Dr nazim beratli

HAYATTA

DÜŞÜNCEDE

ENTELLEKTÜALİZM’DE

AKADEMİDE

VE SAĞLIK’TA
ETİK

Yar. Doc. Dr. Nazım Beratlı

Girne Amerikan Üniversitesi

Künye sayfası

İçindekiler:

ADAM OLMAK

    Başını dik tutabiliyorsan eğer,

herkes herşeyini kaybedip,suçu da senin üstüne attığında,

Herkes senden kuşkulandığında, kendine güvenin devam eder

ama kuşkulananlara da hoşgörü gösterebilirsen, eğer

Eğer beklemekten yorulmadan bekleyebilir,

yalana yalanla, nefrete nefretle karşılık vermezsen

Ve halâ ne çok güzel görünür, ne de bilgece lâflar etmezsen,

Rüya görmeye muktedirsen ama seni rüyaların yönetmesine izin vermiyorsan…

Düşünmeye bilip,

düşüncelerinin tutsağı olmamayı becerebiliyorsan eğer…

Eğer hem Zafer’i, hem de Felâketi görmüş,

ve ikisine de vermiyorsan değer,

Eğer söylediğin gerçekleri,

bazı soytarıların aptalları aldatmak için saptıracağından korkmazsan,

Veya hayatın boyunca kurduğun herşeyin yıkıldığını gördüğünde,

Diline dolamadan, herşeyi yeniden kurmak için

sıcak kalbinle yeniden koyulabiliyorsan yola…

Eğer bir yazı turada bütün kazandıklarını yitirip,

yeniden başladığın yere dönmekten yoksa korkun,

Ve bir tek solukta bile kaybettiklerinin acısını duymuyorsan,

Eğer, herkes’in bırakıp gittiği yerde

tek başına kalmak için kalbin ve sinirlerinden başka direncin yok iken,

Ve içinde “devam et” diyen istekten başka birşeyin kalmamışsa, devam ederken,

Eğer kendi erdemini koruyarak, herkesle düşüp kalkabilirsen,

Ve krallarla dolaşırken halkın ortak duygularını da unutmamışsan,

Eğer ne dostların ne de düşmanların incitemiyorsa seni,

Eğer ne küçümser ne de abartırsan çevreni

Eğer affedilmezlik dakikasının altmış saniyesinin herbiri

Uzun koşun kadar değerli ise

Dünya ve içindeki herşey senindir

Ve daha da önemlisi sen bir “adam” olmuşsundur, oğlum…

Rudyard Kipling

ÖNSÖZ
AHLÂK FELSEFESİ VE AHLÂK

Etik nedir?..

Moral nedir?..

Ahlâk Felsefesi midir?.. Ve Ahlâk mıdır?..

Karıştırın sözlükleri... Kastedilen budur anlam olarak… Okullarda sakızdır. Sohbetlerde de teranedir asırlardır.

Aristoteles MÖ 400’lü yıllarda kazımıştır beyinlere ilk kez.

Doğruluktur… İyiliktir.

Peki, doğruyu ve eğriyi gösteren şaşmaz bir pusula mıdır Etik?.. Vicdanlar, hep bu pusulaya göre mi hareket etmelidir?

Diyelim ki, öyledir…

İyi de, ne menem bir pusuladır ki bu?..İnsanlık Âlemi’nde savaşlar, soykırımlar, cinayetler… Herhalde genlerimizin dışında bambaşkabir pusula bizi çekip çeviriyor olsa gerektir.

Sadece robotları ve Uzay Yolu’ndakiVolkanlılar’ı yönlendiren imgesel bir mantık mıdır yoksa?..

Rousseau’nun “Bütün insanlar iyi doğar” yaklaşımı bir kandırmacadan mı ibarettir?

Yoksa Darwin’in yoldaşı Thomas Henry Huxley midir olayı en realist biçimde saptayan: “İnsanın içindeki kötülük, hayvan atalarından mirastır.Bu mirası çitlerin gerisinde tutabilecek tek güç, uygarlaşan insan toplumunun çağdaş değerleridir.”

