Dolaysiz vergiler 1-Gelir Vergisi

Satış ve mali kiralama durumunda – satış değeri kadar;

Tüzük sermayesine katkı olarak verilmesi durumunda – bu Kanunun 106. maddesine uygun olarak belirlenen değere göre;

Sabit aktiflerin sigortalı olduğu durumlarda zarar hanesine atılması, kaybedilmesi, yok edilmesi, zedelenmesi halinde – sigorta sözleşmesine uygun olarak, sigorta kurumunun sigortacıyla ödeyeceği sigorta ödemesi tutarına göre belirlenen değere göre;

Karşılıksız olarak verme halinde – bilanço değerine göre.

3. 
   Sabit aktifin sadece bir kısmının satılması durumunda, satış anındaki sabit aktifin değeri satılan ve kalan kısımlar arasında bölünür.
   

Madde 110. Sabit aktiflerde amortismanın sınır normları

1. 
   Amortismana tabi sabit aktifler, aşağıdaki amortismanın sınır normlarında grup ve altgruplara bölünür:
   

2. 
   İşletmeye ilk defa Kazakistan Cumhuriyeti sınırına getirilen sabit aktiflerde, onları en az üç yıl toplam yıllık gelir elde etme amacıyla kullanmak şartlıyla, vergi mükellefi sözkonusu sabit aktiflerin işletildiği ilk vergi döneminde amortisman ayrımını çifte amortisman normuyla hesaplamaya yetkilidir. Bu sabit aktifler işletildiği ilk vergi döneminde altgurup değersel bilançosundan ayrı hesaplanır. Daha sonraki veri döneminde bu sabit aktifler uygun altgurup değersel bilançosuna dahil edilir.
   

Madde 111. Sabit aktiflerde diğer kesintiler

1. 
   Altgurubun tüm sabit aktifleri çıktıktan sonra, bu altgurubun değersel bilançosu vergi dönemi sonunda kesintiye tabi olur.
   
2. 
   Vergi dönemi sonunda altgurup değersel bilançosu tutarı 100 aylık hesap göstergesinden az olması halinde, vergi mükellefi altgurup değersel bilançosunu kesinti sayabilir.
   
3. 
   Vergi mükellefi bu Kanunun 138-140. maddelerine uygun olarak sabit aktiflerde ek kesinti yapmaya yetkilidir.
   

Madde 112. Mali kiralama şartlarında verilen (alınan) sabit aktifler

1. 
   Mali kiralamaya verilen (alınan) sabit aktiflerin değeri kiraya alıcının altgurup değersel bilançosuna kaydedilir.
   
2. 
   Eğer aktifler mali kiralamaya verilmeden önce altgrup değersel bilançosuna dahil edilmişse, kiraya vericinin uygun altgurup değersel bilançosu mali kiralamaya verilen sabit aktif değeri kadar azalmış olmalıdır.
   

Madde 113. Tamirat giderleri kesintisi

1. 
   Vergi mükellefinin esas araçların tamiri için yaptığı giderlere göre bu araçların dahil olduğu her grup için kesinti yapılmasına izin verilir.
   
2. 
   Esas araçların tamirine giden gider tutarında her gruba göre vergi dönemi sonundaki grup değersel bilançosunun % 15’i sınırında kesinti yapılır. Bu sınırı aşan tutar grup değersel bilançosunu artırır.
   
3. 
   Devlet bütçesinden alınan sübvansiyonlarla karşılanan tamirat giderleri kesintiye tabi olmazlar ve grup değersel bilançosunu artırmazlar.
   
4. 
   Esas araçların tamiri için kiracı tarafından yapılan giderler, kira sözleşmesine göre kiraya veren tarafından zararı yerine giderilmediğinde, kiracının esas araçları tamiri giderine dahil olunur ve bu maddede beliritlen şekilde kesinti yapılmasına tabi olunur.
   

