Ebu haniFE’Nİn fikihtaki metodu

Istılah: Bir grup alim arasında bir lafzın muayyen bir mana için kullanılması, lugatta “dua” manasına gelmesine rağmen, “salat” kelimesinden muayyen söz ve fiillerle hususi bir şekli (namazın) kastedilmesi gibi. Bkz. ERDOĞAN Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Rağbet Yayınları, İst., 1998

7 Teklîfi hüküm: Mükelleften fiilin talebini yada fiilden el çekmesini veya fiil ve terk arasında seçimini gerektiren hükümdür. Teklîfi denmesi de fiil yada fiilin terki veya ikisi arasında muhayyerlik ihtiva etmesindendir. Bkz. Erdoğan, a.g.e.

8 Vaz’i Hüküm:Bir şeyin bir şeye sebep veya ona şart yahut ona engel; yada sahih, fasit yahut azimet, ruhsat olarak konmasını gerektiren şeydir. Vaz’î denmesi sebep- müsebbep içindir, şart- meşrut içindir gibi birbiri ile içiçe şeyleri koymayı gerektirdiğindendir. Bkz. Erdoğan, a.g.e.

9 Vehbe Zuhaylî, İslam Fıkıh Ansiklopedisi, s.41-47

10 Vehbe Zuhayli, İslam Fıkhı Ansiklopedisi, s.45-47

11 Mustafa Uzunpostalcı, “Ebu Hanife”, İslam Ansiklopedisi, T.D.V. Yayınları, İst., C: 10, s. 131

12 Ebu Zehra, Muhammed, Ebu Hanife, Çev. Osman Keskioğlu. D.İ.B.yayınları, Ank. 1999, III. Baskı, s.23-24

13 el-Hamevi, Şihabuddin Ebu Abdillah Yakut b. Abdillah, Mu’cemu-l Buldan, 5 c., Dâru Ihyâi’t-Türasil-Arabi, Beyrut, 1979, C: IV, s.491

14 Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Milletler ve Hükümdarlar Tarihi, 4 c., (Çev. A.Temir, Z.Kadiri Ugan), Maarif Basımevi, İst., 1958, C: IV, s.71

15 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.30

16 Kufe’ye yerleşen Sahabelerle ilgili geniş bilgi için bkz. İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d ez-Zühri, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, 9 c., Dâru Sâdır, Beyrut, 1968, C: VI, s.5 vd.

17 İbn Sa’d, Tabakât, C: VI, s.368-369

18 el-Hatip el-Bağdadi, Ebu Bekr Ahmed b. Ali b. Sabit, Târihu Bağdât ev Medinetü’s-Selam, 14 c., Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrut, ts., C: XIII, s.326-328.

19 Ez-Zehebi, Şemsüddin Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, 23 c., (Thk. Şuayp el-Arnavut ve diğerleri), Müessesetü’r-Risale, Beyrut 1982, C: VI ,s.403; el-Kureşi, Muhyiddin Ebi Muhammed Abdülkadir b. Muhammed, el-Cevâhiru’l-Mudıyye fî Tabakâti’l-Hanefiyye, 4 c., (Thk. Abdülfettah Muhammed el-Hılv), Riyad 1978, C: II, s.502

20 Ebu-l Arab, Muhammed b. Ahmed b. Temim, Kitab-ül Mihen, (Thk. Yahya Vehib el-Cebburi), 1. Baskı, Beyrut, 1983, s.255

21 ez-Zehebi, Menakıbu’l-İmam Ebî Hanife ve Sâhibeyhi Ebi Yusuf ve Muhammed b. el-Hasen, (Thk. M.Zâhid el-Kevseri-Ebu’l-Vefâ el-Afgâni), Lecnetü İhyâi’l-Meârifi’n-Numâniyye, 3.Baskı, Beyrut 1408 h., s.30

22 es-Saymeri, Ebu Abdillah Hüseyin b. Ali, Ahbâru Ebi Hanife ve Ashâbihi, Âlemu’l-Kütüb, 2.Baskı, Beyrut 1985, s.93

23 Yavuz Yunus Vehbi, İslami Araştırmalar, Ebu Hanife özel sayısı, 2002, sayı: 1-2, TEK-DAV, s.1

24 Ağırakça Ahmet-Kızılırmak Said, Şamil İslam Ansiklopedisi, “Ebu Hanife”, Şamil Yayınları, İstanbul, 6 c., C: II ,s.16

25 Ebu Zehra, Ebu Hanife ,s.31-32

26 Mustafa Uzunpostalcı, “Ebu Hanife”, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, C: 10, s. 131

27 Hatib el-Bağdadi, Tarih, C: XIII, s.333; Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.37

28 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.33

29 İstinbat: Kur’an ve Sünnet nasslarını anlayabilme ve onlardan hüküm çıkarma çalışması. Erdoğan Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, s.213

