Donderdag 23 Februari stierf Leonard Beels onverwachts. Hy was sinds lang lijdende en had soms vreeslijke pijnen in het middenrif, zodat hy dikwijl over de grond kroop. Zyn medicus Dr

vm

Anna en Tane,by wie wy na de voorstelling gelogeerd hadden,presten Lore om tot Maandag te blijven ten einde Zbndag Gunning te kunnen horen. Lore had daar wel oren naar,maar toen zy myn piteus gezicht zag,weigerde zy en keerde zy met my terug.

Op last van Kuyper preekte de dolerende Hania over de kalver- dienst onder Jerobeam om te bewijzen ie dat men de Goede Vrijdag niet mocht vieren en 2e dat de Synodalen afgodendienaars waren.

H.Tindal schreef een artikel om te betogen dat den Haag in cas van oorlog gebombardeerd,en de residentie dus naar AMSTERDAM Verplaatst moest worden. De courant was weer vol werkstakingen.

Lore gaf een feest aan haar Zondagschoolmeisjes en tracteerde ze op chocolaat en taartjes,terwijl ieder een presentje kreeg,een werk- doos,jurk,bord en kopje of een kerkboek.

Domela ruide de werkstakers in de venen op oqa vol te houden. Zy eisten 8 uur werken,8 uur slapen en 8 uur niets doen en hoger loon.

Klomp gaf toch weer de Drie Formulieren (editie Kuyper) aan zyn aannemelingen. Zo'n uil ! Wat verstaan zy er van ? Kuyper,Rutgers en Bavinck gaven een Bijbel uit,waarby de Statenvertaling slaafs gevolgd werd. Wat geeft dit ?

Frank gaf onverwacht eten. Cunera souffreerde veel van de dauwwurm en de tanden.

Woensdag 30 April kwam JW. uit Breukelen,waar hy gelogeerd had, na in Utrecht een bidstond bygewoond te hebben,en deelde hy my mede dat Cunera de vorige dag minder wel geworden was en niet had willen zuigen,zodat men Dr. Mijnlieff had geroepen, 's Avonds was het schijnbaar beter geworden,doch heden ochtend had Frank haar een lepeltje willen geven en toen was het met een zucht ontslapen.

Gelukkig liepen de zaken spoedig af,zodat ik te 1 uur met Lore naar Nieuwersluis kon vertrekken,vanwaar wy te voet in een brandende zon naar Rustenburg liepen. Ik behoef niet te zeggen hoe bedroefd wy waren en hoe bedroefd wy de ouders aantroffen. Arme Constance,die nu geheel gedesoeuvreerd was,want alles draaide om hetokindje,waarmede zy nu 15 maanden bezig geweest was,eerst 9 maanden om alles te naaien en nu 6 maanden om het te verzorgen en alles zelf te doen. Frank was heel,heel bedroefd en wist geen raad met Constance. Moegen moest zyn kantoor verhuizen en Heemskerk was altyd weg. Wy reden met de Jong naar Bantam terug en ontmoetten onderweg Max en Em,die ons zeiden:

" Gy treft het niet met uw kleindochtertjes," want Cunera was nu al het tweede dat wy moesten afstaan.

Donderdag 1 Mei hielden de werklieden overal in Europa optochten om een werkdag van slechts 8 uren te eisen. "Recht voor Allen" beval hen zich te Amsterdam voor het huis van de Adv.Gen.Jolles te verzamelen.

Zaterdag 3 Mei spoorden wy naar Zeist,waar Frank en Constance juist gekomen waren met het kistje in hetvrytuig. Op het Slot vonden wy de ouders van Constance,Ernst,Alfred,Max en Em en Debora v.Eeghen.

Te II-5- reden wy naar het kerkhof. Er waren veel kransen en een mandje witte bloemen. Ik sprak een woord. Hoe verlaten vonden Frank en C. Rustenburg by hun thuiskomst. Al wat Lore en ik na de dood van Önze Louis en Augusta doorleefd hadden,kwam ons weer te binnen.

Maandag 5 Mei reed Lore met Dora naar Breukelen en ik ging er Dinsdag heen. Frank lag te bed,niet ziek,maar overspannen en oververmoeid, zodat hy moest uitslapen. De volgende ochtend stond Frank op en reed hy met my naar Amsterdam. Anna Pauw zond een vers,dat zy in '57 by de dood van haar kindje gemaakt had.

Woensdag 7 Mei maakte ik 's avonds een visite by Piet van Eik en besteeg ik met moeite de trap omdat er geen licht in de gang brandde. Ik liep tegen een paar mensen aan,die ik niet kon zien en die later bleken de Heer en Mevr. van Bevervoorde te zyn. Ha lang zoeken en tasten vond ik een deur,ik tikte,zocht toen de deurkruk en trad binnen.

" Ik kom je iets vragen,van Eik," zeide ik. Met het benauwdste gezicht van de wereld keek hy my aan,zeker vrezende dat ik kwam collecteren, want daar had ik de naam van.
"Wat is het dan?" stamelde hy.- " Een kopje thee !" hernam ik.

" 0 zo,ga zitten vriend !Toen zeide ik hem dat ik moeite had gehad zyn kamer te vinden,daat het licht in de gang was uitgegaan. " heen " vrind,dat laat ik niet meer opsteken sedert myn vrouw dood is. Dat " vind ik onnodig." Wat een benauwde kerel,dacht ik.

Donderdag 8 Mei vertrokken Anna en Tane met Adèle Elout naar Wiesbadeh en kochten wy een lepeldoosje voor Ada van Loon en een paplepel voor de te verwachten baby van JW. en Caroline.

Anna Prins schreef my een dringend verzoek om Heemskerk het huwelijk met de weggelopen bonne van Jettie te ontraden. Ik antwoordde haar dat ik dit al een jaar geleden gedaan had.

Willem van Loon lag ziek en werd dagelijks door Agnes Beels bezocht,maar als zy iets ernstigs wilde zeggen,antwoordde hy:" Agiteer my niet !".

Zaterdag 10 Mei reden Lore en ik naar Breukelen,maar wy kwamen te onpas daar Frank en Constance naar Baden-Baden zouden vertrekken en dus bezig waren in te pakken. Toch bleven wy dejeuneren.

Zondags kwamen vijf biggen van de Zondagschool afscheid nemen, bewerende genoeg geleerd te hebben ofschoon zy te dom waren om adem te halen. Slechts 3 bleven,omdat zy voor Lore's rekening naailes kregen.

y 9 9 (>

1*1939

Myn broer David schreef my dat hy ook zyn rechteroog zou verliezen, omdat het de groene staar had,die gelicht moest worden,opdat hy niet geheel blind zou worden.

Toen wy 14 Mei by Christiaan aten vernamen wy daar dat volgens geruchte Marie Hartsen-s'Jacob van haar man wilde scheiden omdat hy zich slecht gedroeg. Dit was stellig uit de/ilucht gegrepen,daar zy juist nooit heeft willen scheiden,hoeveel meer reden er later ook voor bestond.

Vrijdag 16 Mei spoorden Lore en ik naar den Haag om Louise Elout met haar 67ste verjaardag te feliciteren. Wy vonden er Conny van Loon met Lou,Maria Hepveu en Lou en Agnes. Ha het dejeuner verzocht Elout my hem in zyn kamer te volgen en sprak hy over niets als over zyn geslachtsboom. Zelfs toonde hy my een photografie,die hy van een paar grafstenen van zyn ouders had laten nemen. Hoe is het mogelijk om op zyn 85ste jaar,met één been in het graf, nog zé ijdel te zyn | Toen hy my alles getoond had zeide hy:" Ordentelijk,vind je niet ?"

Hy gaf my Summum Bonum van^Drummond mee,vertaald door Adèle,en,The Approaching End of the Age*van Guinness.

Agnes gaf my een door haar vertaald boek: Jan Staal en zyn boe- kenmand,uitgegeven ten voordele van Beth-Shan.