4. Uzun süreli kontratlarda gelirler ve kesintiler
Madde 114. Uzun süreli kontratlarda gelirler ve kesintiler

1. 
   Uzun süreli kontratlarla ilgili gelirler ve kesintiler, gerçekleştikleri vergi dönemine ait hesaplanır. Uzun süreli kontrat, bir yıldan fazla bir süre için mal gönderimi, iş yapımı ve hizmet gösterimi ile ilgili yapılan kontrattır (sözleşme).
   
2. 
   Kontratın yerine getirilme payı, vergi dönemi sonuna kadar yapılan gider tutarı ile kontrat giderlerinin toplam tutarını karşılaştırma yoluyla belirlenir.
   

16. 
    BAZI KATEGORİLERDEKİ VERGİ MÜKELLEFLERİNİ VERGİLENDİRMEDE AYRI DURUMLAR
    

1. 
   Sigorta (yeniden sigorta) kuruluşunu vergilendirme
   

Madde 115. Vergilendirme nesnesi

1. 
   Sigorta (yeniden sigorta) kuruluşunun işletme gelir vergisiyle vergilendirilecek nesnesi, sigorta primlerini dağıtma faaliyeti de dahil olmak üzere sigortalama ve yeniden sigortlama faaliyetlerini gerçekleştirme sonucu, sigorta sözleşmesine göre sigortacıdan ve yeniden sigortalananlardan alacağı (aldığı) sigorta primi şeklindeki gelirlerdir. Sigorta (yeniden sigorta) kuruluşunun, yeniden sigorta kuruluşu risklerinin verilmesi ile ilgili faaliyetleri gerçekleştirmesinde, yeniden sigorta sözleşmesine uygun olarak ödenen sigorta primleri sigorta (yeniden sigorta) kuruluşunun vergilendirilecek nesnesi değildir.
   

Sigorta (yeniden sigorta) kuruluşunun işletme gelir vergisiyle vergilendirilecek nesnesi, sigorta primlerini dağıtma faaliyeti de dahil olmak üzere sigortalama ve yeniden sigortlama faaliyetlerini gerçekleştirme sonucu, yeniden sigorta sözleşmesine göre sigortacıdan ve yeniden sigortalananlardan alacağı (aldığı) sigorta primi miktarına azaltılmış gelirdir. Sigorta (yeniden sigorta) kuruluşunun, aşağıda belirtilen gelirleri sigorta (yeniden sigorta) kuruluşunun vergilendirilecek nesnesi değildir:

1. 
   Yeniden sigorta sözleşmesine uygun olarak ödenen komisyon primleri;
   
2. 
   Sigorta (Yeniden sigorta) kuruluşları aktiflerini yerleştirmede ve başka mali araçlardan alınan yatırım geliri.
   
3. 
   Sigorta veya yeniden sigorta sözleşmesi ile ilgili debyutör ve kredi borçları değerlendirmede kur farkı;
   
4. 
   Yeniden sigortalama sözleşmesine göre sigorta durumunu yönlendirmede yeniden sigortacının payı;
   
5. 
   Sigorta anlaşmasına göre üçüncü şahıstan subrogasyona göre talep edilen gelir;
   

2. 
   Bu maddenin 1. bölümünde belirtilmeyen, başka faaliyetlerden elde edilen işletme gelir vergisiyle vergilendirilecek gelir, bu Kanunda öngörülen toplam yıllık gelir ile kesintileri arasındaki hesaplanan fark geliridir.
   

Madde 116. Sigorta (yeniden sigorta) kuruluşlarının gelir ve gider hesabı

Sigorta (yeniden sigorta) kuruluşları vergilendirilme amacıyla, sigorta primlerini dağıtma faaliyeti de dahil sigorta ve yeniden sigorta ve yeniden sigorta faaliyetlerinden elde edilen gelirlere bu Kanunun 115. maddesinin 1. bölümünde belirtilmeyen, diğer gelir ve giderlerin hesabını tutmalıdırlar

Madde 117. İşletme gelir vergisi oranları

1. 
   Sigorta (yeniden sigorta) kuruluşu işletme gelir vergisini sigorta (yeniden sigorta) sözleşmesine göre sabit ödenek olarak aşağıdaki ölçülerde öder:
   

1. 
   Biriktirme olmayan sigortada (yeniden sigortada) – alınacak (alınan) sigorta primi tutarından % 4 oranında;
   
2. 
   Biriktirme sigortasında (yeniden sigortasında) – alınacak (alınan) sigorta primi tutarından % 2 oranında.
   

2. 
   Bu Kanunun 115. maddesinin 2. bölümünde belirlenen sigorta (yeniden sigorta) kuruluşlarının vergi dönemine ait alacağı (aldığı) gelirler, bu Kanunun 135. maddesinin 1. bölümünde belirtilen işletme gelir vergisi oranıne göre vergilendirilirler.
   

