Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

Zend/ Zendiyye Sikkeleri

Zendiyye زنديه
Şahlar	Yıl(H/K)	Yıl(Miladî)	Sikke sayısı
Kerim Han	1163-1193	1750-1779	23
Kerim Han Zend تا زر و سيم درجهان باشد سكه صاحب الزمان باشد Ta zer u Sim der-cihân bâşed Sikke-i Sahib’üz-Zaman bâşed Dünyada altın ve gümüş olduğu sürece, Sahib’üz-Zaman’ın sikkesi de olacaktır. * شد آفتاب و ما ه زر و سيم درجهان از سكه امام بحق صاحب الزمان Şod aftAb u Mah zer u Sim der-cihân Ez-sikke-i İmam be-hakkı Sahib’üz-Zaman Sâhib’üz-Zaman adına basılan altın ve gümüş sikkeler, ay ve güneş gibi cihanı aydınlattı. Bu metin, II. Şah Tahmasb Safevi sikkelerinden birinin üzerinde de vardır. * Geşt râyic be-hükm-ü lem-yezelî Sikke-i saltanat be-Nam-ı Ali Adil Şah Afşar sikkesi üzerindeki metinle aynıdır.
Ebül-Feth Han	1193-1193	1779-1779	-
Alimurad Han (Ali Murad Han)	1193-1193	1179-1179	1
Ali Murad Han Şod aftAb u Mah zer u Sim der-cihân Ez-sikke-i İmam be-hakkı Sahib’üz-Zaman Bu metin, II. Şah Tahmasb Safevi ve Kerim Han Zend sikkeleri üzerinde de vardır.
Muhammed Ali Han	1193-1193	1779-1779	-
Sadık Han	1193-1199	1779-1785	1
Sadık Han Şod aftAb u Mah zer u Sim der-cihân Ez-sikke-i İmam be-hakkı Sahib’üz-Zaman Bu metin, II. Şah Tahmasb Safevi, Kerim Han Zend ve Ali Murad Han sikkeleri üzerinde de vardır.
Alimurad Han (Yeniden)	1199-1199	1785-1785	-
Cafer Han	1199-1203	1785-1789	1
Lütfali Han	1203-1209	1789-1794	1
Lütf-Ali Han گشت زده سكه بزر لطفعلى بن جعفر Geşt- zede sikke be-zer Lütf-Ali bin Cafer Cafer oğlu Lütf-Ali altın sikke bastırdı.
FüLus-u Zend (Zend bozuk paraları)	-	-	6
Penabad (Penah-abad)	-	-	2