30 Ağırakça Ahmet-Kızılırmak Said, Şamil İslam Ansiklopedisi, “Ebu Hanife”, C: II, s.16; Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.132

31 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.40-41

32 İ.Hakkı Ünal, İmam Ebu Hanifenin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, DİB. Yayınları, Ank., 2001, II. Baskı, s. 23-24

33 el-Hatip el-bağdadi, Tarih’u Bağdat’da “Mecnûne”olarak geçiyor. C: II, s.351

34 Hatip el-Bağdadi, Tarih, C: XIII, s.333

35 et-Temimi, Takıyyuddin Abdülkadir, et-Tabakatü’s-Seniyye fî Terâcmi’l-Hanefiyye, 4 c., (Thk. Abdülfettah Muhammed el-Hılv), Daru’r-Rifâi, 1.Baskı, Riyad 1983, C: I, s.8; Hatip el-Bağdadi, a.g.e., C: XIII, s. 334

36 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s. 91-96

37 Karaman Hayrettin, İslam Hukukunda İctihad, DİB Yayınları, ANK. 1975, s.132

38 Vehbe Zuhayli, İslam Fıkıh Ansiklopedisi, C: 1, s. 27

39 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.246-248

40 Şibay, Halim Sabit, “Ebu Hanife”, İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İst. 1977, C: IV, s.26

41 Eserleriyle ilgili geniş bilgi için bkz. , Sezgin, Fuad, Tarihu’t-Turasi’l-Arabi, 10 c., (çev.Mahmud Fehmi Hicâzî), Câmiatü’l-imam muhammed b.Suud el-İslamiyye, Riyad 1983, C: III, s.37-50

42 Katip Çelebi, Mustafa b. Abdullah, Keşfü’z-Zûnun an Esâmi’l-Kütübi ve’l-Fünun, 2 c., Milli Eğitim Basımevi, 2.Baskı, İst. 1971, C: II, s.1287; İbn Nedim, Ebu’l-Ferec Muhammed b. İshak, el-Fihrist, Dâru’l-Mârife, Beyrut 1978, s.201; Kureşi, el-Cevâhiru’l-Mudıyye fî Tabakâti’l-Hanefiyye, C: II, s.461

43 Sezgin, a.g.e., C: III, s.41-42

44 Sezgin, Tarihu’t-Turasi’l-Arabi, C: III, s.48

45 Katip Çelebi, Keşfü’z-Zünun, C: I, s.842

46 Sezgin, a.g.e., C: III, s.49

47 Katip Çelebi, a.g.e., C: II, s.2015; Sezgin, a.g.e, C: III,., s.45

48 Sezgin, a.g.e., C: III, s.47

49 Sezgin, a.g.e., C: III, s.48

50 Sezgin, a.g.e., a.y.

51 Ünal İ.Hakkı, İ.Ebu Hanifenin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, s.24; Sezgin, a.g.e., C: III, s.42-45;

1 Mustafa Uzunpostalcı, “Ebu Hanife”, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, C: 10, s.137; İbn Ebi Hâtim er-Râzi, Ebu MuhammedAbdurrahman Muhammed b. İdris, Âdâbü’ş-Şâfii ve Menâkıbuhu (Thk. Abdülgani Abdülhalik), Matbaatu’s-Seâde, Mısır 1953 , s.210; İbnü’l Cevzi, Ebu’l-Ferec Abdurrahman, el-Muntazam fî Tarihi’l-Umem ve’l-Mulûk, Thk. Muhammed Abdülkadir Ata, Mustafa Abdülkadir Ata, 18 c., Beyrut 1992, C: VIII, s.131; el-Kerderi, Hafizuddin Muhammed b. Muhammed b. Şihab el-Harizmi el-Bezzâzi, Menâkıbu Ebi Hanife (Mekki’nin Menakıbı ile birlikte), Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 1981, s.99; İbn Hacer el-Askalani, Şihâbuddin Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali, Tehzibü’t-Tehzib, 12 c., C: 10, s.450; eş-Şârani, Abdülvehhab, Mizânü’l-kübra, 2 c., Matbaatu’t-Tekaddümi’l-İlmiyye, Mısır 1321 h., C: 1 s.53