Madde 118. İşletme gelir vergisinde hesap ve beyanname

1. 
   Sigorta (yeniden sigorta) kuruluşları sigorta primi şeklindeki gelirleri ile ilgili vergi organlarına, her ay sözkonusu hesap ayından sonraki ayın 15’ine kadar, işletme gelir vergisine göre hesap verirler.
   
2. 
   Vergi dönemi sonucuna göre sigorta (yeniden sigorta) kuruluşları, bu Kanunun 137. maddesinde belirtilen sürelerde tüm gelirleriyle ilgili beyanname sunmalıdırlar.
   
3. 
   İşletme gelir vergisinin nihai hesabı ve ödemesi bu Kanunun 127. maddesinde belirlenen sürelerde gerçekleştirilir.
   

Madde 119. İşletme gelir vergisinin ödeme süreleri

1. 
   Sigorta (yeniden sigorta) kuruluşları, sigorta (yeniden sigorta) sözleşmesi esasına göre sigortacılardan ve yeniden sigortacılardan alınacak (alınan) sigorta primi şeklindeki gelirlerine, hesap ayından sonraki ayın 15’ine kadar, işletme gelir vergisi öderler
   
2. 
   Vergi dönemine ait alınacak (alınan) bu Kanunun 115. maddesinin 1. bölümünde belirtilen gelirlerin dışındaki gelirlerde, bu Kanunun 126. maddesinde belirlenen düzene göre avans ödemeleri yapılır.
   

2. Diğer kategorilerdeki vergi mükellefinin vergilendirilmesi
Madde 120. Ticari olmayan kuruluşların vergilendirilmesi

1. 
   Bu Kanuna göre ticari olmayan kuruluş, Kazakistan Cumhuriyeti medeni hukukuna uygun olarak ticari olmayan statüyle sahip, anonim şirket, kurum ve tüketici kooparatiflerinin dışındaki, kamu yararına faaliyet gösteren ve aşağıdaki şartlara uyan kuruluşlardır:
   

1. 
   Kar amacı olmayan;
   
2. 
   Elde edilen saf karı veya mülkü katılımcılar arasında paylaştırmayan.
   

2. 
   Ticari olmayan kuruluşun ödül, grant, giriş ve üyelik ödeneği, hayır yardımı, karşılıksız olarak verilen mülk ve bağış şeklindeki aldığı geliri, bu maddenin 1. bölümünde belirtilen şartlara uyulması halinde vergilendirmeye tabi olmaz.
   
3. 
   Bu maddenin 1. bölümünde belirtilen şartlara uyulmaması halinde ticari olmayan kuruluşun gelirleri genel olarak belirlenen düzene göre vergilendirmeye tabi olur.
   
4. 
   Bu maddenin 2. bölümünde belirtilmeyen gelirler genel olarak belirlenen düzene göre vergilendirmeye tabi olur. Bu durumda ticari olmayan kuruluş, bu maddeye uygun olarak vergilendirmeden muaf gelirler ile genel olarak belirlenen düzene göre vergilendirmeye tabi gelirlerin ayrı kaydını yapmalıdır.
   

