El-MÎZÂn fî tefsîR-İl kur'ÂN cilt: 5 Nisa Suresinin Devamı ve Maide Suresi
Mâide Sûresi 27-32 ..................................................... 501
Yüklə 7,94 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mâide Sûresi 27-32 .............................................................. 503
- Ne var ki, bu yorum üç açıdan yanlıştır: Birincisi
- 504 .......................................... El-Mîzân Fî Tefsîr-il Kurân – c.5
- Mâide Sûresi 27-32 ..................................................... 505
- 506 ........................................ El-Mîzân Fî Tefsîr-il Kurân – c.5
- Mâide Sûresi 27-32 ..................................................... 507
- 508 ......................................... El-Mîzân Fî Tefsîr-il Kurân – c.5
- "Andolsun ki, eğer sen beni öldürmek için bana elini uzatırsan, ben... sana elimi uzatacak değilim..."
- Mâide Sûresi 27-32 ......................................................... 509
- 510 ...................................... El-Mîzân Fî Tefsîr-il Kurân – c.5
- "Beni öldürmek istediğinde, kendimi senin kollarına bırakacağım, Mâide Sûresi 27-32 ................................................... 511
Mâide Sûresi 27-32 ..................................................... 50127- Onlara Âdem'in iki oğlunun gerçek haberini oku: Hani her biri, (Allah'a) yaklaşmak için (bir şey) sunmuşlardı da birisinden kabul edilmiş, ötekinden kabul edilmemişti. (Ameli kabul edilmeyen, kabul edilene) "Seni öldüreceğim" demişti. (O da,) "Allah ancak takva sahiplerinden kabul eder." dedi.
ben seni öldürmek için sana elimi uzatacak değilim. Çünkü ben âlemlerin Rabbi olan Allah'tan korkarım.
eğdi; (nihayet) onu öldürdü ve böylece ziyana uğrayanlardan oldu.
göstermesi için yeri eşeleyen bir karga gönderdi. (Katil kardeş) "Yazıklar olsun bana! Şu karga kadar olup da kardeşimin cesedini gömmekten aciz miyim (ben)?" dedi ve böylece pişman olanlardan oldu.
veya yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya karşılık olmaksızın bir canı öldürürse, bütün insanları öldürmüş gibidir. Kim de onu diriltirse, bütün insanları diriltmiş gibi olur. Andolsun elçilerimiz onlara açık deliller getirdiler; ama bundan sonra da onlardan çoğu, yine yeryüzünde aşırı gitmektedirler.
AYETLERIN AÇIKLAMASI Ayetler, Âdem'in iki oğlunun kıssasını bildiriyorlar. Bu bağlamda şunu da vurgulamış oluyorlar: Kıskançlık, o denli tehlikeli bir duygudur ki, Âdem'in bir oğlunu kardeşini haksız yere öldürecek kadar çılgına çevirebiliyor. Sonuçta büyük bir hüsrana uğruyor ve derin bir pişmanlık duyuyor ki, hiçbir yararı olmuyor. Bu bakımdan ayetler, önceki ayetler grubuyla bağlantılıdır. Orada İsrailoğullarının Hz. Muhamme-d'in (s.a.a) elçiliğine inanmaktan kaçınmaları üzerinde durulmuştu. Ki hak içerikli mesajı kabul etmekten kaçınmalarının tek nedeni kıskançlık ve çekememezlikti. Kıskançlık böyledir; insanı, kardeşini öldürmeye sürükler, sonra onu ebediyen kurtulamayacağı bir vicdan azabının, onulmaz bir pişmanlığın, yakıcı bir yürek sızısının pençesine atar. Öyleyse bu kıssadan ibret alsınlar, kıskançlıkta ve inatla küfürleri içinde yüzmesinler.
"Onlara Âdem'in iki oğlunun gerçek haberini oku..." "Utlû=oku" fiilinin mastarı olan ve okumak anlamına gelen "tilavet" kelimesi, "et-tulvu=takip etme" kökünden gelir. Bu şekilde isimlendirilmesinin nedeni, bir haberi okuyan kimsenin, haberin bazı bölümlerini, diğer bölümlerinin ardından, takip ettirerek okumasıdır. "en-Nebe" ise, yararlı ve olumlu etkiler bırakan haber demektir. "Kurban" da, kendisiyle yüce Allah'a veya bir başkasına yaklaşılmak istenen şey anlamını ifade eder. Bu kelime, yapısı itibariyle mastardır, ikili (tesniye) ve çoğul (cem) kalıbı almaz. "el-Takabbul" ise, önemseyerek, özen göstererek kabul etmek demektir. "Aleyhim=onlara..." kelimesindeki zamir, Ehlikitab'a dönüktür. Çünkü daha önce de işaret ettiğimiz gibi, ayetlerin akışı içinde onlar kastedilmektedir. Ayette Âdem adıyla anılan kişi, Kur'ân'ın insanlığın babası olduğunu söylediği Âdem'dir. Bazı müfessirlere göre, burada sözü edilen kişi İsrailoğullarına mensup bir adamdı. Bu adamın iki oğlu, Allah'a sundukları kurbanlar yüzünden kavgaya tutuşmuş ve biri diğerini öldürmüştü. Katilin adı Kabil veya Kain, öldürdüğünün adı da Habil'di. Bu yüzden yüce Allah, kıssanın akışı içinde, "Bundan
Birincisi: Kur'ân, insanlığın babası olan zattan başka "Âdem" adında birinden söz etmemiştir. Dolayısıyla bu insanlığın babası olan Âdem'den başkası kastedilmiş olsaydı, kıssada herhangi bir belirsizlik olmaması için buna ilişkin somut bir karineye yer verilmiş olması gerekirdi.
