Donderdag 23 Februari stierf Leonard Beels onverwachts. Hy was sinds lang lijdende en had soms vreeslijke pijnen in het middenrif, zodat hy dikwijl over de grond kroop. Zyn medicus Dr

H te

Hé>r

" J'ai dissuadé Hugo d'allervà. Chaudfontaine,car la course est trop éloi- " gnée et échauffante."

" Sientje est trop amusante et tellement remplie de petits soins pour " moi que je n'ai encore jamais été servie de cette manière. C'est incroy- " able tout ce que cette fille fait et Daatje tomberait à la renverse en " entendant la nomenclature,car elle fait la cuisine,elle est domestique,

" lingère,fille d'ouvrage,nettoyeuse,couturière,femme de méÆage,laveuse,

" repasseuse,tout à la fois et avec cela il y a encore tant de bêtes à " soigner,deux chiens,un renard,un oiseau,des poules et deux faisans. Le " jardin est joli,rempli de fleurs,de rteses,d'arbres fruitiers,dont quel- " quesuns sont immenses et donnent de l'ombre,et de légumes. Je eigen Lore."

Dinsdag 9 Juni schreef ik om te bedanken voor haar brief van Maandag:" Ik veronderstel dat je morgen naar Chaudfontaine zult gaan,a charming " place,waar ik in 1846 met Papa,Christiaan en Jan van Lennep geweest ben.

" Höveker schreef my uit Apeldoorn onder de indruk van de preek van Max om " ons met zulk een zoon geluk te wensen. Dit is myn laatste brief,morgen " schrijf ik niet."

En dit deed ik toch,want Woensdag 10 Juni schreef ik:"...Ofschoon ik " my had voorgenomen je niet te schrijben,zo doe ik het toch,daar my je " lieve brief van 8 bladz. van Dinsdag zó zeer vertederd heeft dat ik je " daarvoor moet omhelzen. Ik ben niet aan het Hof,omdat wy eerst weder te " 1 uur samenkomen om over de zaak der zwarte bende te deliberen,die giste- " ren eerst te 5 uur is afgelopen. De collega's wilden niet vroeger en my " was het onverschillig of ik heden vóór of na het eten buiten kom,daar ik " je kamer toch ledig vind,wat dood melankoliek is,en ik weer in eenzaam- " heid moet bruiloft vieren. Ja liefste,ik vind het altyd best als je een " plannetje maakt om weg te gaan,maar je bent niet weg of ik heb het land " en myn hart doet pijn. Je suis d'une autre trompe que Henri qui permet è " sa femme d'aller habiter Cannes,en jy bent gelukkig een andere als Louky.

" Zondag en al^S^&agen heb ik aan Louis gehad. Hy zou nu al 16 jaar zyn !

" I wonder hoe wy hem en de kleine Augusta zullen terugvinden."

" Gisteravond was het Noordenwind en liep ik in myn winterjas. JW. is " gisteravond niet al te laat naar bed gegaan,middernacht,en moest heden " ochtend te 8 uur op het college zyn."

" Al wat je my schrijft geeft my weinig lust om Limburg te zien,op " Maastricht na. Ik houd van schaduw en walg van afgodsbeelden. In dat land " hield ik het niet uit."

Dpnderdag 11 Juni kwam Lore van Beek terug,maar Maandag 15 Juni vertrok zy weer naar Zeist met Miek en Dora tot de 18de. Ik schreef haar:

" Nous voila de nouveau en correspondance,mais cette fois-ci elle ne sera " pas de longue durée. J'ai lu dans le Haarl.Courant que Henk a été nommé " Ier Lieutenant de la garde municipale. Cela lui fera plaisir."

^L bé Lore schreef my uit Zeist dat zy een goede reis gehad had,dat Dora en

Constance Labouchere in het kinderhuisje thee gedronken en in de panier met de muilezel gereden hadden. Donderdag kwam Lore terug en kreeg Frank een jonge herdershond.

Zondag 21 Juni deed van Regteren Altena zyn intree te Bussum. Hy sprak de f als een v uit en zeide:" Ik ben de Alva en de Omega."