2 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s. 13

3 Hatib el-Bağdâdi, Tarih-i Bağdat, C: XIII, s.340; Ebu Zehra, a.g.e., s. 73-74

4 Ebu Zehra, a.g.e., s. 73-74

5 İbni Hacer el-Heysemi, Şihabuddin Ahmed, el-Hayrâtu’l-Hisân fî Menakıbi’l-İmamı’l-Azam Ebi Hanife en-Numan, Thk. Halil el-Meys, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1983, s.32

6 İbni Hacer Heysemi, a.g.e., s. 35

7 Vehbe Zuhayli, İslam fıkıh Ansiklopedisi, C: I, s.26

8 el-Kevseri, Muhammed Zahid, Hanefi Fıkhının Esasları, Çev: Abdulkadir Şener- M.Cemal Sofuoğlu, Ank., TDV. 1991, s.47-48

9 Vehbe Zuhayli, İslam fıkıh Ansiklopedisi, C: I, s.26-27

10 İbn Mace, Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid El Kazvini, Sünen, İstanbul, Çağrı Yayınları, 1992, 2 c., C: I, s. 81

11 Bkz. Haskefi, Ed-Dürrü’l-Muhtâr, (İbn Abidin’in Reddü’l-Muhtar Haşiyesi ile birlikte)’ın dipnotuna, M.el-Halebi Baskısı, Mısır, 1386 (1966), C: I, s. 70-71,

12 İmam Şa’ra, İmamların Fıkhı İhtilafları Niçin Rahmettir, trc. Ali Arslan-Mahfuz Aksu, Arslan yay., İstanbul, 1981, s. 92

13 a.g.m., a.g.e., s.93

14 İbni Abidin, Hâşiyetü Raddü’l-Muhtar Ale’d-Dürru’l-Muhtar, 8 c., Dâru’l-Fikr, Beyrut 2000, C: I, s.64; İbn Abidin, Resmü’l Müftî, s. 16 vd.; Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.249-250

15 “el-Asl” diye bilinir. İmam-ı Muhammed’in en uzun ve en önemli kitabıdır.

16 İstinbât:Kur’an ve Sünnet nasslarını anlayabilme ve onlardan hüküm çıkarma çalışmasıdır. Erdoğan, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, s.213

17 İbn-i Abidin, Resm’ül Müfti, s.17-19; Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.236-243

18 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.215

19a.g.m., a.g.e, s.216-217

20 Buhari, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s Sahih, Çağrı Yayınları, İst., 1992, İlim-34

21 el-Mekki, el-Muvaffak b. Ahmed, Menakıb-ı Ebu Hanife (Kerderi’nin Menakıbı ile birlikte), Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, Beyrut 1981, C: II, s.136

22 Kerderi, Menakıb-ı Ebi Hanife, C: I, s.391-393

23 el-Mekki, a.g.e., a.y

24 Ağırakça Ahmet-Kızılırmak Said, Şamil İslam Ansiklopedisi, “Ebu Hanife”, C: II, s.19

25 İbn Abdilberr, Ebu Amr Yusuf b. Abdillah, el-İntiga fî Medâili’s-Selâseti’l-Eimmeti’l-Fukaha: Malik, Şafii, Ebu Hanife, Mektebetü’l-Kudsi, Kahire 1350, s.261-265; Mustafa Uzunpostalcı, “Ebu Hanife, T.D.V., İslam Ansiklopedisi, C: 10, s.135; Saymeri, Ahbêru Ebi Hanife, s.24; Mekki, Menakıb, s.80; es-Suyûti, Celâluddin Abdurrahman b. Ebi Bekr, Tebyidu’s-Sahife fî Menakıbi’l-İmam Ebi Hanife, Haydarabat, 1317 h., s.109

26 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.252-253; ed-Dehlevi, Şah Veliyyullah Ahmed b. Abdirrahim, Huccet-üllâhi’l-Bâliğa, 2 c., el-Matbâatü’l-Hayriyye, 1.Baskı, Mısır 1332 h., C: I, s.145