Op 17 Mei was alles in bloei: seringen,lelietjes,azalea's,rho- dodendron,glicinia,gouden regen en kastanjes,een wonderschoon gezicht.

Lore klaagde over haar ogen en had lust Prof.Snellen te raadplegen en daartoe bezocht zy hem op 19 Mei. Hy bekeek ze niet door de oogspiegel,maar liet haar lezen en schreef een sterker bril voor.

Heemskerk schreef my dat hy van Miss Crossby had afgezien. Hy had zyn wijkpredikant en biechtvader van Schelven geraadpleegd en hem gezegd dat zyn enig bezwaar het kind was,dat zy van Henri Labou- chere had. Van Schelven had geantwoord:" Dan wenst gy naar de dood " van dat kind en zijt dus een doodslager,en dus moet gy het uitmaken." De zonde van Heemskerk lag m.'i. hierin dat hy met haar had gecorrespondeerd zonder de zekerheid van haar te willen trouwen.

Op 2de Pinksterdag gingen Daatje,Matje en Mietje met Dora het Zangkoor Emanuël in de kerk te Bussum horen en te 4? kwam het op Bantam,46 mannen en vrouwen,die allen in de verandah plaats namen en zongen,vervolgens in de plaats gingen wandelen en zowel op het eiland als op berg Bantam zongen,zodat de Graaflands het in Boekesteyn hoorden.

Cees Hartsen werd Ridder in de orde van de Bed.Leeuw tot beloning voor zyn bemoeiingen ten bate van het Pensioenfonds. Hor lag overhoop met de leraar Escher,die zyn opschrijfboek verscheurde.

Anna schreef uit Wiesbaden,waar Tane's ogen door Dr. Meurer behandeld werden,dat zy opeens de visite van de Prinses van Wied gekregen hadden. " Pensez quelle frayeur pendant notre toilette pour " le diner. On la fit entrer au salon en bas et nous nous y précipi- " tajnes; elle fut des plus aimables."" Hier nous eümes un tea plus que complet couronné de champagne " et de glacés chez la mère de Jacqueline Tindal. II y a aussi Madame " de Witzingerode et ses filles,que nous sommes allées voir."

Willem van Loon was sedert enige tijd ziek en had gezwollen benen. De dokter had echter,na zyn lijf onderzocht te hebben,verklaard dat er geen kwestie van waterzucht was. Men gaf hem de raad van op reis te gaan,maar daar bedankte hy voor. Ik bezocht hem en in de loop van het gesprek vroeg ik hem of hy tyding uit WiesbadeTCuhad.

" Ja! ik heb een brief van Tane gekregen,maar die heb ik nog niet " geopend." Papa zou gezegd hebben dat men zulk^ een karakter zelfs niet in een roman zou zoeken. En Willem dacht:" Als ik hem open, dien / ik hem te antwoorden," en daartoe was hy te lui.

Vrijdag 30 Mei deelde de Raadsheer van der Feen ons mede dat hy tegen October zyn ontslag zou nemen en in Alkmaar gaan wonen. Dat was een goede tijding. De President zeide dat ik hem te veel plaagde. De man was 68 en oliedom.

Zondag 1 Juni telegrafeerde JW. uit Loenen dat Caroline te 7.40 voorspoedig bevallen was van een zoon,die naar Henk zou heten. JW. was die dag jarig. Ter wille van Frank en Constance waren wy blij dat het niet een meisje was.

Maria schreef: "Je n'aime pas beaucoup $es doubles anniversaires, " mais je suppose que la chère petite Maman trouve cette coïncidende " heerlijk ! Comment trouves-tu la joie de cette petite Em d'être " de nouveau enceinte ? Elle me l'a raconté en dansant de plaisir il " y a une dixaine de jours; zy begon al ongerust te worden dat het " niet zo was. Die van Eeghentjes zyn goede leghennetjes en moeder- " lijke kloekjes; c'est au moins agréable que son genre spit digne " d'être répété,car tout ce qu'elle met au monde est intelligent et " agréable."

*id fy/O

V dïj /

Dinsdag 3 Juni vertrok Lore naar Zeist om Constance te zien en *s avonds van daar naar Dieren,van waar zy Woensdag naar Loenen doorreisde. Zy vond Caroline wel maar zeer zwak; zy was kalm,maar had slechte nachten. Gelukkig at zy goed en had zy steeds honger. Gelukkig had JW. aangekondigd dat er véérmiddags geen dienst zou zyn en preekte Willem Gunning 's middags. Henkie was enorm lang en sterk met donker haar,wat de ouders zeer verblijdde,daar zy gevreesd hadden dat hy rood haar zou hebben.

Henk en Fanny gingen op reis naar de Oostzee. Ik schreef aan David te Wenen om hem te raden Dr. Meurer te Wiesbaden te raadplegen daar deze een Engelsman van de groene staar genezen had,en hy antwoordde my dat hy zeer bereid was myn raad op te volgen.

woensdag 18 Juni woonde Lore het zangersfeest te Apeldoorn met JW. by en kreeg zy door meester Smink een plaats op de tribune. De Koningin en het Prinsesje bleven 20 minuten op het terrein. Ik spoorde die avond naar Dieren maar vond er niemand buiten de kinderen,daar Max en Em te Velp aten en Lore te Loenen was,waarheen ik Donderdag vertrok. Ik vond dat het kindje er stevig uitzag,Caroline daarentegen heel slap.

Zekere Klijnveld,klerk by de Holl.Spoor,wonende in de Kerkstraat, vroeg my ƒ 2560,- ter leen om in twee jaar Latijn en Grieks te leren en dan in de theologie te studeren. Vragen staat vrij en weigeren daarbij.

Henk schreef uit Petersburg dat hy met Fanny by de gezant Utewaal gegeten en 's avonds met deze een rijtoer gemaakt, en kerken zowel als het winterpaleis bezichtigd had. Zy zoudep nu naar Finland vertrekken, waar de boot lag.

Norman had voor het Nederlands een 1. Wat zou Papa daarvan gezegd hebben ?

u ’ ’ Willem Nepveu maakte zyn hof aan Non en dejeuneerde met haar

^ — ’ by Ada. Saar vond het nodig Maria te waarschuwen. Deze schreef dat

Willem voor zyn candidaats was afgewezen en vervolgt dan :" Wy waar- " schuwden hem ernstig voor Non,maar hy wist er alles van en is doods- " bang voor dat onmogelijke schepsel; te Nijmegen onthaalde hy haar " op grofheden en bedankte hy om haar naar het Station te brengen.
" Aan de Bilt kwam zy ten. tweden male met haar zuster en een " student uit Leiden,maar gelukkig wist hy het bytyds en vluchtte hy " op zyn vélocipède,zodat zy geen wil van de reis had. Zy vroeg hem " om haar te schrijven,maar dat weigerde hy,zeggende :"Wat ter wereld " zou ik je te schrijven hebben ? ik heb je niets te zeggen." C'est " affreux quand les filles soit-disant comme il faut se conduisent " en filles perdues,et quelle triste idée de leur sexe donnent^elles " aux jeunes gens ! Zoals ik aan Willem zeide:" Myn grootste angst " indertijd was dat Vader zou merken dat ik hem lief vond !" en zo " moest het wezen,mais la retenue des jeunes filles s'en va à tous " les vents et alors adieu le bonheur des ménages. En tous les cas " nous n'avons pas besoin de craindre un elopement ni un mariage,si " elle ne vient pas le chroloformer et l'enlever; elle en attrapera " bien vite un autre et je crains qu'elle ne finira mal avec une " nature et une éducation pareilles; c'est un volcan in volle werking, " il faudrait bien que Saar lui fit un peu doucement la leçon,puisque " ses parents ne la lui font pas."

