi boyunca sürekli tanrının Yahudilere vaadi ve bu vaadin yerine getirilmemesi, cevalandırılmaları, sonra tekrar vaadleşmeleri üzerinedir.
Yahudiler sürekli azınlık halinde yaşamıştır (daha sonra Diasporada da öyle)
Batı kültürüne etkisi bakımından, az olmalarına rağmen şunu diyebiliriz: Hıristiyanlığın doğuşuna sebep olnuştur. Hıristiyanlık Yahudilikten doğmuştur. İsa “King of th jews” idi…
Yahudiler 4000 yıllık mirasa sahip, her daim ayakta durmayı başarmıştır, ancak bunu ağır bedeller ödeyerek gerçekleştirmişler
Yahudilikte her dini Bayram muhakkak tarihî bir olayın (sürgün veya müsibet) canlandırması ve hatırlanması ile alakalıdır
İNSANLIK TARİHİ SAHNE GİBİDİR. PERDELERİ TANRI İLE İSRAİLOĞUŞŞARININ AHİTLEŞMELERİ, VAADLEŞMEYLE İLGİLİDİR. AHİTLERİNİ UNUTTUKLARINDA TANRI ONLARA GAZAB VERİR, SÜRGÜNLERİ ONLARA REVA GÖRÜR…
Yahudilerin başlarına gelen müsibetler tanrıyla olan ahitleşmelerine uymadıklarından. Holcaust dahi tanrının emrine uymadıklarından Hitler aracılığıyla tanrı tarafından bir cezalandırma olarak kabul edilir. Bir şekilde müsibetler açıklanmalıdır ki insanlae mana verebilsin ve dinlerine daha sıkı yapışsınlar
Bundan dolayı Yahudiler 4000 yıllık tarihleri boyunca birçok kere kendilerini ve dinlerini derinlemesine sorgulamışlarıdır
Yahudilikle ilgili kavrmalar:İbranî, İsrail, Musevî, Yahudi
İbranî:
ibrî, Hz. İbrahim’in dedelerinden birinin adı olduğu söylenir
daha sonra Samiriler diye birileri ortaya çıkıyor ve İsrailğlu olduklarını söylerler. Bunun için onlar kendilerine YAHUDİ ismini vermişlerdir. Yahudi, Yakun’un 12 oğlundan biri olan YEHUD’dan alınmadır
Yisrael:
Yakub’un adı. Yaratılış kitabı 32/24-32 4
İsrael= tanrıyl güreşen, uğraşan anlamındadır
M.Ö 587 Babil Sürgününe kadar böyle anıldılar. İsrailoğulları (Bnei Yisrael)
Musevî:
Orta Çağda Müslüman ülkelerinde Yahudi isminin aşağılayıcı bir mana kazanır. Daha saygın bir isim kullanmış olmak için Musevî derler, Musa’nın şeriatına uyan anlamındadır
Talmud’a göre 2 tür insan Yahudi olur:
Yahudilik ırk bakımından anneden Yahudi doğanların dini olarak görülür. Yahudilik inanç meselesi değil, anneden doğma prensibine göre değer kazanır. Zira Amerika ve Avrupada birçok ateist veya farklı dini akımlara sahip olanlar yine Yahudi olarak görülür. JUBU = jew and Budist, ve agnostic jew vardır…
O zaman bundan yola çıkarak şunu diyebiliriz, Yahudiliğin yanında bir de YAHUDİ DİNİ vardır!
Yahudi dini= TORA’ nın inanç ilkelerine uygun yaşama ve iman etme.
Bir diğer alternatif ise, doğuştan Yahudi olmayıp sonradan Yahudi olan. Hıristiyanlık ve İslam evrensel dinlerdir. Misyonerlik ağır basar. Herkesin kendi dinine mensup olmasını ister. Ancak Yahudilikte böyle bir iddia yoktur. İnanmayanlara GONİM, GENTlL denir. Onlara şeriatı uygulamaya gerek yok, Nuh’un 7 kanunu uygulamaları yeterlidir. Zira Yahudi şeriatı anneden Yahudi doğanlara ait bir şereftir. Yani annesi Yahudi olanla olmayanın arasında bir statü farkı vardır
YAHUDİLİK İLE YAHUDİ DİNİ ARASINDA FARK VARDIR.
YAHUDİLİK= ETNİK AÖIDAN (IRKÎ)
YAHUDİLİK= TORA’YA UYMA AÇISINDAN
Yahudiliği belirleyen temel kavramlar:
DİASPORA:
Sürgün demek (grekçe)5, İbranice GALUT!
Eretz Yisrail dışında Yahudilerin bulunduğu her yer Diasporadır
Sürgün ve esaret anlamında kullanılır (Gallut)
2. Ma’bed M.S 70 yılında yıkılıyor, sonra sürgün ve saret başlıyor
İLK DİASPORA MISIRDIR
Tesniye/Yasanın tekrarı 28. Bab Akitten bahsediyor, Yahudiler bu akide uymadıkları için bu sürgün ve esaret hayatına mahküm bırakılıyor. Buhtunnasr, tanrının kırbacı, Yahudiler hata yaptıkları için tanrı onları onun eliyle cezalandırmıştır
21/10/13
Kutsal Toprak (Kudüs)
Yeretz Yisrael, kenan diyarı, Yahudilerin kutsal diyarı. Bu Kenan diyarı Hz. İbrahime tanrı tarafından vaadedilen topraktır (arz-ı mevud), ancak 10 asır sonra, Musa ve Jeşu’dan sonra gelen Davud ile gerçekleşiyor (fethediliyor)
Tevrat, Yaratılış 176 de bu antlaşma zikredilir::
“4 “Seninle yaptığım antlaşma şudur:” dedi, “Birçok ulusun babası olacaksın.