27 Ebu Zehra, a.g.e., s.253

28 Ebu Zehra, a.g.e, s.254

29 a.g.m., a.g.e., s. 254

30 Ebu Zehra, Ebu Hanife, a.g.e., s.255

31 a.g.m., a.g.e., s.256-257

32 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.257-258

33 Pekcan Ali, İmam Ebu Hanife’nin Fıkhi Metodolojisi, İslami Araştırmalar Dergisi, sayı 1-2, 2002, s. 131

34 İsfehâni, Ebu Nuaym, Müsned’ül-İmam Ebi Hanife, Thk. Nazar Muhammed el-Feryâbi, 1.Baskı, Riyad, 1994, s.22

35Zehebi, Siyer, C: 6, s.401

36 İbn Abdilberr, el-İntiga, s.267

37 Heysemi, el-Hayratü’l-Hisan, s.41-42; Sâlihi, Muhammed b. Yusuf, Ugûdü’l-Cüman fî Menakıbi’l-İmami’l-Âzam Ebi Hanifete’n-Numan, Hz. Ebu’l-Vefa El-Afgânî, Medine 1394 h., s.175

38 Kerderî, Menâkıb, s.162; Heysemi, a.g.e., s.41-42

39 İbn Abdilberr, a.g.e., s.259

40 Şâ’râni, el-Mîzanü’l-Kübra, C: I, s.47-53

41 Ebu Hanife, Numan b. Sabit, el-Alim ve’l-Müteallim, Thk. Muhammed Zâhid Kevseri, Kahire 1949, s.26; (Benzeri bir rivayet için bkz. Mekkî, Menâkıb, s.87-88)

42 Hâkka 44-47

43 Mekki, Menâkıb, s.71; Sâlihî, Ugûd, s.174

44 Mekki, Menâkıb, s.100

45 İbn Abdilberr, el-İntiga, s.257

46 Mekki, a.g.e., s.75; Kerderi, Menâkıb, s.164

47 Saymeri, Ahbêru Ebi Hanife, s.25

48 Kerderi, Menakıb, s.170

49 Şirazi, Ebu İshak, Tabakatü’l-Fukaha, yay. haz. Halil el-Meys, Beyrut 1970, s.87; İbni Kesir, Ebu’l-Fidâ İsmail, el-Bidaye ve’n-Nihaye, Thk. Ahmed el-Mulhim ve diğerleri, 14 c., Beyrut 1988, C: IX, s.409

50 Kâdı İyad, Tertibü’l-Medârik, Thk. Ahmed Bukeyr Mahmud, 3 c., Beyrut 1968, C: I, s.131

51 İbn Abdilberr, el-İntiga, s.270

52 Saymeri, Ahbêru Ebi Hanife, s.81

53 Zehebi, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed, Tarihu’l İslam ve feyâtuhu Meşâhiri ve’l-Alam, Thk. Ömer Abdu’s-Selam Tedmûri, 35 c., Beyrut 1994, C: IX, s.310; Askalani, Tehzibü’t-Tehzib, C: 10, s.450

54 Saymeri, a.g.e., s.87; Sâlihi, Ugud, s.200

55 Saymeri, a.g.e, s.87

56 İbn Abdilberr, el-İntiga, s.262

57 Sâlihi, a.g.e, s.172

58 Mekki, Menâkıb, s.75; Kerderî, Menâkıb, s.163

59 Sâlihi, ugud, s.175

60 Zehebî, Menâkıb, s.47

61 Saymeri, Ahbâru Ebi Hanife, s.86

62 Mekki, Menâkıb, s.83

63 Karaman Hayrettin, İslam Hukunda İçtihad, s. 135-136

64 Mekkî, a.g.e., c.I, s.74-78

65 Muhammed Mansur, Teysîru Usûli’l-Fıkh, Kahire, Ts., s.29

66 Enam 6/38

67 Bakara, 2/196

68 Mücteba Uğur, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1992, s. 367

69 Buhari, Sahih, K.Salat 11; Müslim, Sahih, K.Sıyam, 4- 18

70 Buhari, a.g.e., K.Ezan, 18; K.Edeb, 27

71 Haşr 59/7

72 Nisa 4/80

73 Ali-İmran 3/31

74 Nisa 4/59

75 Ebu Davud, Süleyman b. Es Sicistani, Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992, 5 c., K.Menasik, B.56

76 Nisa 4/29

77 Maide 5/38

78 Şevkâni, Muhammed b.Ali, İrşâdu’l-Fühûl ilâ Tahkıki’l-Hak min İlmi’l-Usül, Thk. Şa’ban Muhammed b. İsmail, 2 c., Mısır, 1937, s.33