*
Kacar Sikkeleri

Kacarlar قاجاريه
Şahlar	Yıl(H/K)	Yıl(Miladî)	Sikke sayısı
Muhammed Hüseyin Han Kacar بزرسكه ازميمنت زد قضا بنام على بن موسى الرضا Be-zer sikke ez-meymenet zed kaZa Be-Nam-ı Ali bin Musa er-Rıza Yüce Tanrı’nın takdiri ile Ali bin Musa er-Rıza hatırası olarak bereketli altın sikke basıldı.
Ağa Muhammed Han	1205-1211	1791-1796	2
Ağa Muhammed Han Kacar يا محمد Yâ Muhammed ! يا امام جعفر صادق Yâ İmam-ı Ca’fer Sadık! بزر و سيم تا نشا ن باشد سكه صاحب الزمان با شد Be-zer u Sim Ta niŞan bâşed Sikke-i Sahib’üz-Zaman bâşed Altın ve gümüş olduğu sürece, Sahib’üz-Zaman sikkesi de olacaktır. * Be-zer sikke ez-meymenet zed kaZa Be-Nam-ı Ali bin Musa er-Rıza Yüce Tanrı’nın takdiri ile Ali bin Musa er-Rıza hatırası olarak bereketli altın sikke basıldı. *Bu metin, Ağa Muhammed Hüseyin Han Kacar sikkesinde de kullanılmıştır. * Ta zer u Sim Ta cihân bâşed Sikke-i Sahib’üz-Zaman bâşed Dünyada altın ve gümüş olduğu sürece, Sahib’üz-Zaman sikkesi de olacaktır. Bu metin, Kerim Han Zend sikkesinde de kullanılmıştır. * Şod aftAb u Mah zer u Sim der-cihân Ez-sikke-i İmam be-hakkı Sahib’üz-Zaman Sâhib’üz-Zaman adına basılan altın ve gümüş sikkeler, ay ve güneş gibi cihanı aydınlattı. *Bu metin, II.Şah Tahmasb Safevi, Kerim Han Zend, Ali Murad Han Zend ve Sadık Han Zend sikkeleri üzerinde de kullanılmıştır.
Feth-Ali Şah	1212-1250	1797-1834	17
Feth-Ali Şah Kacar سكه فتحعلى شه خسر و صابقران Sikke-i Feth-Ali Şeh Hüsrov Sahibgırân/ Sultanların sultanı Feth-Ali Şah sahipkırân * سكه بزر آمد ه شاهى ازفتحعلى Sikke be-zer âmede Şahi ez-Feth-Ali Şah/ Feth-Ali Şah’ın altın sikkesi basıldı. * السلطان فتحعلى شا ه قاجار Es-Sultan Feth-Ali Han Kacar * السلطان با با خا ن Es-Sultan Baba Han * السلطا ن بن سلطا ن فتحعليشا ه قاجار Es-Sultan bin Sultan Feth-Ali Şah Kacar/ Sultanzade Feth Ali Şah Kacar
Muhammed Şah	1250-1264	1834-1848	10
Muhammed Şah Kacar شاهنشه انبيا محمد Şahénşeh-i Enbiyâ Muhammed/ Peygamberlerin Sultanı Muhammed بزرزد سكه ازالطا ف سرمد شه والا گهر سلطا ن محمد Be-zer zed sikke ez-elTaf-ı sermed Şeh-i vâlâ goher Sultan Muhammed Şah-ı vâlâ Sultan Muhammed, bâki Tanrı’nın Lütfuyla mücevher değerinde altın sikke bastırdı.
Nasireddin Şah	1264-1314	1848-1896	16
Nasreddin Şah Kacar السلطا ن بن السلطا ن ناصرالدين شا ه قاجار Es-Sultan bin Es-Sultan Nasireddin Şah Kacar/ Sultanzade Nasreddin Şah Kacar * *Nasreddin Şah’ın resminin yanı sıra, “Es-Sultan Nasireddin Şah السلطان ناصرالدين شا ه” yazılıdır. Tuğra yüzünde, “Es-Sultan Nasireddin Şah Kacar السلطان نا صرالدين شا ه قاجا ر ” yazısı vardır.
Muzaffereddin Şah	1314-1324	1896-1906	-
Muhammed Ali Şah (Memmedeli Şah)	1324-1326	1906-1909	-
Sultan Ahmed Şah	1326-1344	1909-1925	-
Kâcar Gümüş Sikkeleri فلوس ايران FüLus-u İran/ İran bozuk parası فلوس رايج ممالك محروسه ايران FüLus râyic meMalik-i mahrûsa İran/ İran ülkesinde geçerli bozuk para

*Kacar hanedanının son dönemlerinde madeni ve kâğıt para basımına geçilmiş, darphane paraları yukarıda gösterilmemiştir.

Pehleviler پهلوى
Şahlar	Yıl(Şemsi)	Yıl(Miladî)
Rıza Han/ Büyük Rıza Şah	1304-1320	1925-1941
Muhammed Rıza Şah	1320-1358	1941-1979 (16 Ocak 1979)

*Bu dönemde, madeni paralar ve banknotlar Merkez Mankası/ Bank-ı Millî kontrolündeki darphane ve banknot matbalarında basılmıştır.

(Yunus MirvâRid, Merağa “EfRazerûd”, Tehran; Huşeng ve Feridun Nevîn Ferruhbahş, Sikkehâ-yı Râyic İran der-Yeksad Sâl-i AHir; Yahya Zekâ’, Tarihçe-i Tahavvülât-ı Dırefş ve Âlâmeti Devlet-i İran ez-Âğâz-ı Sedde-i Sizdeh Ta İmruz; Seyyid Ali Mirniya, Serdaranî ez-Îlât ve Tavâif-i Deregez der-Hıdmet-i Mîhen, Meşhed; Muhammed MüşiRi, Sikke ŞiNaSi, Sikkehâ-yı Telâ-yı Nadir; Muhammed MüşiRi, Sikke ŞiNaSi, Sikkehâ-yı Nogre-i Nadir; Muhammed MüşiRi, Ma’rufî Çend Sikke ez-Devrân-ı Kacar; Abbas İkbal, Mecmua-i Sikkehâ-yi İslami İran; Mecmua-i İbrahim MukBilî, Tebriz; Mecmua-i Sikkehâ-yi İslami İran; Mecmua-i Salihzade, Tebriz; Mecmua-i Müze-i Azerbaycan; Mecmua-i Müze-i Dânişgede-i edebiyat; Dr.Hamit Cilveger, Azerbaycan Folklor Derlemeleri)