Ik ontmoette Anna Tim,die by myn ouders werkmeid geweest en daarna door ons gepensionneerd was en in een hofje woonde. She was a caracter en altyd verkouden. Zy leed erg aan rhumatiek," zulk gonzen in de rug,niets " dan gonzen,wat zeit U Meneer ?".Zy werd 70.

Woensdag 1 Juli kreeg ik vacantie en de volgende dag kwam Cécile lo- //L Ll' êeren* Een week later kwamen Max,Em en de baby tot 25 Juli, terwijl ook de ' familie de Bruyn uit Hoenderloo by Boeschoten hun intrek namen. Hy was te Hoenderloo hoofd der openbare school en had door de prediking van Max goede indrukken gekregen

.Het was zó droog,dat hoewel de baas 140 gieters water ®ver één bed uitstortte,het daaronder stof en meel bleef en de erwten onder de grond niet zwollen.

Elke ochtend gaf öécile aan hor Franse les en aan Frank schrijfles.

Zy bestudeerde de handschriften en toen ik haar een briefkaart van Nepveu wees,van wiens schrift Maria zo schrok toen zy het voor het eerst zag,zeide zy: "Quelle singulière écriture ! Il n’a pas eu d'instruction. Il a bon " coeur et tient à tenilt ses propres choses en ordre. Lorsqu'il se met en " colère il a soin de le cacher. Mais n'est-ce pas une femme qui a écrit " cette lettre ? On dirait que c'est une cuisinière. Elle aime a tourner " le pot au feu. Tout ce qu'elle sait,elle le sait par intuition."

Zyn handtekening luidde 100000 maal Nepveu,en moest C Roosmale Nepveu verbeelden.

Zaterdag 8 Aug. gingen Lore en Cécile te Hoenderloo logeren en op 21 Aug, vertrok Cécile weer en kwam Prof.Gunning logeren,terwijl Henk als le Luit.der Schuttery naar het Kamp te Laren vertrok.

Zoiidaga232Sug.preekte Gunning over de laatste 3 verzen van Mattheus.

Van de genezing door het geloof wilde hy niets weten,maar hy ontroerde zeer toen hy vernam dat zyn dochter Matianne op het gebed van Cécile met oplegging der handen genezen was.

In Amsterdam weflt er weer eens oproer ten gevolge van de verkoop van het Soc. blad "Recht voor Allen". De dienders sloegen er met de blanke sabels op los.

Cécile zond my autographen van beroemde mannen. Christiaan kwam uit Indië terug en vertelde ons met aandoening zyn ontmoeting met zyn vrouw in het Hotel te Parijs,na een afwezigheid van 7 maanden.

Op 21 Sept. stond de socialist van Ommeren te recht ter zake van het aanplakken van Z.M's testament. Er waren 11 getuigen h. décharge. De zaal was propvol en de straat nog volleg. Het vonnis werd bekrachtigd,! jaar cellulair. Na de uitspraak (v.0. was in vrijheid; droeg men hem in een open rytuig met Vrouw de Ligt en reed men met rode vlaggen door de stad naar het Rokin,waar v.0. woonde. De politie sloeg er op in,zodat het volk op de loop ging. Er heerste een slechte oproerige geest in Amsterdam. Zekere Eckart,een der bedeelden van Borski,verspreidde er een nieuw blad,"de Opstand". Domela hield een oproerige rede,waarin hy voor het laatst algemeen stemrecht eiste en anders met geweld dreigde. Zekere Baars schoot op straat een pistool af en kwetste een oud»man van 65 jaar. Zekere Lmttik verwondde een diender met een steen. De militairen waren geconsigneerd. *