79 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.338

80 Nisa 4/114

81 İbni Mace, Sünen, K. Fiten,8; Tirmizi, Sünen, K. Fiten, .7

82 Âmidi, Seyfüddin Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi Ali, el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkam, Kahire, 1968, C: I, s.379

83 Şener, Abdülkadir, İslam Hukukunun Kaynaklarından Kıyas, İstihsan ve Istıslah, Ank., 1981, s.68

84 Şâ’rani, el-Mîzanü’l-Kübra, C: I, s.56

85 Serahsi, Ebubekir Muh. b. Ebu Sehl, Usülü’s-Serahsi, Thk. Ebu’l-Vefa el-Afgâni, Kahraman yayınları, İst. 1984, C: II, s.118; Gazzali, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed, el-Mustasfâ min İlm’il Usül, Matbâatü’l-Emiriyye, 1.Baskı, Bulak, Mısır 1322, C: II, s.234

86 Haşr 59/2

87 ez-Zeydan, Abdül Kerim, el-Vecîz fî Usuli’l-Fıkh, Müessesetü’r-Risale, Beyrut, 2000, s.220

88 Ebu Davud, Sünen, K.Akdiyye, Mukaddime;Tirmizi, Ebu İsa Muhammed b. İsa, Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992, 5 c., K.Ahkam, 3

89 eş-Şafii, Ebu Abdillah Muhammed b. idris, er-Risale, Thk. Ahmed Muhammed Şakir, MektebetüDâru’t-Tiras, 2.Baskı, Kahire 1979, s.205, 206. Md., No:1321-1329

90 el-Esad, Mahmud, Tehis-i Usül-i Fıkh, İzmir, 1313, s.10

91 İmam Şa’ra, İmamların Fıkhi İhtilafları niçin Rahmettir, s.103-109

92 Mâide 5/90

93 Zeydan, el-Veciz, s.194

94 Mustafa Uzunpostalcı, “Ebu Hanife”, TDV, İslam Ansiklopedisi, C: 10, s.135

95 Ağırakça Ahmed -Kızılırmak Said, Ebu Hanife, Şamil İslam Ansiklopedisi, C: 2, s.19-20; Ebu Zehra, Muhammed, İslamda Fıkhi Mezhepler Tarihi, İst., Trc: Abdülkadir ŞENER, Hisar Yayınevi, 2 c., C: II, s.167-168

96Erdoğan, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, s.206

97 a.g.m., a.g.e., s.429

98 a.g.m., a.g.e, s.275

99 Karaman, Hayrettin, İslam Hukukunda İçtihat, s.151

100 el-Mekki, Menakıb, C: I, s.82

101 İbn Abidin, Raddü’l-muhtar, C: III, s.322-323

102 Kâsâni, Alâuddin Ebu Bekr b. Mes’ud, Bedâyiu’s-Sanâi fî Tertibi’ş-Şeraî, Beyrut 1982, C: V, s.2-3

103 Serahsi, Ebu Bekr Muhammed b. Ebu Sehl, el-Mebsut, 30 c., Çağrı yayınları, İst. 1982, C: XII, s.93

104 Serahsi, a.g.e., C: XV, s.161

105 Şener, Abdülkadir, İslam Hukukunun Kaynaklarından Kıyas, İstihsan ve Istıslah, s.117

106 Gazâli, Mustasfâ, C: I, s.274

107 İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmet ez-Zâhiri, el-Mulahhasu ibtâli’l-kıyas ve’r-Re’y ve’l-İstihsan ve’t-Taklîd ve’t-Ta’lil, nşr. Said el-Efgâni, Dımaşk, 1960, s.5

108 Muhibüddin Ebi Feyz Es Seyyid Muhammed Murtaza El Huseyni, Tacu’l Arus Cevahiru’l Kamus, Beyrut, 1994, 20 c.,“Hasüne”md.

109 Serahsi, Usûl, C: II, s.202-203

110 Selem akdi: Para peşin, mal veresiye olmak üzere yapılan bir alım-satım akdidir.

111 İstısna: Bir zanaatkâra, ücret ve evsâfını önceden tespit ederek bir işi ısmarlamaktır.

