| Sanayi Nasıl Dönüşüyor ?
Dünya’da sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçişte, büyük kentlerin yeniden yapılanmasında etkili olan temel süreç sanayisizleşmedir. İstanbul’da da 1980 sonrasının dışa açılan liberalleşen ekonomisi içinde İstanbul sanayisi Marmara bölgesinde desantralize olurken, İstanbul küresel sermaye için bir çekim merkezi haline gelerek finans, bankacılık ve gayrimenkul sektörlerini öne çıkararak gelişmesini sürdürmüştür. Sanayinin Bilecik, Edirne, Kırklareli, Çanakkale’ye desantralizasyonunda, verilen teşviklerin de önemli payı olmuştur.
1980’de kent batıda Tekirdağ ili Kınalı Köprü ile doğuda Hereke sınırına dayanmakta iken 1990’larda ise batıda Çerkezköy Sanayi Bölgesi, doğuda Gebze Sanayi Bölgesi dolmuş, Çorlu ve Babaeskiye desantralize olmaya başlamıştır.
Yine de azman sanayi kenti olan İstanbul’un bilgi toplumuna geçerken sanayisizleştiğini söylemek zordur.311980 sonrasında orta ve büyük sanayi kenti terkederken, küçük ve orta işletmeler, batıda İkitelli doğuda ise Tuzla Organize Deri Sanayi Bölgesinde toplanmıştır. Bunlara ek olarak Dudullu ve Tepeören’de benzer gelişmeler yaşanmıştır. Kent MİA’sından imalat sanayiinde çalışanlarda bir boşalma yaşanırken kentin tümünde imalat sanayiinde çalışanların oranında önemli bir düşme yaşanmamaktadır. İstanbul bir dünya kenti haline gelirken sunduğu hizmetler alanını geliştirmekte ve çeşitlendirmektedir. İstanbul’da hizmet ve sanayi bir birinden kopmayan bir bütünlük içinde bulunmaktadır.
Kentte organize sanayi sitelerinin ve küçük sanayi sitelerinin arttığı 1990’lı ve 2000’li yıllarda büyük kentlerin merkezlerinde, kira bedellerinin düşük olduğu ama çöküntü merkezi sayılamayacak alanlarda apartman katlarında üretim yapan atelyelerin açıldığı görülmüştür. Esnek üretim ilişkileri temeline dayanan ve çoğunlukla fason üretim yapan tekstil, konfeksiyon, deri,deriden mamul eşya üretimi bu bağlamda merkeze yakın alanlarda yer seçmiştir.
Kentin makro formu İstanbul’daki hizmet faaliyetlerinin niteliklerini biçimlendirerek çok merkezli bir kentsel bölge oluşturmaktadır. Bu çok merkezli yapının oluşma dinamiğini sergilemeye tarihi MİA’nın dönüşümünden başlamak gerekiyor. Tek hakim bir merkezi olan azman sanayi kentinin merkezinde sanayisizleşme başlamış ve çok sayıda üretim merkezin dışına çıkarılmıştır. Bu çıkarılmada iki mekanizma etkili olmaktadır. Bir yandan planlama örgütleri çoğu kez trafik yoğunluğunu ve çevresel etkileri azaltma kaygılarıyla belli faaliyetleri merkezden uzaklaştırma kararları almaktadırlar. Öte yandan Türkiye’nin kentsel dönüşümü gerçekleştirecek büyük projelerin gerektirdiği finansman olanaklarını harekete geçirebilecek mekanizmaların geliştirilmesi sonucu, kentin çeperlerinde organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, nakliye bölgeleri vb. kurularak tarihsel MİA’ları boşaltılmasını hızlandırmıştır.
Dostları ilə paylaş: |