Ende desespereert niet ! 't Is waar dat Non destijds erg manziek was,maar van het ogenblik dat zy een man heeft gevonden,gedraagt zy zich fatsoenlijk en flirt zy niet meer,en het bewijst zeer voor haar dat zy met die man tevreden is en aan hem genoeg heeft. Er zit een goed fonds in haar efr^noet niet vergeten dat zy in Java geboren is en een Javaanse grootmoeder had. (In 1910 liep zy van haar man weg.)

Woensdag 2 Juli woonden Lore en ik met Miek,Nor,Dora,Juffr. Bader en 4 hoorderessen van Lore's Bijbelkring het Zendingsfeest te Leyduin by. De Manpadslaan,waar de trein stopte,was een en al modderlaar Leiduin was beeldig,de beek was vol en de cascade liep. Wy luisterden naar Gildemeester,de Visser,Max en van Noort en dejeuneerden in de tent. Henrick en Anna waren meer dan royaal. Max was de enige die over de Zending sprak,daar hy ons over de zending in de Congo onderhield. Er waren + 8000 bezoekers. Max had met Gildemeester en Louis Heldring op Leiduin gelogeerd, 's Middags liep ik nog eens de oude geliefde paden en lanen door; de bomen waren in die 40 jaar zo gegroeid,de rozen nog altyd mooi,en het kleine huis nog even eenvoudig en muf als vroeger.

Wy keerden te 6^- naar Bantam terug met Max en Em. Max vertelde veel van Afrika en Stanley en Em amuseerde ons met verhalen uit de gemeente,o.a. hoe Jaantje's vrijer,die eerst doleerde,later te Zwolle weer lid der Herv.Kerk geworden was en toen een boze brief van van Schelven had gekregen,die hem verweet dat hy zich door Delila had laten verleiden om tot de afgoden terug te keren.

Lore's ogen verminderden weer zé,dat zy byna niet meer genoeg zag om te lezen. Maria schreef:" Je suppose que ce n'est que ton " âge et ta constitution et qu'il te faut plus de repos et de vie " facile que tu n'en as déjà. Pense à consulter le docteur Skinner,

" le grand médecin de femmes,qui viendra en Octobre chez les Bijle- " veld for feasant shoofclng et auquel je compte apporter la tête de " Lou,dont Schwalbach,ni van Royen,ni personne ne sait faire façon;

" il parait qu'il fait des miracles."

Zaterdag 5 Juli gingen wy naar de receptie van Marie Blaauw en Jhr. Wuytiers op Westerveld. Anna Graafland antwoordde bits en bitter toen ik haar zeide dat het jammer was dat zy niet op het Zendingsfeest geweest was Om die zendelingen te zien ?".

Caroline maakte ons boos,daar Lore tweemaal de moeite nam van Dr.Jonker voor haar te consulteren en zy desniettemin zyn middelen niet nam en evenmin aan Henkie het havermeel wilde geven,dat ik te Amsterdam kocht.

Maria schreef over Willem van Loon:" J'ai vu Guillaume deux " Vendredis de suite et je le trouvais plutôt diminué,mais pas beau-*

" coup et je crois que cela durera encore assez longtemps. Puisse-t-il " être préparé tout doucement ! Henri est de nouveau si duizelig " après la cure de Mezger,die hem te hard aanpakte. Je voudrais qu'il " finisse avec Mezger et les cigares et alors je pense que ce serait " la meilleure cure."
Op 9 Juli kwam de Heer van Limburg Stirum in Amsterdam om Willem te overreden van naar Carlstadt te gaan,waar een professor was,die hartkwalen genas,maar by zyn vertrek zeide hy my dat Willem,naar hy vreesde,al te ver heen was.

Lore reed die dag naar Utrecht om Snellen te raadplegen. Hy zeide dat zy hevige congestie naar het hoofd gehad had en dus zorgen moest voor warme voeten en een stil rustig leven leiden.

Op 11 Juli stierf Hesje s'Jacob-van Lennep aan de Steeg. Zy werd niet ouder dan 59. Max had haar bezocht.

Dinsdag 15 Juli vond ik by Anna en Constance Louise Elout,die uit den Haag was gekomen om Willem te zien,maar niet was toegelaten, ofschoon hy wel een societeitsbezoeker had ontvangen, 's Avonds gin- gem Anna en Tane naar zyn huis en bleven zy in de benedenkamer wachten, maar werden niet toegelaten. Die onnozele zielen wisten niet dat hy een meid had en deze by hem zat. Vrijdagochtend 18 Juli probeerden zy opnieuw hem te zien,maar opnieuw te vergeefs. Te 12 uur stierf hy. Ik ging op het ontvangen van een telegram "Duit mauvaise. Fin " semble trés prochaine " met Lore naar Amsterdam en wy vernamen daar dat hy al gestorven was. Met Hendrik ging ik het lijk zien,maar Lore had er geen lust in.

Zaterdag 19 Juli hielpen Insinger en ik Hendrik adressen schrijven op de communicatiebrieven,in Hendriks onderkamer,waar nog minder licht was dan gewoonlijk omdat de luiken half gesloten waren. De zoons van Hendrik en Sam van Eeghen hadden wel een handje kunnen helpen. Hendrik las my Willems testament voor,waar niets meer in stond dan dat hy Hendrik tot executeur benoemde en hem de famili.eportretten vermaakte en voorts begeerde dat elk jaar ƒ 7200,- étarh J.Rauwerda zou worden uitbetaald,maar geen woord over Anna,Tane en Agnes,die toch zo lief voor hem geweest waren. Elles étaient bouleversées toen zy voor het eerst het bestaan van die meid vernamen. Zy liet er geen gras over groeien en schreef al spoedig aan Hendrik met verzoek om te mogen weten of Jhr.van Loon haar niet ƒ 600,- in de maand had vermaakt. Willem had in '78 voor haar een huis op de Prinsengracht gekocht voor ƒ 20.000- en haar voor 40 jaar voor ƒ 50,- verhuurd !

Maandag 21 Juli begroeven wy hem op het kerkhof te Diemen. Ik reed met Hendrik,Insinger en Nepveu. In de andere koetsen zaten de drie zoons van Hendrik,Sam van Eeghen,van Zuylen,Henk,Frank en Willem Elout. Op het kerkhof vonden wy al de leden der Directie van de Holl. Spoorweg My en twee leden van Arti et Amicitiae. Westerwoudt hield een korte toespraak en Hendrik bedankte. Koos Rauwerda was er niet.

Er waren zes kransen,van Anna en Tanegivan Agnes,van Insinger,van Hendrikman diens kinderen en van een onbekende. Ik liep nog even naar het graf van Mama en te 1 uur waren wy aan het huis van Hendrik terug, waar alle zusters waren op Lore na,die buiten gebleven was,en wy een groot dejeuner vonden van 27 couverts.

Ik woonde een komische scène by. Terwijl ik met Maria sprak kwam Ada van Loon met van Zuylen op ons af en vroeg zy aan Maria:

" Mag ik U myn aanstaande presenteren ?" - 'Daarvoor is het hier de " plaats niet,ik woon te Velp," antwoordde Maria kortaf,en draaide hun de rug toe. Ik had al kennis met van Zuylen gemaakt,maar by Lore is hy nooit geweest,evenmin als Adèle,de vrouw van Éóuis of Corrie, de vrouw van Ernst, en Maria hebben zy evenmin ooit bezocht. Papa zou zeggen dat zy opgevoed zyn aan het hof van Jan Vlegel.

JW. schreef ons dat Baker Egeti ontdekt had zwanger te zyn en niet wel geworden was,weshalve zy naar Zeist was teruggekeerd. Die zwangerschap kwam wat laat want zy was al 47 en haar jongste al 6 jaar.