Hendrik gaf my ƒ 5000- voor het 25-jarig feest van het Chr.Nat.Schoolonderwijs. Vrijdag 9 Oct. kwam Otto Stockmayer by ons buiten te 10 uur en praatte hy eerst met Lore en my tot 11 uur,waarna wy uitgingen doch in een stortbui thuis kwamen,zodat ik hem een paar pantoffels leende, 's Middags moesten wy thuis blijven,en praatte hy ook met Frank. Wy vonden hem niet pausig en zeer spraakzaam. Toen hy voor het eten zyn laarzen terugvroeg en ik hem zeide dat hy gerust de pantoffels kon aanhouden,riep hy uit:" Eh " bien vivent les pantouffles !". Te Hauptweil werd hy vervangen door de 70-jarige broeder van Fraülein Thumm,die,toen hy hoorde dat wy Stockmayer geïnviteerd hadden,terstond bereid was zyn plaats in te* nemen,waardoor hy vrijheid had gevonden om by ons te komen. Aan tafel dronk hy wijn en hy las 's avonds Jes.40 voor,waarover hy het een en ander zeide.

Ik vroeg hem of hy Lore de handen zou willen opleggen,waarop hy zeide:

" Ich werde es vor den Herrn legen," en aan lore vroeg hy of zy deovolgende ochtend te 7£ in myn kamer zou willen komen. Dit deden wy en te kwam ook hy beneden. Hy vroeg Lore naar de ogen en ook of Cécile haar reeds de handen had opgelegd. Deze vraag vond Lore niet aangenaam,maar zy antwoordde bevestigend en toen zecbde hy: " Je vous imposerai certainement les mains" en las hy de dagtekst:"Je suis l'Eternel ton Dieu,"en "Vos corps sont les temples du Saint Esprit," sprak daarover,zalfde haar het hoofd met olie, legde haar de beide handen op het hoofd en bad staande,terwijl Lore en ik geknield lagen. Het was een gezegend uur en ik twijfelde niet aan de genezing van Lore's ogen. Te 9 uur vertrok hy naar Godesberg.

Tane werd al 7 weken lang door Metzger in het Amstel Hotel,waar zy een kamer had moeten nemen,wegens maagziekte geaaid,zonder dat zy*iets beter werd.

Op Lore's verjaardag sliepen wy met ons 17 in huis.*

In de nacht van 4 op 5 Nov. zat Langerhuizen op zyn buitengoed Zuid- Craailoo in zyn benedenkamer met open verandah te middernacht te lezen, toen twee kerels binnenkwamen en de een hem een kogel in het been schoot.
Of dit werkelijk z6 voorgevallen was werd algemeen betwijfeld en het is de vraag of hy niet met die kerels in relatie stond,want hy had een slechte reputatie en zy stalen niets. Hy is degene die het huis van Hen- riette Insinger in 1903 kocht.

In dezelfde nacht werd by de Heer Kuhn op Zandhoeve te Haarden op zeer brutale wijze ingebroken en ƒ 100- gestolen benevens ettelijke prijzen, die hy by schietwedstrijden gewonnen had. Hy was met zyn vrouw reeds in slaap,evenals hun dochter,toen zy door een geweldig leven werden wakker gemaakt. De boeven ontzagen zich namelijk niet om een der ramen te verbrijzelen en het gesloten binnenluik met geweld te openen,en daarna de jachtka- mer binnen te dringen. De Heer Kuhn durfde niet naar beneden gaan,omdat in die kamer allerlei wapenen voorhanden waren en hy zelf ongewapend was. Nadat enige tijd verlopen was,kwam de dochter op het denkbeeld om aan de grote bel,die boven op het huis hing,te trekken,in de hoop daardoor de koetsier of tuinbaas te wekken. Dit middel baatte want,toen de boeven de bel hoorden luiden,namen zy de vlucht.

Ook elders werd ingebroken o.a. by Munzenbroek te Bennebroek. Er was gebrek aan werk en in Amsterdam liepen 20.000 mensen leeg.

Donderdag 12 Nov. betrokken wy onze winterkwartieren. Tane begon zich beter te voelen na 8 weken door Metzger gewreven en geplunderd te zyn.

Dora kreeg haar eerste les in het Hollands van Marianne Gunning en Norman zyn eerste Latijnse les van van Nes.

Op 25 Nov. sprak ik voor het eerst in Emmanuël.

