*dipnotlar yazıda nerede kullanılmışsa oraya parantez içinde yapıştırılmıştır

PORTEKİZ: Salazar rejiminin kalıntıları

Portekiz’de faşizmin evrimi, bir çok nedenden ötürü, İspanya örneğine paralel ve benzer bir seyir izlemiştir. 25 Nisan 1974’te MFA (Silahlı Kuvvetler Hareketi) adlı bir komite önderliğinde, radikal subaylar "Karanfilli Devrim" diye bilinen darbeyi gerçekleştirerek, iktisat profesörü Salazar’ın diktatörlüğüne son verdiler.

İspanya örneğinde olduğu gibi Salazar’ın öksüz kalan evlatları umutlarını bir askeri darbeye bağlamışlardı. ABD’nin kuşkuyla baktığı Karanfilli Devrim döneminde, Portekiz faşistleri Liberal Parti, İlerici Parti ve paramiliter güçleri örgütleyen Portekiz Kurtuluş Ordusu türünden oluşumların çatıları altında bir araya gelmeye başladılar.(192)

Portekiz’de ilerici potansiyeli harekete geçiren Karanfilli Devrim'in açtığı sürecin başında, ABD, ilerici güçlerin yönetimi ele geçirmelerini engellemek için, bu ülkedeki faşist grupları yakından izlemeye ve doğrudan desteklemeye başladı. Değişik faşist gruplar general Spinola önderliğinde bir araya getirilmeye çalışıldı. 28 Eylül 1974 ve 11 Mart 1975’deki başarısız askeri darbe girişimlerinin ardından 1975 milletvekili seçimlerinde sosyal demokratların hükümet olmaları ve aynı yıl sağın adayı Ramalho Eanes’in devlet başkanlığına seçilmesi, Portekiz egemen sınıflarından önce ABD’yi rahatlatmış, endişeleri giderilmiştir.

Washington bundan sonra faşist gruplara ihtiyacı kalmadığını ilan etmiş ve yardımını kesmiştir. Portekiz egemen sınıfları da benzer bir tavırla Soares-Eanes iktidarına güven duyduklarını ve faşist gruplara ihtiyaçlarının kalmadığını açıklamışlardır. O dönemden bu yana Portekiz faşistleri ufak tefek örgütler kurmaya çalıştılarsa da her biri kalıcı uzun ömürlü olamamış, kısa sürede dağılmak zorunda kalmışlardır.

‘80’li yılların başlarına kadar yaşanan bu dağınıklıktan sonra, 1982’de Portekiz faşistleri asker/polis kökenli kadroların ve orta sınıf temsilcilerinin oluşturdukları Front National Cardoso’nun Partido Popular Monarquico- Halkçı Monarşist Parti saflarına katılmasıyla Front National bölündü.

Aralık 1983’de Luis Filippe Barao önderliğinde CEDADA’nin Portekiz şubesi açıldı. Faaliyetleri Rudolf Hess’le dayanışma mitingleri örgütlemek, Adolf Hitler’i anma toplantıları düzenlemek olan CEDADE’nin Portekiz kolunun, ciddiye alınır bir gelişme kaydettiği söylenemez. Diğer taraftan, daha radikal bir eğilimin temsilcisi olarak tanıtılan ve sosyal tabanını genellikle lümpenlerin, skinheads’lerin oluşturduğu kesim ise, 25 Haziran 1985 tarihinde MAN’ı (Movimento D’Acçao Nacional-Milli Eylem Hareketi) oluşturdular. Luis Henrique önderliğinde kurulan MAN, Yurtsever Gençlik ve Milliyetçi Hareket’in birleşmelerinin ürünüdür. MAN özellikle İngiliz National Front’la yakın ilişkiler içindedir.