Doğrusu, insanlar hayvanları aşmıştır. Ama henüz yolun epey başındadır. İçgüdüler, değerler, hükümler, özlemler insanoğlunu oluşturan kokteylin içinde okyanusta damla gibi kalan etik-ahlâk zerrelerine baskındır.

Etik, ahlâk felsefesidir.

Moral da, ahlâktır batı dillerinde.

Etik kavramı, felsefenin temel taşıdır. Ahlâk normlarının belirleyicisidir.

Farklılığı şudur:

Utiliterizm, faydacılıktır. Yararlı olan her şey iyidir.

Hedonizm’e göre, zevk veren her şey iyidir.

Eudaimonizm’e kalırsa, mutluluk veren her şey iyidir.

Etik Felsefe ise ahlâk’ı kor en ön plana. İyiyi ve kötüyü,ahlâk normları belirler.

Söz konusu ister aile, ister toplum, ister devlet – Etik Felsefe’nin 5 temel perspektifi vardır: İçerik… Gerekçe… Meşrûlaştırma… Güdüleme… Oluşturma ve Geliştirme.

Ve bu 5 temel perspektifin koşulu da, rasyonel bir zeminin üzerine oturması – oturtulmasıdır.

Dahası,Etik, mutlak olan’a değil – yaşam’ın gerçekleri ve zorunluluklarından güç alır.

Dayandığı sistem iki ayaklıdır: Düşünme ve Eylem.

‘Etik niye Ahlak Felsefesi’dir?’ diye soracak olanlara, son noktayı, şu cevapla koyalım:

Burada önemli olan iyi ve doğru davranıştır. Yaptırımlarnormatif olabilir, yani kural değeri taşıyabilir. Kimi zaman ise deskriptif, yani sadece tanımlama düzeyinde de kalabilir.

Üst yapıyı kurmak, amaçla ilgilidir.

Amaç da bellidir.

Bu kutsal meslekte, TIP’ta, Ahlâk ve Ahlâk Felsefesi daima amacımız…Rehberimiz olsun.

Dilerim öyle olur.

DR. Halit Kakınç

İstanbul

GİRİŞ
Elinizdeki kitapçık, Girne Amerikan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümünde 2014 Bahar sömestri boyunca verdiğim Hemşirelikte Etik Yüksek Lisans dersinde yararlandığım kendi notlarımdan (Hem 512) oluşuyor. Elbette konuyu yazmış başka akademisyenler ve tezlerden de yararlanmıştım. Benim yazdıklarım ise o güne kadar çoktan Yeni Düzen gazetesinde yayınlanmış, gazete köşe yazılarıydı. O bakımdan, akademik bir format kullanılmış değildi.

Bir yandan, zaten her biri kendi mesleğine sahip olan öğrencilerime, sömestr sonunda bir hediye olarak, gelecekte akıllarına geldikçe açıp bakacakları bir kaynak olarak okura sunuyorum. Öte yandan, ülkemizde düşünce zeminli bir ders vermiş olmanın, onurunu paylaşmak istiyorum.

Ahlâk ve onun felsefesi olarak etik’in tarihi, nerdeyse düşünce tarihi kadar eskidir. Ve bilindiği gibi, bütün zamanlar ve mekânlar için geçerli bir tek ahlâk tanımı yok sanılır. Oysa, var!

Bilindiği gibi batı felsefesi, İmmanuel Kant’ı özellikle ahlâk konusunda, bir dönüm noktası olarak kabul eder. Ayrıntılardan bahsetmenin yeri, burası değil. Ama çok özet olarak bu kabulün altında, Kant’ın eylemin şeklinin değil, içeriğinin ahlâki olması ile ilgili önermesi yatır. Kant’ın sözkonusu önermeyi, Spinoza’dan aktardığı da bir sır değil. Ama öte yandan, Frankfurt Okulu düşünürlerinden Walther Benjamin’in de İmmanel Kant’tan aktararak, aynı önermeyi, sol felsefeye de aktardığını biliyoruz: “ Eylemin ahlâk normuna uyması, yetmez! Ahlâk normu için yapsılmış olması da gerekir!”