Zondag 20 juli werd Aafje Kuipers by het verlaten van de kerk te Oosterbeek gevangen genomen onder verdenking van Willemine Smis- saert,wier erfgename zy was,vergiftigd te hebben. /Ten ontdekte de drogist,die haar zinkwit verkocht had,maar zy beweerde dat hy zich vergiste,daar zy de regenmantel,welke zy volgens hem zou gedragen hebben,eerst later gekocht had. Dit bleek inderdaad het geval te zyn,doch later kwam uit dat zy vroeger soortgelijke mantel droeg,en deze had weggegeven.

Van Dijk schreef my dat hy in het Doetinchemsch Weekblad een artikel over Willem van Loon wilde plaatsen als een der stillen in den lande,die onnoemelijk veel weldeed,maar ik ontried het hem.

Saar vertelde my dat Tindal lust had om Swaenenburgh te huren.

De meisjes van Gheel Gildemeester logeerden een paar dagen by ons en daarna kwam Ds.v.d.Brink,die my zeide dat Oosterbierum een modelge- meente was,daar 's morgens alle bewoners en 's middags nog wel 500 mensen ter kerke gingen.

De Bel,die van 1880 tot '87 te Harlingen en daarna te Wateringen stond,nam het beroep te Bussum aan,alwaar hy thans in 1904 nog staat, doch geen 20 hoorders heeft en zó slecht catechiseert,dat de kinderen zich liever de moeite getroosten van naar Naarden te lopen.

Zaterdag 2 Aug. ging ik naar Dieren. Kareltje liep en had een vijfde tand. Hy was pas 18 maanden. Zondagmiddag spoorden wy naar Loenen,waar Henk uit den Bosch ook kwam evenals Nepveu en Alfred uit Velp en Hermine Gunning uit Eerbeek. Te 2-^- gingen wy naar de kerk, waar Deeltje Starink,de mooie zuster van Jaantje,het kind,dat nu al 9 weken oud was,binnenbracht. Henk hield zyn petekind ten doop en Max doopte het en preekte over Psalm 8:5:" Uit de mond der kinderkens en der zuigelingen hebt Gy sterkte gegrondvest om Uwer tegenpartij- ders wil,om Uw vijanden en wraakgierigen tot zwijgen te brengen."

Max doopte nog 6 andere kinderen en de kleine Henk kreeg een rammelaar van Frank en Constance. Wy dineerden in de pastorie met ons dertienen. Ik keerde te 7y naar Bantam terug,waar Constance het te kwaad kreeg,toen ik van de doop vertelde.

Maandag 4 Aug. joeg öenk in de polder met een ^alve broer van Gerard del Court. Zy kwamen eerst te 8 uur terug met één mager eendje en een watersnip ! Het was dus een dure eend; del Court,beau gar^on, joeg in een wit flanellen pak,zeker om de eenden te lokken.

Corrie Schoch engageerde zich met Herbert Booth. Waar de Army al niet gi>ed voor was ! De ouders Schoch gingen in Brussel wonen om er kwartier te maken. In de Warcry schreef Schoch dat één dochter in Zweden,één in Noorwegen en twee in Engeland werkzaam waren.

Wy kregen een melankolieke brief van Agnes Beels,die zich eenzaam en verlaten gevoelde. Zy liet dagelijks haar knie door ter Koek wrijven.

Ik zond 158 kaartjes p.r. weg. Met myn vertaling van de Psalmen was ik tot Ps. 91 gevorderd.

Heemskerk engageerde zich met Lydia van Zaremba uit Petersburg, wier kennis hy in de meetings van de Duitse predikant te Münster am Stein gemaakt had. Zy was 20 jaar en volgens Jet Hartsen zeer zwak en doodarm. Heemskerk was al 57. Juist was Jet Hartsen op 15 Aug. by Lore in het boudoir om over dat engagement te praten,toen Lore te 12 uur een duizeling kreeg. Ik zond terstond om Dr. Jonker,die eerst te 4 uur kwam en het nogal bedenkelijk vond en een drank gaf.

Te 4 uur kon Lore het hoofd nog niet bewegen en evenmin van positie veranderen,doch 's avonds werd zy beter en kwam zy weer by ons zitten.

Zy sliep 's nachts goed,maar werd Donderdag wakker met pijn in de hersenen. Zy kon het hoofd nog niet goed bewegen en schoof meer dan dat zy liep. Anna en Tane hadden ons tegen die dag te logeren gevraagd om Vrijdag het huwelijk van Ada van Loon by te wonen,maar ik schreef nu dat wy niet konden komen. Max en Em vertrokken dus zonder ons naar Doorn omdat Max het huwelijk moest inzegenen.

In Amsterdam stierf Ds. Valès en werd door zyn collega Perk als een waardig opvolger der Hugenoten verheerlijkt,terwijl deze hem als een ongelovige zouden hebben uitgeworpen.

Zekere Croll,vroeger als commies by Binnenl.Zaken wegens socialisme ontslagen,brak met Domela en gaf daarvan rekenschap in een brochure,waarin hy hem als een ijdele gek ten toon stelde,daar hy al wat tot zyn verheerlijking dienen kon in "Recht voor Allen" neerschreef.

Max en Em kwamen 's avonds te 10 uur van Doorn terug. Al de tantes behalve Constance en Maria waren in de kerk,zelfs Agnes,ofschoon haar knieën ziek waren. De toespraak van Max beviel uittermate en hy kreeg een kastje present. Max en Em mochten meeëten,overigens alleen broers en zusters. Er werd geen enkele toast gebracht. pe tekst

van Max was ïilip.2:4-Een iegelijk zie niet op het zyne maar ook op hetgeen des anderen is."
Zondag 17 Aug. preekte Max in het lokaal te Hilversum over Pau- lus te Athene. Lore had zich 's ochtends weer heel onpleizierig ge- voeld,maar na het ontbijt werd zy heter; 's avonds voelde zy zivh het gezondst. De volgende morgen stond zy,na in één ruk doorgeslapen te hebhen,zonder pijn en zonder een al te warm hoofd op.

b j o 3

Maria schreef my: " Cher Frère, Paan m'écrit que vous avex dû " dédire votre venue chez les soeurs parce que notre chère Caroline " est moins bien et doit se tenir tranquille; je sais fort peu de " détails,puisque je n'ai pas eu de lettre à lire,ainsi tu me ferais " un bien grand plaisir en m'écrivant quelques détails ce que tu " sais faire si bien. Je voudrais tant savoir ce que le médecin pense " ou au moins ce qu'il dit de notre chérie et s'il a de bonnes idées " et de bons remèdes pour la soulager et la guérir; si seulement il " sait éviter le Bromkali,car cela agît tellement sur le cerveau en " vooral op de kleine hersenen in het achterhoofd,mais malheureuse- " ment ils n'ont pas grandchose d'autre Messieurs les allopathes.

" Pour Caroline c'est peine perdue de l\x.i pèattev de 1'homéopathie,

" car elle n'y croit pas,et elle ne comprend rien au mal que peut " faire l'autre système,mais cela me chagrine bien,car pour un cas " comme le sien de nerfs et de sang il n'y a que les remèdes homeop.

" qui peuvent véritablement guérir,et Caroline n'a jamais consulté " un médecin vraiment habile de cette confession là,de sorte qu'elle " ne peut pas en juger. J'avais pris la résolution de ne pas parler " de 1'homéopathie,mais c'est plus fort que moi,puisque je suis tel- " lement convaincue de sa supériorité et que cela me va tellement " au coeur de savoir notre Chérie malade et souffrante,comme tu com- " prendras sans peine."

" Paan m'écrit aussi que le discours de Max a été si bon et " apprécié,surtout par le jeune couple; j'admire le choix du texte " et je comprends qu'il leur a dit d'une manière affectueuse ce qui " leur importait de savoir."

" Tu préfères qu'on ne vienne pas à Bantam en ce moment n'est- " ce pas ? Je compte sur toi pour me dire quand une petite visite " ferait plaisir et pas de mal. Embrasse ta chère petite femme pour " moi et dis-lui combien je l'aime et sens pour elle et pas moins " pour toi,c'est ce que tu sais. Ta bien affect, soeur Marie."