Madde 121. Sosyal alanda faaliyet gösteren kuruluşun vergilendirilmesi

1. 
   Sosyal alanda faaliyet gösteren kuruluşlar, aşağıda belirtilen faaliyet türlerinin alınan yıllık gelirin %90 az olmayan geliri oluşturan:
   

1. 
   Kozmetik hizmetlerin dışındaki tıbbi hizmetler sunma;
   
2. 
   İlkokul öncesi terbiye ve eğitim hizmetleri; ilkokul, ortaokul, lise, üniversite ve üniversite sonrası mesleki eğitim hizmetleri; bu faaliyetleri gerçekleştirme hakkı veren lisansa uygun yeniden hazırlama ve mesleki yetkinleştirme;
   
3. 
   Bilim ve spor alanlarında etkinlikler (ticari karakterdeki sportif etkinlikler dışında), kültürel faaliyetler (ticari amaçtaki etkinlikler dışında), tarihi ve kültürel mirasları, arşiv değerlerini koruma hizmetleri ve çocuk, yaşlı ve sakatları sosyal koruma hizmetleri;
   
4. 
   Kütüphane hizmeti sunma.
   

2. 
   Bununla birlikte, aşağıdaki şartlara uyuyan kuruluşlar da sosyal alanda faaliyet gösteren kuruluş sayılırlar:
   

1. 
   Vergi döneminde malul işçilerin sayısı tüm çalışanların en az % 51’ini oluşturuyorsa;
   
2. 
   Vergi döneminde malul işçilere ödenen çalışma ücreti tüm çalışanlara ödenen ücretin en az % 51’ini oluşturuyorsa (işitme, konuşma ve görme özürlü malullerin çalıştığı kuruluşlarda en az % 35). Aksizli malların üretimi ve satışı faaliyetlerinden gelir elde eden ve aksizli faaliyet türlerini gerçekleştiren kuruluşlar için bu maddede belirtilen durumlar kullanılmaz.
   

3. 
   Bu maddenin 1 ve 2. bölümlerinde belirtilen kuruluş gelirleri ve grant, hayır yardımı, karşılıksız verilen mülk, bağış şeklinde alınan araçlar yukarıda belirtilen faaliyetlere yönlendirilmesi durumunda vergilendirmeye tabi olmazlar.
   
4. 
   Bu maddede öngörülen koşulların bozulması halinde, elde edilen gelirler bu Kanunda belirlenen düzene göre vergilendirilirler.
   

17. 
    VERGİLENDİRİLECEK GELİRİN DÜZELTİLMESİ
    

Madde 122. Vergilendirilecek gelirin düzeltilmesi

1. 
   Vergi mükellefinin vergilendirilecek gelirinin aşağıdaki masraflara giden % 2’lik kısmı vergilendirme dışında tutulur:
   

1. 
   Vergi mükellefinin sosyal alan nesnelerinin bakımına harcadığı giderler;
   
2. 
   Ticari olmayan kuruluşlara karşılıksız olarak verilen mülk;
   
3. 
   Kazakistan Cumhuriyeti yasalarına uygun olarak gerçek kişilere yapılan sosyal yardım.
   

2. 
   Malulleri çalıştıran vergi mükellefleri vergilendirilecek gelirlerini malullerin ücret giderinin 2 katı kadar ve malullere yapılan ücret ve diğer ödemelere eklenen sosyal verginin % 50’sini eksiltebilirler.
   
3. 
   Vergi mükellefleri vergilendirilecek gelirlerini, daha sonra kiralayıcıya verilmek üzere üç yıldan fazla bir süre için mali kiraya verdikleri esas araçlardan elde ettikleri ücret tutarı kadar eksiltirler.
   
4. 
   Çeşitli banka işlemlerini gerçekleştiren kuruluşlar tarım sektörüne kredi verme faaliyetini gerçekleştiriyorlarsa, vergilendirilecek gelirlerini bu faaliyetten elde ettikleri gelir kadar küçültürler.
   
5. 
   Vergi mükellefinin bu Kanunun 110. maddesinin 2. bölümüne uygun olarak amortisman ayrımı hesaplanan, işletilmeye ilk defa getirilen sabit aktifleri satması durumunda, üç yıllık sürenin bitimine kadar yapılan ek kesinti tutarı, sabit aktiflerin satıldığı vergi dönemindeki vergi mükellefinin vergilendirilecek geliri artmasına ait olur.
   

