Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

14.RÂCÎLER

Râcîler, Farsistan’da Batı İran dilleri merkezî koluna dâhil Râcî dilinde konuşan bir halktır. Tarih kitaplarında bu dile Râcî, Râyecî veya Razî denmiştir. Râcî adının Raga kenti (günümüzdeki Rey kenti/ Şehr-i Rey) adından kaynaklandığı ileri sürülmektedir. Merkezî İran dillerinin konuşulduğu alan, eski Med ülkesi toprakları ile örtüşmektedir. Öte yandan bu dil için Med dilinin devamı olduğu söylenmektedir. Netenzî, Nainî, Aştiyanî, Kûhekî (Tefrişî) ve HanSari gibi bazı merkezî İran dillerinin Râcİce ile köken bağları mevcuttur.

Râcîler, Farsistan’da; kuzeyden Kum, güneyden Isfahan ve Gülpayegan, doğudan Kaşan ve batıdan Tefriş, Erak ve Humeyn kentleri arasında yerleşen çok sayıda köy ve kasabada yaşamaktadır. Günümüzde Râcİce’nin konuşulduğu yerleşim merkezleri şöyledir:

-Erak ili, Mahallat ilçesi Casb köy birliğine bağlı; Zor ve VAran köyleri,

-Erak ili, DiliCan ilçesi,

-Isfahan ili, Burhar ve Meyme (Şahinşehr) ilçesi ve çevre köyleri (Ribat-ı Ali Kemal gibi) ve Murçehord,

-Isfahan ili, Natanz/ Netenz ilçesi; Azeran, Pedas, Tecere, Karga, Cûsgangalî, BağisTan, Vejgûn, Ertecen, Verkân, Musalla, Berzuk, Derb-i Ziyaret, Sâdiyân, Galehr, Mereg, Neştec köyleri,

-Isfahan ili, Kaşan ilçesi, Gamsar nahiyesi, Gahrûd köy merkezine bağlı; Gahrûd, Tetmac, CuyNan, Ceheg köyleri.

Râcî köyleri, adacıklar halinde serpilmiştir. Kaşan ve Meyme’nin güneydoğusuna doğru ilerledikçe Râcî köylerinin sayısı artmaktadır. Râcîlerin en önemli merkezleri DiliCan ilçesidir. Bu ilçe halkı Râcİce konuşmaktadır. Râcîler, büyük ihtimalle Müslümandırlar. Fakat Tahran, Kaşan, Isfahan, Hemedan ve Şiraz’da yaşayan Musevilerin Râcİce konuştuğu bilinmektedir. Geçmişte İsmailî mezhebi ileri gelenleri Mahallat’ta otururmuş. Burası bir süre İsmailîlerin merkezi olmuştur. Halen İsmailî liderleri için “Mahallâtî” adı da kullanmaktadır.

Aruz biliminin kurucularından Şemdeddin M.ibn-i KaySi, Fahreddin Razî, Muhammed ibn-i Zekeriya Razî tanınmış Râcîlerdir. (R.Blaga, s.184-185)