Vrijdag 18 Dec. spoorde ik te 5.20 naar Middelburg omdat de weduwe de Rid

der, aldaar overleden,een legaat aan de Evangelisatie in Spanje vermaakt had en Tane my verzocht aan de oproeping van de Notaris Zip gehoor te geven. Ik stapte in het Hotel de Nieuwe Doelen af tegelijk met de Heer Troelstra, die uit Joure naar Vlissingen als ontvanger verplaatst was,een echte Friese

Zaterdag 19 Dec. bezichtigde ik de kamers van de Rechtbank met het ijzeren hek en de gobelins en begaf ik my te 10 uur naar het sterfhuis op de Lange Delft,waar zich van lieverlede de Notaris Zip,de Kantonrechter van der Miede,de predikanten Rijnders en Riemens en nog 15 anderen verenigden. De erfenis was in drieën verdeeld,een derde in drie,een derde in vier

en een derde in 13 parten,maar de weduwe bleek niets na te laten dan het huisje,dat geen ƒ 5000- waard was. Daar het Evangelie in Spanje geen rechtspersoon was,zou het toch niets gekregen hebben,ook al had de weduwe millioenen nagelaten. Na afloop der vergadering ging ik het Museum zien. Middelburg maakte een treurige indruk op my,une ville morte met prachtige paleizen,maar verarmd zonder handel of verkeer. Een enkel equipage was er, een hittewagen ! Ik was eerst te 8 uur thuis.

18 8 5

EINDEANNO-1886

5" De brieven, welke Lore my in dit jaar geschreven heefir, zyn alle in myn bezit,maar die,welke ik haar schreef,heb ik niet kunnen terugvinden.

Maandag 4 Jan, werden te klokslag 12 uur geschorst de predikanten van Son,van Schelven,van Loon,de Gaay Fortman en Karssen,benevens een aantal ouderlingen,onder wie Kuyper,Rutgers,Fabius,Hovy,Woltjer en een hoop diakenen,wegens weigering om te gehoorzamen aan het bevel van het Prov. Kerkbestuur om aan nieuwe aannemelingen een bewijs van zedelijk gedrag af te geven. Höveker vroeg my om als oud-ouderling een der geschorsten te vervangen.

Op 6 Jan, mijn verjaardag,had ik geen zitting. Dora zong voor de deur van myn kleedkamer een Frans vers en speelde later een six-mains met A)iek en Melle Bader. Lore had zich met Dora naast zich laten photograferen en dit was perfect gelukt; bovendien gaf zy my een vocabulaire van Moody op de Bijbel. Max had een tekening van Jeruzalem gekleurd met Ps.l25:2 in het Hebreeuws daarboven en Emmy een van het Meer van Gennesareth met Jes.l2:2,3 Van Frank kreeg ik een kalender en enveloppen,van Nor een instrument om sigarenkistjes mee te openen. Saar en Hartsen,Christiaan en Louise,Henk en Fanny en Willem van Loon aten by ons.

Hogerzeil was my komen vertellen dat de $ geschorste predikanten de deur van de kerkeraadskamer in de Nieuwe Kerk,welke de fg. president Ds. Westhoff met dubbel slot gesloten had,opengezaagd en zich van het archief der kerkelijke goederen meester gemaakt hadden,na door een list de bewakers verwijderd te hebben. De Burgemeester durfde niet optreden en de advokaat Molster wist geen raad. Rutgers grondde zyn daad op een artikel,volgens hetwelk een kerkmeester,ook al zy hy geschorst,door de kerkelijke Commissie kan gehandhaafd worden. De Nieuwe Kerk werd daarop door de geweldenaars in bezit genomen en de geschorste ouderling Rutgers durfde aan ieder de toegang weigeren,zelfs aan de Kerkeraad. De bejaarde predikant van Marken werd,toen hy toegang verzocht,door Heemskerk en anderen,die voor de ramen in de Kerk stonden,uitgelachen.

Hogerzeil schree| een brochure over het gebeurde in de Nieuwe Kerk en kreeg deswege een lelijke brief van Hovy.