18. 
    ZARARLAR
    

Madde 123. Zarar kavramı

1. 
   Girişimcilik faaliyetle zarar, kesintilerin düzeltilmiş toplam yıllık geliri aşmasıdır.
   
2. 
   Kıymetli evrak satışında zarar şu şekillerde olur:
   

1. 
   Borç senetleri dışındaki kıymetli evraklarda, - alış ve satış değerleri arasındaki olumsuz fark;
   
2. 
   Borç senetlerinde, - satış tarihindeki diskont ve prim amortismanı hesaba katılarak, alış ve satış değerleri arasındaki olumsuz fark.
   

Madde 124. Zararların ertelenmesi

1. 
   Vergi mükellefinin girişimcilik faaliyetlerindeki ve bu faaliyetlerde kullandığı bina, yapı ve tesislerin satışındaki zararları, daha sonraki vergi dönemlerinin vergilendirilmeye tabi olacak gelirlerinden karşılanması için üç yıla kadar ertelenir. Yeraltı kaynaklarını kullanma sözleşmesine göre gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili oluşan zararlar, yedi yıla kadar ertelenirler. Bu maddedeki durumlar, vergi mükellefinin vergi döneminde bu Kanunun 110. maddesinin 2. bölümüne uygun olarak hesaplanan amortisman ayırımlarının kesinti sayılması sonucunda oluşan zararları için kullanılmaz.
   
2. 
   Borsanın “A”ve “B” resmi listesinde bulunan hisse senetleri ile tahvillerin satışından oluşan zararların dışındaki, kıymetli evrakların satışında oluşan zararlar diğer kıymetli evrakların satışında değer artışından elde edilen gelirden karşılanır. Borsanın “A” ve “B” resmi listesinde bulunan hisse senetleri ile tahvillerin satışından elde edilen gelir bunun dışındadır. Eğer bu zararlar oluştukları dönemde tazmin edilemiyorsa, üç yıllık bir süreye kadar ertelenmelidirler ve borsanın “A” ve “B” resmi listesinde bulunan hisse senetleri ile tahvillerin satışından elde edilen gelirlerin dışındaki, başka kıymetli evrakların satışında değer artışından elde edilen gelirlerden tazmin edilmelidirler.
   

Borsanın “A”ve “B” resmi listesinde bulunan hisse senetleri ile tahvillerin satışından oluşan zararların dışındaki, kıymetli evrakların satışında oluşan satış günündeki zararlar diğer kıymetli evrakların satışında değer artışından elde edilen gelirden karşılanır. Borsanın “A” ve “B” resmi listesinde bulunan hisse senetleri ile tahvillerin satışından elde edilen gelir bunun dışındadır. Eğer bu zararlar oluştukları dönemde tazmin edilemiyorsa, üç yıllık bir süreye kadar ertelenmelidirler ve borsanın “A” ve “B” resmi listesinde bulunan hisse senetleri ile tahvillerin satışından elde edilen gelirlerin dışındaki, başka kıymetli evrakların satışında satış günü değer artışından elde edilen gelirlerden tazmin edilmelidirler.
19. İŞLETME GELİR VERGİSİNİN HESAPLANMA DÜZENİ VE ÖDEME SÜRELERİ
Madde 125. İşletme gelir vergisinin hesaplanması

Vergi dönemindeki işletme gelir vergisi bu Kanunun 135. maddesinin 1. bölümünde belirlenen oranları kullanma yoluyla hesaplanır. Bunda bu Kanunun 122. maddesine uygun olarak vergilendirilecek gelirdeki düzeltmeler ve bu Kanunun 124. maddesine uygun olarak ertelenen zarar tutarı kadar eksiltmeler dikkate alınır.

Madde 126. Avans ödemelerini hesaplama

1. 
   Vergi dönemi boyunca vergi mükellefleri işletme gelir vergilerini bu Kanunda belirlenen düzene göre avans ödemeleri şeklinde öderler.
   
2. 
   Vergi dönemine ait ödenen işletme gelir vergisinin avans ödemeleri, vergi mükellefince cari dönem için tahmin edilen işletme gelir vergisi tutarı dikkate alınarak, önceki vergi döneminin işletme gelir vergisi beyannamesinde belirtilen vergi yükümlülüğüne göre hesaplanır.
   
