*dipnotlar yazıda nerede kullanılmışsa oraya parantez içinde yapıştırılmıştır

YUNANİSTAN: Faşistler devlet bünyesinde

Albaylar Cuntası aracılığıyla 1974 yılına kadar Avrupa faşistlerine maddi, manevi ve lojistik destek sağlayan ve aynı zamanda onların güneydoğu kolunu oluşturan Yunan faşistleri, Portekiz ve İspanya örneğine benzer bir biçimde ve yaklaşık aynı zaman dilimi içinde iktidardaki mevzilerini kaybettiler.

Yunan faşizminin tarihsel geçmişi ‘30’lu yıllara dayanıyor. 4 Ağustos 1936’da kralın kararıyla parlamento dağıtıldı ve son seçimlerde oyların ancak % 2’sini almış olan Milliyetçi Parti Başkanı Jean Metaxas başbakan olarak atandı. Bu gelişme ülkenin tarihine damgasını vuracak uzun ve sancılı bir sürecin başlangıcı oldu.

Faşist ideoloji Yunan toplumunda yer edinemedi, toplumsal bir taban oluşturamadı. Metaxas’in takipçileri ancak resmi devlet kuramlarında yuvalanarak(193)ordu ve polis aracılığıyla hüküm sürdüler. Örneğin 1941-44 arası faşist işgal altında kalan Yunanistan’da, jandarma ve polis dışında Nazilerle işbirliği yapan Yunan çıkmamıştır. Alman üniforması altında çatışan Yunan sayısı birkaç yüzü zor bulur.

Yunanistan’da iç savaş, askeri darbeler ve bu arada faaliyet yürüten küçük ama sayısız faşist örgütün tarihi, emperyalizmin bu ülkeye ilişkin komplo ve planlarıyla doğrudan ilişkilidir. Yunanistan’ın stratejik konumu ve bu ülkede bir devrimi olası kılan komünist ve devrimci potansiyel, emperyalizmin doğrudan müdahalesini gündeme getirmiştir. İlkin İngilizler ve ardından ABD, devrimci güçlere iktidar yolunu tıkamak için bu ülkede iç savaşı körüklemişlerdir.

1974’te Albaylar Cuntası'nın iflas etmesiyle birlikte Yunan faşistleri örgütsel dayanaklarını kaybettiler. Cuntanın yıkılışından hemen sonra EDE (Ulusal Demokratik Birlik) adı altında bir monarşist-faşist ittifak oluşturarak ayakta kalmaya çalıştılar. 1974 seçimlerinde % 18 oranında oy alan EDE kendisini daha sonra lağvetmek zorunda kaldı.

70’lı yılların sonuna doğru Milli Cephe (EP) veya İlerici Parti (KTP) etiketleri altında ve cezaevindeki darbeci albayların serbest bırakılması şiarı etrafında kümelenen Yunan faşistleri, 1977 milletvekili seçimlerinde % 7 civarında oy almalarına rağmen bir türlü kalıcı, toparlayıcı ve birliktelik vasıfları taşıyan bir örgüt çatısı altında toparlanamadılar.

Genellikle ordu, polis gibi devlet kurumları içinde yuvalanan, subaylara dayanan ve toplumsal desteğini esas olarak köylü kesiminden alan Yunan faşistlerinin etkinlik düzeyi, inişli çıkışlı bir rota izlese de, Avrupa’dakine paralel bir gelişme seyri gösteriyor. Örneğin 1981 seçimlerinde ancak % 2 oy alabilen 80’li yılların ortalarında 15 civarında değişik küçük örgüt arasında gidip gelen, söylemleri ırkçı, şovenist, ilkel komünizm düşmanlığını aşmayan Yunan faşistlerinin bugünkü en etkin örgütü EPEN (Milli Politik Birlik)’dir.

Dini/manevi/toplumsal değerlerin Ortodoks Kilisesi'nin vesayeti altında korunup yaygınlaştırılması, anti-komünizmin ülkenin politik yaşamında temel kilometre taşı rolü görmesi, Yunanistan’ın NATO üyesi olarak kalması ve darbeci subayların serbest bırakılması, EPEN’in politik programının ana hatlarını oluşturuyor. EPEN’in önderi Dimitriadis 1984’te Avrupa Parlamentosu’na milletvekili seçildi ve beş yıl Fransız Le Pen’in müritliğini yaptıktan sonra 1989’da seçimleri kaybetti.