Problemleri veya meydana geliş sebeplerini önem ve sıklık sırasına göre gösteren bir araçtır. Problemlerin (sebeplerin) gözlem sıklıkları ya da önem yüzdelerini gösteren, büyükten küçüğe dizilmiş sütunlardan oluşur. Pareto prensibine göre “sorunun %80’i nedenlerin %20’sinden kaynaklanır.”
Pareto şemalarında, en önemli ya da en sık görünen probleme (sebebe) ait sütun, şemanın en solunda gösterilir. Amaç, kullanıcının dikkatini bu sütun üzerine çekmek ve vakit kaybını en aza indirmektir.
Kullanım Amaçları: -
Problemlerin ya da bu problemlerin meydana geliş sebeplerinin arasında en önemlilerinin görsel olarak saptanıp değerlendirilmesi.
Hangi problemlerin üzerinde durulması gerektiği kararının verilmesi. Değişen zaman içinde performans değişimlerinin gözlenmesi. İzlenecek yöntem: Veri toplamak için bir zaman dilimi belirlenir. İstenen veriler toplanır ve yoklama kağıtlarına yazılır. Bu veriler, kategorileri azalan puan sırasında sınıflandırılarak özetlenir. Çıkarılan sonuçlar soldan sağa azalacak biçimde Pareto şemasına yerleştirilir. Şemanın dikey ekseni yüzdeleri ya da sıklık miktarını, yatay ekseni ise oluşturulan kategorilerin (problem ya da sebeplerin) isimlerini göstermelidir. Şemanın sağ dik ekseninde toplam yüzde gösterilir. Her sütun bir solundaki sütunun üstüne eklenmek suretiyle, her sütunun üstündeki toplam yüzde belirlenerek, bu yüzdeler sağ eksende belirtilir. Şemanın ismi verilir. Şema zaman içinde toplanan yeni verilerle değiştirilir ve önceki şema ile farklar değerlendirilir.
Örnek; Bilgisayarda hazırlanan öğrenci ödevlerinde tespit edilen hatalar
Hata Türü
|
Sayı
|
Yüzde
|
Toplam Yüzde
|
Noktalama Hatası
|
40
|
39
|
39
|
İmla Hatası
|
23
|
23
|
62
|
Tablo Hatası
|
13
|
13
|
75
|
Yanlış Numara
|
10
|
10
|
85
|
Hizalama Hatası
|
8
|
8
|
93
|
Paragraf Atlama
|
4
|
4
|
97
|
Yanlış Sayfa Numarası
|
3
|
3
|
100
|
Toplam
|
101
|
100
|
|
14.11. Koşu Şeması Her süreçte varyasyonların gözlenmesi kaçınılmazdır. Eğer bu varyasyonlar belli limitlerin içindeyse bunlar sürecin iç dinamiğinden kaynaklanan ve sürecin iyileştirilmesiyle ortadan kalkacak varyasyonlardır. Eğer bunlar limitlerin dışında ise sürece ait olmayan özel sebepler aramak gerekir. Koşu şeması, belli bir zaman diliminde verilere ait noktaların birbirlerine göre dağılımını incelemeye ve varyasyonların sebeplerinin özel ya da genel olup olmadığını saptamaya yarar. İzlenecek yöntem: Verilere ait noktalar örnek şemalarda olduğu gibi yerleştirilir. Verilerin medyanı bulunur. (Medyan, eldeki verileri yarısı kendisinden büyük, kalan yarısı da küçük olmak üzere iki eşit parçaya ayıran noktadır.) Bu noktanın üzerinden cetvel ile yatay bir çizgi çizilir. Bu çizginin alt ve üstündeki noktaların dağılımı incelenir. Aşağıda verilen örnekteki koşu şemalarının incelenmesi şöyle yapılmalıdır: Koşu uzunluğu; Medyanın alt ya da üstünde yedi ya da daha fazla ardışık nokta bulunması “koşu” olarak adlandırılır. Bu, süreçteki varyasyonların özel bir sebebi olabileceğinin belirtisidir.  
Medyanın altında koşu
Medyan
Ani ve anormal değişiklikler; Normal dışı çok düşük ya da çok yüksek bir verinin gözlenmesi, sürecin kontrol dışı olduğunu gösterir.
Eğilimler; Yedi ya da daha fazla noktanın aşağı ya da yukarı doğru bir eğilim göstermesi de anormal sayılır.
Ani yön değiştirme; Verilerin aniden farklı bir yöne doğru değişmesi sürecin incelenmesini gerektirir.
Döngü; Aşağı ve yukarı doğru zigzag çizen veri grupları değerlendirmeye alınması gereken sebep ya da sebeplerin göstergesidir.
Okuma eğitimi alan bir öğrencinin dakika başına okuduğu sözcük sayısını gösteren bir koşu şeması aşağıda verilmektedir.
14.12. Serpme (Scatter) Diyagramı
Serpme diyagramı, bir değişken ile bir diğeri arasındaki ilişkiyi çalışmak amacı ile kullanılır. Olası sebep/sonuç ilişkilerini araştırmaya yardımcı olur.Bir serpme diyagramının yatay (x) ekseni değişkenlerden birinin aldığı değerleri, dikey y ekseni ise diğer değişkenlerin karşılığında aldığı değerleri gösterir.
Dostları ilə paylaş: |