De Raadsheer Vogel schreef my dat zyn vrouw aan longontsteking leed en er direct gevaar was,weshalve hy my verzocht hem deze week te vervangen. Ik had namelijk in Augustus vacantie,maar reed toen 19 Aug. naar stad en vernam aan het Hof dat Mevrouw Vogels toestand hopeloos was. Hy had rapporteur moeten zyn,maar nu bracht de president van Valkenburg,die de stukken gelezen had,voor het eerst rapport uit in een hoogst omslachtige zaak. J.van den Hoek,die met de leverantie van vlees aan het garnizoen te Utrecht belast was,had behfindig gezonde koeien weten te ruilen voor pokzieke door de loodjes te verwisselen. Te 12 uur kwam de tijding dat Mevr. Vogel-du Quesne overleden was. Zy was in '68 gehuwd en het jongste kind was eerst 3 jaar. De drie zoons waren in de Oost-en Middell.Zee en Vogel wist niet waar hen te bereiken.

nendrik zeide my dat Willem kort vóór zyn dood ƒ 9000- by Prae- torius had opgenomen en hy daarvan slechts ƒ 6000- in Willems bureau gevonden had.

Dr. Jonker schreef my Dr. Caro's houtskoolbiscuits voor,waarvan ik er 1 à 2 driemaal daags moest nemen.

Sophie van Lennep zond my voor Lore het adres van Mad.Duhem te Lille,die Sachets anti-apoplectiques de M.Arnoult voor Frs.12- verkocht, jaarlijks te vernieuwen. Wy hadden 19 mensen in huis en dit was te druk voor Lore/

De President schreef my dat Noyon,de vice-president,met October zyn ontslag zou nemen. Lemke zou dan als oudste lid vice-pres.moeten worden. In 2 jaar tijds zouden van Bel,Fle»,van Eyk,Bijleveld,van der Feen en Noyon vervangen en ik na Lemke het oudste lid zyn. Lemke zeide liever by-dan vice pres.te zyn,daar hy te zenuwachtig was; nu HCfoL kwam ik aan de beurt,maar ik moest evenzeer weigeren,omdat ik buiten woonde en dus de civiele kamer niet zou kunnen presideren. Ik stelde daarop voor aan s'Jacob te vragen of hy het op zich wilde nemen.
Woensdag 27 Aug. gingen Frank en Constance op reis naar Lucerne en 's avonds reden Emilie en Juffouw Bader naar Hilversum om in een anti-kermismeeting te zingen,waar meester Smelik het sciopticon vertoonde en Ds.Dijkstra op saaie toon een geschiedenis voorlas.

Hansje Röell vroeg aan de ouderling Oderkerk of Max niet eens in 's Graveland zou mogen preken,maar ontving een ontwijkend antwoord.

Vrijdag 29 Aug. sprak Max 's avonds te Hilversum,waarna Jet Hartsen over de genezing van de geraakte sprak en Emilie met een solo eindigde.

JW. preekte Gouda en Henk moest parade houden en het gehele bataillon schutters te paard commanderen in plaats van Majoor Ger- lings. Dat was een kolfje naar zyn hand. Frank schreef uit Göschenen eéi Andermatt.

Meester Smelik verbood aan de kinderen van zyn school om mee te doen aan de kinderfeesten ter ere van het Prinsesje ! Zo'n bekrompen, onpaedagogische, onverstandige schoolvos !

Dinsdag 2 Sept. trok Hor weer naar het Gymnasium,waar hy niet tegen op zag,daar hy zich buiten verveelde,omdat hy noch in lopen, noch in rijden,noch in vissen of varen liefhebberij had.

Bericht van Frank en C. uit Grosse Scheidegg en uit Interlaken, zy klaagden dat het voortdurend sneeuwde,regende of mistte,zodat de Jungfrau onzichtbaar was. David schreef dat zyn oog op andere wijze werd behandeld zonder operatie.

Vrijdag 5 Sept. kwamen JW. en Caroline met Henkie en Neeltje logeren. Zy hadden een pak in de trein laten liggen,dat de sleutels der koffers bevatte. Gelukkig kwam het de volgende dag daar het in de trein was gevonden.

Agnes maakte een scène aan Fanny omdat deze haar na de dood van Willem niet geschreven had. Frank schreef uit Eggishorn,dat zy van Meiringen naar Grindelwald gereisd waren en over Interlaken naar Thun,vandaar naar het hotel op de Gemmi,2200 M.hoog,vandaar naar Fiesch met prachtig weer,te voet,per spoor en per coach,en van Fiesch naar Eggishorn (3000). Vandaar zouden zy naar Zermatt en dan naar Chamonix gaan.

De postdirecteur Kok te Hilversum vroeg my enige regu's van postwissels op,omdat hy tardieve verzending van postwissels by de brievengaarder Philippo te 's Graveland ontdekt had,en dezelfde dag vroeg de vrouw van Philippo my ƒ 100- ter leen. Op 9 Sept. schreef Philippo my dat de Inspecteur Ledeboer hem met ontslag dreigde tenzy hy dit zelf aanvroeg. Ik schreef daarop aan de Inspecteur om hem te smeken het gezin niet brodeloos te maken.

Lore gevoelde zich heel wel en Dr. Jonker bewonderde Henkie, maar het ventje spookte 's nachts,zodat Caroline nog slechter sliep dan gewoonlijk.

Vrijdag 12 Sept. schreef Maria uit Hoog Beek en Royen: " Ch^érie " Ta carte postale de ce matin- a rempli mon coeur de joie par les " bonnes nouvelles qu'elle contient. The Lord be praised for His " goodness ! Puisse ce mieux se consolider et te soutenir afin que " tu puisses de nouveau jouir de ta vie et de ton entourage !".

Juffr. Philippo schreef my dat haar man toch zyn ontslag had gevraagd. Fanny werd door haar tante naar Zürich geroepen omdat haar moeder zo weinig wel was. Henkie schikte zich tot deugd en sliep de laatste nachten achtereen door en ook een weinig buiten deur in zyn wagentje. Hy was de gehele dag in de lucht.

Dora droomde van een ezel en maakte grote tekeningen van ezels en ezelwagens met toepasselijke bijschriften.

Op Donderdag 18 Sept. trouwde Corrie Schoch met Herbert Booth, maar zy wilde niet dat Jet Hartsen het zou bywonen,omdat zy zich schaamde over de onheilige wijze waarop het er toeging. Jet moet nu een biographie van Corrie schrijven voor het dagblad van het Leger des Heils.

Zondag 21 Sept. preekte Jan Willem te 's Graveland over Ezech. 47:11."Doch haar modderige plaatsen en moerassen zullen niet gezond wordeh,zy zyn tot zout overgegeven." Het was uitstekend ! Ik geloof dat Graafland er by de gereformeerde Kerkeraad op had aangedrongen dat JW. preken zou. Lore reed ook mede en Agnes was er voor overgekomen

.C n<5M'’ *de Koek werd tot Raadsheer en s'Jacob tot vice-president benoemd.

Woensdag 24 Sept.,op Grote Verzoendag,kwamen Frank en Constance te Breukelen van de Zwitserse reis terug.

Vrijdag 26 Sept. kwamen Nepveu en Maria by ons de dag doorbrengen en verhaalde Maria dat,toen zy op de Wildbaan dejeuneerden,Louis en Adble van Loon haar lieten vragen,niet hoe laat zy hen kon opwachten, maar hoe laat Maria by hen dacht te komen ! Je moet maar slecht opgevoed zyn ! Maria antwoordde dat zy haar te Velp hadden kunnen bezoeken, toeh zy te Middachten waren.

bepveu vertelde dat de kok op Heidepark ƒ 600,- in de maand loon had,en er twee arbeiders waren,die de keuken bedienden en 's avonds al het eten,vlees,groente,aardappelen,taarten,pasteien in zakken meenamen. Geen wonder dat zulkejd mensen socialisten worden !