Elout,oud 80 jaar,nam zitting in de Eerste Kamer.

Woensdag 15 Jan, sprak ik in Emmanuël over Christus als profeet. De Heer Schoch presideerde en Hein Oyens was Lid van het Bestuur. Toen ik des Heilands naam noemde en zeide wat de naam Immanuël betekent,zeide Oyens my dat hy dit van my voor het eerst hoorde,terwijl hy het toch in Jesaja had kunnen lezen. En zo zeide my Lankamp,toen hy by ons buiten logeerde, na de lectuur dat hy niet wist dat het woord Messias hetzelfde betekent als Christus,terwijl hy dit in Joh.4:25 had kunnen lezen.

Op 18 Jan gaven wy een diner aan Willem Gunning,die zyn doctoraal gedaan had,en aan zyn bruid Hermine de Vries.

Donderdag 21 Jan, reed ik met Lore naar Apeldoorn,van waar Hoeye met een rytpig met twee paarden ons door de dikke sneeuw naar Hoenderloo bracht Em lag op haar chaise longue,was moe en at te weinig. Ik wandelde met Max van 3 tot 4 en wy ontlasten de bomen van de sneeuw.

Ik sliep heerlijk in een verwarmd kamertje boven en werd slechts even te 3 uur wakker. Het had hard gevroren en de sneeuw lag hoog. Ik maakte een schets van myn preek en had tot tekst Rom.6:23 gekozen. "De bezoldiging der zonde is de dood,maar de genadegift Gods is het eeuwige leven door Jezus Christus,onze Heer." Welk een tegenstelling,loon en geschenk,verdienste en genade,Satan en God.

Zaterdag was ik in de benauwdheid,want ik had nog nooit gepreekt. Hoe zou het aflopen ?

Zondag 24 Jan. Het was een angstig gevoel om in een preekstoel te staan. Het was zó koud,18-Fahrenheit,dat ik myn winterjas aanhad en een wrapper om myn beöen. Te 6 uur reed ik weg op de trein van 8.11. Nab geleidde de paarden by de teugel in de laan en stapte^tot by Uchelen. De sterren fonkelden schitterend. '

Maandag schreef Lore my weer een van die snoeperige briefjes waarvan zy de^kunst verstond en zeide zy my dat het op haar kamertje zo ongezellig was zonder my en zy my zo miste. Woensdag sprak ik in Emanuël over Samuel, Elia en Elisa als mannen des gebeds,over de oorspronkelijke betekenis van het woord bidden in het Hebreeuws (I Sam.2:25) dat " zich in het midden leggen" beduidt en over de Heer als degene,die altyd leeft om dit te doen en de scheiding weg te nemen en tussen te treden.
Constance van Loon schonk my een gaskacheltje voor myn kleedkamer, want als ik uit myn warme bed naar boven liep,was het daér geweldig koud.

*19 0

hl 9/

hlsz

hl

Zaterdag 50 Jan, schreef Emilie my dat Lore nog niet terug kwam en haar vertrek tot Dinsdag uitstelde. Lore schreef my dat de baby haar zóveel liefde bewees,dat de kindermeid er een beetje jaloers van was.

Zondag 51 Jan, preekte Max 's morgens en 's middags en 's avonds zou hy Bijbellezing houden,maar het was noodweer,het woei een storm en het sneeuwde. Max werd benoemd tot Lid van het Utr. Historisch Genootschap en vroeg my of hy er niet voor bedanken kon,daar hy het jammer vond van de ƒ 10- contributie.

Lore kwam gelukkig Dinsdag 2 febr. van Hoenderloo terug en Woensdag sprak ik in Emanuël over Jesaja,maar ik sprak slecht,het gehoor begreep er niets van en de applicatie ontbrak, 't Was ellendig ! Pour glaner il faut se baisser.

In Londen plunderden lOooo socialisten en werkelozen de winkels in het Westend en richtten voor J? 50.000-schade aan.

Woensdag 10 Febr. sprak ik over de Heiland als teken en Woensdag 17 over Melchizedek.