112 Yıldırım Mustafa, Mecellenin Küllî Kâideleri, ilâhiyat Fak. Yayınları, İzmir, 2001, s.74

113 Şener Abdülkâdir, İslam Hukukunun Kaynaklarından Kıyas, İstihsan ve Istıslah, s.129

114 Şevkâni, İrşâdü’l-Fühûl, s.241

115 Kerderî, Menâkıbu Ebu Hanife, s.164

116 Zümer 39/18

117 Serahsi, el-Mebsut, C: 10, s.145

118 Ahmed b.Hanbel, el-Müsned, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992, 6 c., C: I, s. 387

119 el-Kevserî, Hanefi Fıkhının Esasları, s.15-17

120 Bakara 2/236

121 Bakara 2/228

122 el-Kevserî, Hanefi Fıkhının Esasları, s.17-20

123. Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.360

124 Aydın İbrahim Hakkı, İstihsan Temelinde Akıl ve Ebu Hanife, İ.A.D., Ebu Hanife özel sayısı, s.173; Bardakoğlu Ali, İstihsan, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, C: XXIII, s.346

125 Zeydan, el-Vecîz, s.253

126 Şener Mehmet, İslam Hukukunda Örf, İzmir, 1987, s.105

127 Ahmed b. Hanbel, Müsned, C: I, s.379

128 Zeydan, el-Veciz., s.254

129 Ebu Zehra, Muhammed, Usülü’l-Fıkh, İst., Ts., s.274

130 Zeydan, el-Veciz, s.254

131 İbn Abidin, Mecmuâtü’r-Resâil, Beyrut, Ts., C: II, s.126

132 a.g.m., a.g.e., a.y.

133 Yıldırım Mustafa, Mecelle’nin Külli Kaideleri, s.103 (md. 39)

134 Ali Haydar, Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelletü’l-Ahkam, 14 c., Şirketi Mürettebiyye Matbaası, 2.baskı, İst. 1317 h., C: I, s.101

135 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.367-368

136 Ahmed b. Hanbel, Müsned, C: I, s.387

137 Hac 22/78

138 Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.368-369

139 Ağırakça Ahmet-Kızılırmak Said, Şamil İslam Ansiklopedisi, Ebu Hanife, C: II, s.20

140 Şevkani, İrşadü’l-Fuhul, s. 237

141 Ensari, Nizamuddin, Fevatihu’r-Rahamût Şerhu Musellemetu’s-Subut, 2 c., Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1324, C: II, s. 186

142 Ensari, Fevatihu’r-Rahamût Şerhu Musellemetu’s-Subut, C: II, s. 186

143 Serahsi, Usul, C: II, s.105 vd

144 İbnü’l Kayyım el-Cevziyye, Şemsüddin Ebi Abdillah Muhammed b. Ebi Bekr, İ’lamu’l-Muvakkıin an Rabbi’l-Alemin, 4 c., Thk. Taha Abdurrauf Sa’d, Dâru’l-Cil, Beyrut 1973, C: IV,s.123

145 İbn Kayyım, İ’lamu’l-Muvakkıin, C: II, s.137,147

146 Erdoğan, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, s.247

147 Mustafa Uzunpostalcı, Ebu Hanife ve Nassları Değerlendirmesi, İ.A.D.,Ebu Hanife Özel Sayısı 2002, s. 50; Ebu Zehra, Ebu Hanife, s. 271-272

148 Erdoğan, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, s.313

149 el-İsfahâni er-Ragıp, Ebu’l Kasım el-Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât-ı Elfâzı’l Kur’an, Dâru’ş-Şafiyye, Beyrut, s. 375

150 İbnü’l Kayyım, Î’lâmü’l-Müvâkıîn, C: I, s.66

151 Serahsi, Usul, C: II, s.113

152 istikra: tümevarım; bir konuya dahil bulunan cüzlerin büyük çoğunluğunu gözden geçirerek ortak noktaları tesbitle genel bir sonuca ulaşmadır. Bkz. Erdoğan, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, s.211

153 Umûmu’l-Belvâ: Kaçınılması zor veya imkansız durum. Çoğunluğun bilgisi dışında kalmayacak şeyler. Bkz. Erdoğan, a.g.e., s.471

154 Sahip Beroje, İslam Hukukunda Ehl-i Re’y ve Re’y Merkezli Fıkh Anlayışı, İslami Araştırmalar, Ebu Hanife özel sayısı, 2002, sayı:1-2, s.162-163

155 el-Hatibü’l-Bağdâdi, el-Fakih ve’l-Mütefakkih, s.187-216

156 el-Kevseri, Hanefi Fıkhının Esasları, s.7-10

157 Serahsi, el-Usul, C: II, s. 92

158 Apaydın H. Yunus, Bir Muhafazakar Re’ycilik Teorisyeni: Ebu Hanife, İ.A.D. Ebu Hanife özel sayısı, s. 147