Henri Tindal had de dwazw onbeschaamdheid te schrijven dat Z.M. hem een audiëntie geweigerd had,en hy op die grond eiste dat er een Lfn/J Regent benoemd werd !

• Philippo kreeg ƒ 200,- van Graafland om het deficit in zyn kas

te dekken. Zyn salaris bedroeg niet meer dan ƒ 10,- in de week,dus evenveel als de oudste brievenbesteller Bobs,en het was dus een won^ der dat de man,door wiens handen zoveel geld ging,nog zoveel jaren eerlijk gebleven was.

Zondag 28 Sept. ging ik met JW.,Caroline en Miek naar de receptie op Rilverbeek. Er was een mooi schut van Willemien Blaauw en cadeaux van al de van Loons behalve van Hendrik,ofschoon Frans Blaauw te Can- nes veel met Louky en de jongens verkeerd had.

Daar wy Manus van Essen en zyn schoonzuster Gerritje niet langer konden houden,spraken wy met de zoon van Manus,die te Utrecht timmerman was,af dat zy by hem zouden gaan inwonen en beloofden wy hun zes gulden in de week. Jacob van Asselen,die huisbewaarder by Willem van Loon geweest was,kwam zich met zyn vrouw aanbieden om de plaats van Manus in te nemen; ik wees hun het huis van Manus en liep met hen de plaats rond. Toen wy door de Sparrelaan liepen vroeg de vrouw:"Wat is dat voor een geluid dat ik hoor ?" - "Dat is de wind in de bomen," antwoordde ik. "0 foei! wat is dat akelig! Dat maakt my bang,daar zou ik nooit aan wennen !" en het slot was dat zy er voor bedankten om by ons te komen. Ajpies had hen zeer aanbevolen,maar ik wa® blij van hen af te komen,daar de man uiterst suffisant was en de vrouw likdoorns had en my toescheen traag te zyn. Later schreef hy dat hy be- dank# had omdat zyn vrouw zo toöde daar zy met 1 Nov. zonder betrekking zouden zyn ! Onlogischer kon het niet !

Daarop schreef Lore aan Jansje Visser te Sluis of zy en haar man lust zouden hebben om aan het hek te komen wonen en hy antwoordde dat hy dit aanbod gaarne aannam doch niet wist hoe hy zyn goed met 10 mud aardappelen naar Bantam zenden zou.

Graafland zeide my dat de preek van JW. hem zó had voldaan,dat hy aan Oderkerk gevraagd had waarom men hem hier niet beriep.

Toen de vrouw van Booth gestorven was stond er in de Warc$y:

" Mrs Booth lies in state under a glass and the general sits praying " next to her corpse,while thousands of visitors enter to look at her."

L/Cj/S Goedkope treinen moesten het leger te Londen brengen om in optocht

met banieren en muziek het lijk te begraven. De treurmuziek was al by het leven van de vrouw door haar zoon vervaardigd. Geen rouw-,maar een witte band moest men om de arm binden. In een theater zou een dienst gehouden worden voor 24.000 personen.

Op 30 Sept. kwam Cécile Paroz logeren en verhaalde zy interessante gebeurtenissen,o.a.de genezing van een jongen de May,wiens been te kort was en die volkomen genas nadat de predikant Graff hem de handen had opgelegd.

Een rijk man te Beun had verscheidene diaconessenhuizen gebouwd en het laatste door zyn vriend Zeiler van Mannerdorf doen inwijden.

In plaats van zich hiertoe te bepalen,preekte Zeiler over de woorden van Nebucadnezar:" Dit is het grote Babel dat ik gebouwd heb," en richtte hy zich uitsluitend tot zyn rijke vriend,die hy op hoogst onbetamelijke en onchristelijke wijze met Nebucadnezar vergeleek. Dit geschiedde ten aanhore van het ganse publiek,van de diaconessen en geneesheren,onder wie ook ongelovigen waren,die niet begrepen hoe de
ene Christen de ander zó in het haar kon vliegen. Aan het diner was iedereen stil,en zeide de rijke man alleen dat hy dacht een harnas aan te hebben,maar dat Zeiler het doorboord had.

Cécile vertelde ook van zekere Madame Junod te Heuchatel,die 7 jaar lang gevast had en zich toch altyd gezond en sterk voelde,de hevigste bise trotseerde en vaak 's nachts by zieken geroepen werd.

Zy deed wonderen van genezing. Haar man was een ellendeling,die al haar fortuin had verspeeld. Hy zeide dat er slechts één heilige was, namelikk zyn vrouw,en dit de reden was waarok hy haar het meest haatte. Haar enige dienstbode wilde haar echter niet verlaten ofschoon zy geen loon meer kreeg,s'appuyant sur Ruth 1:17:"Waar gy sterft wil ik sterven; de dood alleen zal scheiding maken tussen my en U."

Cécile had te Peseux ontzettende tonelen bygewoond door de hyste- risch-asthmatische toevallen van een 15-jarige kwekeling,zoon van een Duitse predikant,die blies als een stoommachine,zich als een boog kromde en met geen vijf man te houden was,telkens met het hoofd tegen de muur wilde bonzen,eenmaal uit het bed als het ware door de lucht heen naar het venster geworpen werd,maar tevens de handen vouwende en een engelachtig gezicht vertonende. Al spoedig verklaarde hy zyn zonden te willen belijden en beleed hy dan ook afschuwelijke dingen, maar zonder verlost te worden. De toevallen werden steeds heviger; de ouders lieten er zich niets aan gelegen liggen en ofschoon Cécile met haar vader en anderen overluid voor hem bad,kwam er geen verademing. Zy begreep toen dat er meer hulp nodig was en schreef aan de predikant Graff wat het geval was. Ofschoon deze nimmer met dat doel van huis ging,antwoordde hy dat hy Vrijdag te 4 uur komen zou. Die dag was het of de Boze wist dat hy het verliezen zou,want de toevallen waren ontzettend,gepaard met hevig gillen en slaan met de armen en geroep:" Don,je ne vous lacherai pas ! ".Cécile zeide hardop:" Comme le diable est vilain !" en daarop draaide de jongen het hoofd geheel achterwaarts,stak de tong uit en wilde haar in het gezicht spuwen.

Toen de Heer Graff binnenkwam bracht hy zonder een woord te spreken de ene hand op des jongens handen,en de andere op diens hoofd,en terstond was hy bedaard. Daarop vroeg hy olie,legde hem de handen op en deed een gebed,zo krachtig en patriarchaal als Cécile maar zelden gehoord had. De jongen was genezen enbleef genezen en ging later in Berlijn studeren. De doktoren hadden hem ongeneeslijk verklaard.

Daar het sachet antiapoplectique dat Lore droeg,gescheurd was, schreef ik aan Madame Dutrem om een nieuw. Zy zond er een en antwoordde my dat het scheuren van het vorige het gevolg moest zyn van een attaque die Lore gehad had,zonder dat deze er zich van bewust was.

Tindal hield een meeting van 1100 mensen,onder wie zich ook Treub en de socialist Fortuyn bevonden. Laatstgenoemde stelde een motie voor om het Koningschap af te schaffen,welke werd aangenomen.

Lore's linkerbeen was stijf,maar gelukkig kon zy nog altyd goed slapen. Op Zondag 19 October werd zy ontvangen door het gezang van Miek,Dora,Melle Bader en Cécile en het spelen van de Mailcoach door Dora,die belletjes aan de polsen had om het geluid der bellen van de paarden na te bootsen. Dora had een paard en een veulen getekend. Emilie^ Constance,Miek en Juffr.Bader hadden kussens gemaakt voor het terras en de verandah. Te 10-5- preekte Max te Hilversum in het Lokaal over Jesaja 32:2:" Die man zal zyn een verberging tegen de storm en een schuilplaats tegen de vloed." Agnes,Frank en Constance kwamen er voor over en wy waren er alleh op Lore na,die kiespijn had. Zes hoorders kwamen uit Boekesteyn,4 uit Sperwershof,voorts Mevrouw Backer,Saar en Hartsen,Louise,Non en Kiewin. 't Was heerlijk !