3. 
   Beyanname verilmeden önceki süre için işletme gelir vergisinin avans ödemeleri, önceki vergi döneminin ödenen aylık ortalama avans ödemesi ölçüsünde hesaplanır.
   
4. 
   Vergi mükellefinin ödeyeceği avans ödemeleri vergi dönemi boyunca eşit paylarla ödenir.
   
5. 
   Beyanname verilmeden önceki süre için ödenecek işletme gelir vergisinin avans ödemeleri hesabı, vergi mükellefince hesap yılından sonraki yılın 20 Ocak ayına kadar oluşturulur ve kayıtlı olduğu yerel vergi organına sunulur.
   
6. 
   Beyanname verildikten sonraki ödenecek işletme gelir vergisinin avans ödemeleri hesabı vergi mükellefince beyanname verildikten sonraki 20 işgünü içerisinde sunulur.
   
7. 
   Vergi dönemi sonucunda zarar eden veya vergilendirilecek geliri olmayan vergi mükellefleri işletme gelir vergisi beyannamesi verdikten sonra 20 işgünü içerisinde, yeniden kurulan vergi mükellefleri ise kurulduktan sonra 20 işgünü içerisinde vergi dönemine ait ödeyecekleri tahmin edilen avans tutarı hesabını vergi organlarına sunmalıdırlar.
   
8. 
   Vergi mükellefi esaslı yazılı dilekçe vermek suretiyle vergi organının onayını alarak, vergi dönemi boyunca düzeltilmiş avans ödemeleri hesabı sunabilirler.
   

Madde 127. İşletme gelir vergisinin ödeme düzeni ve süreleri

1. 
   Şayet bu Kanununla başka bir durum öngörülmediyse, vergi mükellefleri işletme gelir vergisini bulundukları yerde öderler.
   
2. 
   Vergi mükellefleri vergi dönemine ait her ay bu Kanunun 136. maddesinde belirlenen işletme gelir vergisi avans ödemelerini, cari ayın 20’sine kadar bu Kanunun 126. maddesine uygun olarak belirlenen ölçüde, bütçeye ödemelidirler.
   
3. 
   Vergi dönemine ait ödenen avans ödemeleri, vergi dönemindeki işletme gelir vergisi beyannamesine göre hesaplanan işletme gelir vergisinin ödemesi sayılırlar.
   
4. 
   Vergi mükellefi vergi dönemi sonucuna göre işletme gelir vergisi son hesabını (ödeme), beyanname verme süresinden sonra 10 işgünü içerisinde gerçekleştirir.
   

Madde 128. Yapısal alt bölümleri olan vergi mükellefinin işletme gelir vergisi ödeme özellikleri

1. 
   Yapısal alt bölümleri olan vergi mükellefleri, bu bölümleri bulundukları yerin vergi organına kaydettirmek ve kendi kayıtlı olduğu vergi organını alt bölümlerinin kaydı ile ilgili bilgilendirmek zorundadır.
   
2. 
   Yapısal alt bölümleri olan vergi mükellefinin işletme gelir vergisini hesaplaması, tüzel kişilerde vergi dönemi sonucuna göre işletme gelir vergisi ve avans ödemelerinin yetkili devlet organının belirlediği düzende yapısal alt bölümlere bölüştürülmesiyle gerçekleştirilir.
   
3. 
   Vergi mükellefleri Kazakistan Cumhuriyeti yasalarında belirlenen düzene göre kendi mükellefleri için işletme gelir vergisini, onların bulundukları yerin bütçesine veya Astana, Almatı şehirleri ile, il bütçelerine öderler.
   
4. 
   Yapısal alt bölümleri olan vergi mükellefleri, vergi dönemine ait ödenecek avans ödemeleri hesabını kayıtlı olduğu vergi organına ve hesap kopyasını alt bölümlerinin kayıtlı olduğu vergi organlarına, bu Kanunun 127. maddesinde belirlenen sürelerde sunmalıdırlar. Yapısal alt bölümler için avans ödemelerinin Astana, Almatı şehirleri ile, il