5 Artık adın Avram değil, İbrahim olacak. çünkü seni birçok ulusun babası yapacağım.
6 Seni çok verimli kılacağım. Soyundan uluslar doğacak, krallar çıkacak.
7 Antlaşmamı seninle ve soyunla kuşaklar boyunca, sonsuza dek sürdüreceğim. Senin ve senden sonra soyunun Tanrısı olacağım.
8 Bir yabancı olarak yaşadığın toprakları, bütün Kenan ülkesini sonsuza dek mülkünüz olmak üzere sana ve soyuna vereceğim. Onların Tanrısı olacağım.”
Kenan diyarı kutsal tarihin sahnesidir, seçilmişlikleri, kutsali aziz millet olmalarının simgesidir bu kutsal toprak
Kenan diyarı, kutsal toprak, vaadedilmiş toprak, arz-ı mevud, promised land, siyon, Jer-Şalem (daru’s-Selam- selam ve esenlik yeri) isimlerini taşır
Yahudi şeriatında, tıpkı islamda mescid-i haram için olduğu gibi, özel kurallar vardır: öşür, kurban, haç, 7 kutsal ürün vardır
Yahudiler ma’bed’in yıkılışını sürekli anımsamak ve akıllarda diri tutmak için evde en güzel yerde bir duvarı boyasız bırakırlar; veya nikah kıyıldıktan sonra damat ayağı ile tabak kırar (Ma’bed’in yıkılışı M.Ö 586, sonra 520’de tekrar inşa edilmiştir -2.Mabed dönemi; sonra M.S 70 yılında tekrar yıkılır. 3. Ma’bed’i Mesih inşa edecek!)
Seçilmiş Millet:
HOW ODD
FOR GOD
TO CHOOSE
THE JEWS
Kâdir-i mutlak tanrı Yahudileri küçük millet olarak seçmiştir, bu Yahudiler tarafındanda makul bir şekilde açıklananamaktadır
İsrail, tanrının gözde milletidir
Tevratta Abel ile Kabil’in hikayesinden beri hep seçilmişlikten bahseder, Yahudilik bu daima seçilen taraftan gelmektedir: örnek:
Adam oo Eva (w)
Kain 1.Mose 4:1
Abel
1.Mose 4:2
Seth 1.Mose 4:25
Noah 1.Mose 5:28
Sem 1.Mose 5:32
Ham
Japheth
Tharah 1.Mose 11:24
Abraham 1.Mose 11:26
Nahor
Haran
Seir
Ismael 1.Mose 16:15
Isaak 1.Mose 21:3
Simran
Joksan 1.Mose 25:2
Medan
Midian
Jesbak
Suah
Esau 1.Mose 25:25
Jakob 1.Mose 25:26
Ruben 1.Mose 29:32
Simeon 1.Mose 29:33
Levi 1.Mose 29:34
Juda 1.Mose 29:35
Dan 1.Mose 30:6
Naphthali 1.Mose 30:8
Gad 1.Mose 30:11
Asser 1.Mose 30:13
Isaschar 1.Mose 30:18
Sebulon 1.Mose 30:20
Dina (w)
1.Mose 30:21
Joseph 1.Mose 30:23
Benjamin 1.Mose 35:24
Gerson 1.Mose 46:11
Kehath
Merari
Amram
Hezron 1.Mose 46:12
Heber 1.Mose 46:17
Manasse 1.Mose 41:51
Ephraim 1.Mose 41:52
Aaron 2.Mose 6:20
Jerahmeel 1.Chronik 2:9
Ram
Kaleb
Gilead 4.Mose 26:29
Suthelah 1.Chronik 7:20
Beria 1.Chronik 7:23
Merajoth 1.Chronik 6:6
Isai 1.Chronik 2:12
David 1.Chronik 2:16
Salomo 1.Chronik 3:5
Jakob
Matthäus 1
Joseph Matthäus 1:16
oo
Maria (w)
Jesus
Genesi/Yaratılış 46/6-297:
Yaratılış 5:8
Seçilmişlik böyle devam eder
Tevrat Tesniye 7/6: «Siz Tanrınız RAB için kutsal bir halksınız. Tanrınız RAB, öz halkı olmanız için, yeryüzündeki bütün halkların arasından sizi seçti.(Tesniye 7:6)
Rabbanî teolojiye göre seçilmişliğin nedenleri:
Tora’nın Yahudiler tarafından kabüllenmesi: Tanrı ezelde Tora’yı bütün milletlere arz etmiş, Yahudiler harici herkes bundan sakındı. Yahudiler bunu kabul ettikleri için tanrının özel sevgi ve muhabbettine mazhar olmuştur9
Yahudilerin bir takım ahlakî özelliklerinden, üstün meziyetlerinden dolayı özel sevgi var…
12. Asırda yaşamış olan Judah Halevi10 der ki: “Yahudi miletinin özelliği, onların içinde tanrıyla bütünleşme arzusu vardır (tanrıyla mündemiç olmak isteme)
Genel olarak tevratta tanrı ile Yahudiler arasındaki ilişkiler metafor şeklinde ifade edilir
Gelin-Damat
Ana-evalt
Baba-Oğul
18yy’dan sonra oluşan Yahudi Reformcular bu seçilmişlik anlayışını eleştirmiştir. Bu mantıksızdır ve faşizm yol açar demişlerdir
23/09/13