Wy aten met ons dertienen aan tafel en het was heel vrolijk, zodat Cécile schik had en in de oude tijd terugleefde. Alleen Caroline ontbrak,die nog te Leiden was en slapjes.

Daar Frank en Constance my vroegen om by hen op de Herengracht 513 te komen inwonen,nam ik het waar om dit in een felicitatiebrief aan Tane mede te delen,aan wie ik tevens "Hinive et Babylone" de Walter cadeau zond. Zy antwoordde my dat zy best begreep dat ik liever by Frank en Constance myn intrek nam,maar Anna schreef aan Lore:" Je n'ai " pas envie d'entamer le sujet quant au séjour de ton mari au nr.513;
" j1 en ai été toute émotionnée en n'en suis pas remise encore; il me " semble qu'il n'y aura pas assez de place et qu'il viendra au moins " pour ses soirées avec les évangélistes chez nous; enfin,je n'ai rien " h. dire,mais je ne puis encore m'habituer h. 1'idéé, et je me dis en " attendant que rien n'est décidé encore et que nous ne le céderons " en tout cas pas de si tót quant & son domicile,quitte h laisser h " Frank qui est si près,autant de diners et de bons moments qu'il ré- " damera; je crois vraiment qu'il est mieux installé chez nous."

Hcj t (9

Er kwam echter van het inwonen by Frank en Constance niets,omdat Anna my deed besluiten by haar te blijven.

Daar Lore's ogen te zwak waren om alle brieven te beantwoorden die zy de 19de ontvangen had,namen Miek en ik dit van haar over.

Zonder steun liep zy niet meer.

Wy besloten ons oude paard Prins,dat wy van Mevr. Bronkhorst gekocht hadden,aan Boeschoten te verkopen,maar dit maakte Cornelis zó bedroefd dat wy het hielden,en toen het huisje van Manus geledigd werd en de kar,die de meubels naar Utrecht zou vervoeren,geladen was, kon het paard,dat er voor gespannen was,de kar niet uit het zand, waarin hy gezakt was,trekken,zodat Prins te hulp moest komen,wien het geen moeite kostte. Gerritje ging niet mee naar Utrecht maar nam haar intrek in het Armenhuis te 's Graveland. Wy koehten toen een paard van van der Hoeven op het Molenpad voor ƒ 600,- en ƒ 10- fooi of halstergeld.

Cécile had Lore,Miek,Dora en Juffr.dader verleid om met blote voeten in het natte gras te lopen,gelijk Kneipp geraden had,en wy vrezen ni>g altyd dat dit Dora's ogen bedorven heeft. Tegen zulke onnatuurlijke dwaasheden is niet iedereen bestand.

Ik was boos op Willem van Loon,dat hy het Studiefonds niet gratis beheerde,ofschoon het voor een Christeljjk doel bestemd was. Enkel aan inkoop van fondsen had hy ƒ 250,- opgestoken.

Uit Willems inboedel kreeg Lore enig glaswerk,een zilveren trekpot,melkkan en theebus,een paar spiegels,gravures,een trap en enig linnengoed. Voor het overige had Hendrik nog niets aan de scheiding gedaan en vertrok hy naar Wiesbaden om er zyn verjaardag te vieren en zich door Mezger te laten aaien en afzetten.

Met veel moeite vertaalde ik Psalm 110,daar ik er avonden aan bezig geweest was.

Vrijdag en Zaterdag 7 en 8 November moest ik my weer in de vergadering der Prov. Staten vervelen. Een amendement van Heemskerk om geen treinen op Zondag te laten rijden werd met 24 tegen 18 stemmen aangenomen. Ultraradicalen als Loman,burgemeester van Texel,en Joden als Karei Hartogh stemden vóór.

Lasserre,die de Evangeliën vertaald had,zeide aan de Heer Paroz dat de Protestanten ontwikkelder en de Prot. landen gezegender waren dan de Roomse en zy dit aan het lezen der H.Schrift dankten,en toch bleef de man in het Roomse bijgeloof verstrikt^.

Donderdag 13 Nov. spoorde ik te 8-5- naar Duinlust met Charles en Louis Labouchere om de drijfjacht by te wonen. Charles vertelde my dat Henk Hooft onlangs by Ceejet verteld had dat Baring failliet was, waarop een ander had uitgeroepen:" Dat is Hope !" en Anna en Tane gegild hadden:" Oh ce pauvre Penri !"- en Ceejet:" Toute ma fortune est " la !" (Ter geruststelling diene dat Baring Brothers,die liquideerden, nog 6 millioen pond sterling overhielden !)

Wy joegen van 9-4 met Emile en Gerard van der Vliet,Wilson,de twee Laboucheres,Louis en Ernst van Loon,dus 8 geweren en schoten 24 hazen,43 hanen,10 houtsnippen en 51 konijnen. Te 2 uur begon het te regenen. Thuis komende vond ik een kaart van Lore om my te zeggen dat zy my miste en de tijd zo langzaam omging als ik weg was. Te 7i groot diner met al de jagers en de vrouwen van Wilson,Gerard v.d.Vliet en Ernst van Loon,de dames lownecked met blote armen en de heren in rok en witte das,evenals de knecht. Ik bertrok per trein van 9.35 en uit Amsterdam te 10.10 en vond Lore nog op.

Visser zeide gedurig:" 't Is hier toch zo eerlijk (heerlijk) en herhaalde de woorden der Koningin van Scheba:" Dg helft is my niet aangezegd." Matje en Mietje hadden zyn huisje geschikt en brachten

er dagelijks eten.
Karei Beels vroeg aan Willem Dedel of hy Swaenenburgh wilde kopen,maar deze weigerde en daarop kreeg Agnes een briefje van Hélène Tindal om te vragen of Swaenenburgh te koop was.

Dinsdag 18 Nov. hield Lore weer voor het eerst sinds Juni haar Bijbellezing,nadat zy met my by Frank en Constance gegeten had.

Donderdag 20 Nov. legde Koningin Emma de eed als Regentes af en Zondag 23 Nov. stierf de Koning.

Ravenhorst vertelde aan Otten dat de Tindals Swaenenburgh zouden komen zien,maar dat de plaats thans minder waard was dan in 1878,omdat de beuken in waarde verminderd waren en alles reparatie behoefde.

De makelaar Muller,dezelfde die met Jan Beetz onder één deken lag, werd door Agnes naar buiten gezonden om Swaenenburgh op te nemen en kwam terug met de boodschap dat zy tevreden mocht zyn als zy er vijftig duizend voor kreeg. Voor het porcelein in de eetkamer éood Tindal ƒ 10.000-. Jacqueline had aan Ravenhorst gezegd dat zy een menagerie of hoenderpark met 100 kippen en een hertebaan wilde aanleggen.

Anna schreef 29 Nov. uit Wiesbaden aan Lore:" Ton mari nous met " encore au fait de quelques détails quant à. cette détestable affaire " Tindal,qui me hante et qui,pour vous surtout,me parait toujours plus " impossible,et pourtant tu verras et nous verrons que cela se fera;

" oui,Agnes nous écrit presque journellement et nous répondons de " même,et nous dépensons encore toutes nos objections et considérations " pendant que l'affaire est en suspens pour en avoir le coeur net; hier " encore je lui disais:" who knows if not something will yet turn up,

Z/^2.3

" pourquoi cette hâte de céder cette belle propriété,qui a sa valeur " à présent,non de terrain et d'arbres,mais quant au goût et au com- " fort,au premier venu." Elle ne savait pas par exemple que les Oyens- " Waller cherchaient quelque chose et je suis sûre qu'ils auraient " bien préféré Swaenenburgh à cette grande maison Lipman,et eux ni " personne ne savait qu'Agnes voulait vendre. Elle s'imagine toujours " que c'est une résidence impossible,oui pour de petites bourses,mais " il y en^ a d'autres,qu'elle charmerait et si bien située pour Amst.!

