Dış lastik bak lastik

205 Divan-ı Hümayun

ederdi ve kurulda devlet, adalet, diplomasi konuları görüşülürdü. Yargı kararlan infaz için sahib-i âzama (vezir) gönderilirdi. Sultanın katılmadığı zamanİarda Divan-ı Âlâ, sahib-i âzamin başkanlığında toplanırdı. Divanın her gün toplanması bir yasa gereğiydi. Divan münşiler, tercümanlar, naib, atabeg, müstevfi, emir-i ânz ve işraf-ı memalikten oluşurdu. Emir-i dâd, toplantının törensel gereklerini yerine getirirdi. Münşiler kararlan, tercümanlar yabancı hükümdarlara gönderilecek mektupları yazarlardı. Misal, menşur ve nameler yazımdan sonra kaabız-ı divan denen görevli tarafından onaylanmak üzere sahib-i âzama sunulur ve böylece işlemleri tamamlanmış olurdu. Divanda alman kararlann ve yapılan işlemlerin ilgili defterlere geçirilmesi de bir yasa gereğiydi.

Osmanlı Devleti'nde Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde padişahın huzurunda düzenlenen ödül, nişan, madalya ve uğurlama törenlerine Divan-ı Âli denirdi. Divan-ı Âli aynı zamanda, 1876 Kanun-ı Esasisi'nin getirdiği bir yargı kuruluydu. Bu kurul, nazırlan, yüksek düzeydeki devlet görevlilerini yargılamakla görevliydi. Padişah iradesiyle atanan 10'u âyan, 10'u Şûra-yı Devlet üyesi, 10'u Divan-ı Temyiz üyesi olmak üzere 30 üyeden oluşurdu. Benzeri bir kurul da Divan-ı Âli-i Askerî adı altında silahlı kuvvetler için oluşturulmuştu. Bu kurul 1912 Balkan Savaşı yenilgisinden sorumlu tutulanlan da yargılamıştı.

Divan-ı Arız, eski İslam devletlerinde orduyla ilgili işleri yürüten kurul.

Divan-ı Anz, Abbasilerde ikinci derece bir divandı ve ânzü'l-ceyşin başkanlığında toplandığında Divanü'l-Ânzi'l-Ceyş de denirdi. Büyük Selçuklularda ise Divan-ı Büzürg'den (Büyük Divan) sonraki dört alt kuruldan biriydi. Savunma ve savaş konularının görüşüldüğü kurula ânz, ânz-ı ceyş ya da ârız-ı sultan başkanlık ederdi. Arız, ordu komutanlığı ile bir ilgisi olmamakla birlikte, Divan-ı Büzürg'de orduyu temsil eden üyeydi. Anadolu Selçuklulannda Divan-ı Ânz, ordunun savaş gereksinmelerine bakar, asker aylıklarını öder, kayıt ve yoklama işlerini yürütürdü. Başkam, emir-i ânz- dı. Eyaletlerde ise bölgesel savunma işlerinden ânzü'l-ceyş denen görevliler sorumluydu.

Gaznelilerde Divan-ı Ârız'a, sahib-i divan-ı ânz başkanlık ederdi. Ordu komutanlarının arasından seçilen bu görevli divan başkanlığının yanı sıra, hükümdarın askerî danışmanlığını da yapardı. Gazne ordusunun eğitiminden, savaşa hazırlanmasından sorumlu olan Divan-ı Ânz, orduyu yılda bir kez hükümdann denetimine çıkanrdı. Divanın, Darü't-Tahrir denen kaleminde de ordu kayıtlan tutulurdu. Savaşlarda birliklerin gereksinimleri divan tarafından karşılandığı gibi, ganimetler de bu kuruluşça korumaya alınırdı. Memlûklerde ise benzer görevleri Mısri ve Şami olmak üzere iki daireye ayrılan Divan-ı Ceyş-i Mansure yapardı.