" Tu verras que son envie d'en finir la fera consentir à toutes les " conditions que les Tindals lui feront,au lieu que c'est à elle à en " faire et à se montrer difficile. Je lui ai dit tout cela et davantage " mais je crois qu'elle écoute h. peine. Haar zwaartepunt ligt niet by " het onze."

Omtrent de Koning schreef Anna nog:" La gazette de Haarlem a " d'excellents articles,et surtout celui du 25. En général tous les " journaux sont sympathiques,pleins de tact,simples et hartelijk comme " on les désire,même les étrangers,dont on cite les articles,à l'excep- " tion de ce vilain Figaro,que je déteste et qui devrait se taire sur " ce qui finalement ne le regarde pas. L'on nous dit que le pauvre Roi " a tant souffert de la perte et de la triste conduite du Prifee d'Oran- " ge et que dans ses dernières phases de délire il l'appelait souvent " d'une voix émue:" Willem,Willem " et puis:" Waarom trouw je niet ?"

" Il en était préoccupé de ce qu'il ne laissait qu'une fille et que la " dynastie allait s'éteindre. Au Grand Duc de Nassau il a fait (étant " encore comparativement bien) un tel éloge de la Reine et de tout ce " qu'eèle avait été et était pour lui. A propos de celle-ci,as-tu vu " que cette seconde cérémonie du serment aura probablement lieu au " Willemskerk (le cadeau du Roi) entre les mains des Ministres. Quelle " tâche pour tous ceux qui doivent arranger tout le cérémoniel et puis " recevoir Princes et délégués selon leur titres et rang ! Djé nous " écrit avant hier qu'elle ne sait pas encore ce que l'on attend d(elle " et Ada écrit a sa mère que l'on parle d'une passade devant la Reine " assez générale quand tous ceux et celles de la cour auront eu leur " audience,et elle en aura à subir."

^7Het Huis van Oranje was in de laatste jaren zwaar beproefd geweest. In 1877 was Koningin Sophie gestorven,in 1879 Prins Hendrik,in hetzelfde jaar de Kroonprins,in 1881 Prins Frederik,'s Konings Oom,die lang tevoren zyn twee zoontjes had zien ten grave dalen,in 1884 Prins Alexander. Tijdens zyn langdurige regering heeft hy dikwijls getoond in 's jfands lief en leed te delen en hart te hebben voor de vermeerdering der welvaart en geestelijke ontwikkeling van het volk. Als constitutioneel vorst heeft hy zyn plichten met nauwgezetheid vervuld,ofschoon de ver-
vulling ervan niet altyd strookte met zyn karakter en neiging,en het hem zelfverloochening kostte zich naar de wensen van een Thorbecke en een Kappeyne te voegen. Populariteit heeft hy nooit gezocht,integendeel soms het volk door zyn stroeve houding of door zyn gedrag pijnlijk getroffen,maar de onwankelbare trouw,waarmee de Nederl. natie hem aanhinh-,is onverzwakt^ gebleven en die trouw en aanhankelijkheid zyn op zyn^dochter overgegaan. Met Willem III is de laatste mannelijke telg uit het Huis Oranje Nassau ten grave gedaald. De glorie van de daden der Oranjevorsten,onder wie er zyn die voor de hoogste belangen der mensheid streden en op het lot van Europa overwegende invloed uitoefenden, de glans van hun naam straalt nog af op het Nederl. volk.

Wat wy geweest zyn is grotendeels hun werk." (van Rijsens)

Maandag 1 Dec. werd 's Konings lijk via Utrecht en Gouda van het Loo naar den Haag vervoerd.

Willem Elout zond my zyn geschrift over de Antiopiumbond.

Vrijdag 5 Dec. vierden wy weer een vrolijk St.Nicolaasfeest en kreeg ik o.a. een Jaegerhemd van Lore,3 paar wollen kousen door het trio der leerkamer gebreid,de Psalmen door een Jood vertaald van Hor. Max zond een geestig vers aan Nor in het genre van Hasebroek.

Lore bracht zelf de cadeaux aan de tuinvrouw en aan Jans.

De subst.griffier v.d.Velden leende my het libel van Tindals zuster Bamakow,waarin achtereenvolgens enige met waarheid doorspekte leugens worden opgedist betreffende haar zusters de Bruyn en Heineken,haar broeder Henri,een Oostenrijks diplomaatje die Ada van Loon gevraagd had,Henri,Filip en Jan von Hemert,de weigering van Willem Borski om zyn vrouw te Cannes te ontvangen,Louky en Louis van Loon,Rutger Jan Schimmelpenninck, Hartsen en Jet,alles met naam en toenaam en met de belofte om later over Utrecht en Haarlem te schrijven. Zy was demoiselle de compagnie by Mevrouw Melvil- Sillem geweest en toen zeer gelieerd met Betsy Beels en^ men noemde haar Fik.

Het rapport van Horman was weer slecht vooral betreffende het Latijn en het Grieks.

Swaenenburgh werd op 11 Dec. aan Tindal verkoeht voor ƒ 76.000.- Agnes had ƒ 80.000- gevraagd. Tindal wilde verder alles overnemen: meubels,tuingerei,bloemen,enz. maar niet Ravenhorst omdat deze de plaats schromelijk had verwaarloosd. De paden lagen vol blad,de bomen zaten vol dood hout,de koolstronken waren niet uit de moestuin en de vruchtbomen zaten zelfs vol hop. Het onderhoud van Swaenenburgh kostte jaarlijks + ƒ 5000.-

Vrijdag 12 Dec. kwam eerst te 4 uur een door Max te 9 uur afgezonden telegram en tegelijk een briefkaart dat de vorige avond om Alfred Frank geboren was. Mevrouw van Eeghen was er evenmin als baker Hefti en dus kwam een baker uit Rheden te Hulp.

Frank nam deel aan eemjdiner in het Amstel Hotel ter ere van de Generaal Joubert,die de Engelsen van de top der Majuta verdreef of doodschoot. Adriaan Oyens gaf ook een diner te zyner ere.

De winter was koud,zodat de schaatsenrijders hun hart konden ophalen. Henk en Fanny reden naar Marken.

Op 16 Dec. vierden wy Mietje Fontani,die 12^ jaar ons gediend had. Lore had de raad gekregen om haar linker been te laten alectriseren en dit kwam Dr. Jonker nu doen,want haar been was stijver dan ooit.

Zy vond de sensatie niet onaangenaam.

Op 25 Dec. schreef Anna:" Je suis si triste de l'idée que par " nécessité ou par prudence tu doives renoncer pour le moment k venir " en ville et finalement k bouger de chez toi pour aller oh le coeur

" te mènerait; c'est une grande épreuve et je me le dis continuelle-

" ment pendant que je jouis encore de mes jambes. J'espère que cette " électricité,qui souvent fait beaucoup de bien,réussira k te fortifier " uh peu,ce qui t'encouragera a persévérer,et si ton médecin sait l'ap- " pliquer ce serait un vrai sujet de reconnaissance d'avoit trouvé " enfin le remkde spécial pour tes maux si mystérieux du reste. Je ne " sais pourquoi j'ai l'impression que tu ne dois pas beaucoup marcher,

" a présent que cela va si péniblement; aujourd'hui avec cette neige " j'aime a penser que tu ne sors pas,et en ce cas tu as 1’occasion de

" t'observer a eet égard et si le repos te fait du bien."

Het huis van Willem van Loon werd voor ƒ 14.500e verkocht en het overschot van zyn meubelen (de meeste waren verdeeld) bracnt ƒ 480.- op.

EINDE 1890