yer verilen motifler, ancak düşünsel basitlik düzeyinde yaşayan yalın kavrayışlı ilkel insanın durumuyla bağdaşabiliyor. Çünkü ilkel insan, doğal algılayışıyla, yaşanan gelişmelerin toplamından oluşan deneyimler sonucu bilgi edinirdi. Bu ayet ise, açık bir şekilde katilin, cesedin toprağa gömülerek örtüleceğini bilmediğini ifade etmektedir ki, bu insanlığın babası olan Âdem'in oğullarının durumuyla örtüşüyor, İsrailoğullarına mensup bir adamın oğullarının
durumuyla değil. İsrail-oğulları, ulusal ölçekte de olsa, bir uygarlığa sahiptiler; toplumsal yaşam açısından deneyimler edinmişlerdi. Ölüleri gömmek gibi bir olguyu, herhangi bir İsraillinin bilmemesi, bu bakımdan makul değildir.
Allah, kıssanın akışı içinde, 'Bundan dolayı İsrailogullarına
bir soruyu cevaplandırmak istemişlerdir. Soru şudur: Kıssanın işaret ettiği durum, yani bir insanı öldüren, bütün insanları öldürmüş gibidir; bir insanı dirilten de bütün insanları diriltmiş gibidir, hükmü bütün insanları kapsayan bir olgu olduğu hâlde, neden hükmün yazılışı salt İsrail-oğullarına özgü kılınmıştır? İşte söz konusu müfessirler bu soruya şu cevabı vermişlerdir: "Bu yüzden Allah, kıssanın akışı içinde... buyurmuştur: "Yani katil ve maktul, insanlığın babası Âdem'in oğulları değildirler ki, kıssaları da insan türünün ilk bireyleri arasında yaşanan bu olayı içermiş olsun. Aksine onlar, İsrailoğullarına mensup bir adamın çocuklarıydılar. Dolayısıyla onlara ilişkin kıssa da, özel-ulusal bir haber niteliğindedir. Bu yüzden kıssadan alınması gereken ibret de salt İsrailoğullarına özgü olarak yazılmıştır.
Ama bu yorum sorunu çözmeye yetmiyor. Soru hala zihinleri kurcalamaya devam ediyor. Çünkü bir insanı öldürmenin bütün insanları öldürmek gibi olması, bir insanı diriltmenin de bütün insanları diriltmek gibi olması, insan türünün arasında meydana gelen tüm öldürmelerle irtibatlı bir olgudur. İnsanların sadece belli bir kısmıyla sınırlandırılamaz. İsrailoğullarından önce nice adam öldürmeler olmuştur. Işaret edilen bu öldürme olayından önce de. Öyleyse bu hükmü özel bir öldürmeyle irtibatlandırmak ve belli bir kavim için öngörmek niye?
Kaldı ki, şayet durum söz konusu müfessirlerin anladığı gibi olsaydı: "Sizden kim bir canı öldürse..." şeklinde bir ifadenin kullanılmış olması daha uygun olurdu. Böylelikle, hükmün onlara özgü olduğu ancak o zaman belirginlik kazanabilirdi. Sonra, kendi için-
de tutarlı olmayan bu özgü kılma olgusuyla ilintili soru yeniden gündeme gelirdi.
Oysa sorunu kökünden çözecek cevap şudur: "Kim, bir cana... karşılık olmaksızın bir canı öldürürse..." ifadesi, yasal bir hükümden çok evrensel bir hikmeti içermektedir. Dolayısıyla, "İsrailoğullarına yazılması"nın anlamı, bu hikmetin yararlarının ve sonuçlarının onlarla birlikte tüm insanları kuşatacak genellikte olmakla birlikte, onlara açıklanmasıdır. Tıpkı, Kur'ân'da birtakım hikmet ve öğütlerin yararlarının sırf Hz. Muhammed'in (s.a.a) ümmetine özgü kılınmamasına karşın, doğrudan onlara açıklanması gibi. Ayette, bu hikmetin onlara açıklanmasından söz edilmesinin gerekçesi de, genel ayetler grubunun, onlara öğüt verme, onları uyarma ve Hz. Muhammed'i (s.a.a) kıskanmalarından, inatçı tutumlarını sürdürmelerinden, fitne ateşini alevlendirmelerinden, savaşlara sebebiyet vermelerinden ve doğrudan doğruya Müslümanlara savaş açmalarından dolayı onları kınama, ayıplama ve utandırma amacına yönelik olmasıdır.
Bu nedenledir ki, "Kim... bir canı öldürürse..." ifadesinin devamında, şu değerlendirme cümlesine yer verilmiştir: "Andolsun elçilerimiz onlara açık deliller getirdiler; ama bundan sonra da onlardan çogu yine yeryüzünde aşırı gitmektedirler." Kaldı ki söz konusu müfessirlerin, kıssadan çıkardıkları sonucu destekleyecek mahiyette herhangi bir rivayet veya tarihsel bir vakıa söz konusu değildir.
Dolayısıyla, "Âdem'in iki oglunun gerçek haberini..." ifadesiyle insanlığın babası Âdem'in (a.s) kastedildiği anlaşılıyor. ifadenin - haber veya oku kelimesiyle ilintili- "hakk=gerçek olarak" ifadesiyle kayıtlandırılması da gösteriyor ki, bu haberle ilgili olarak aralarında dolaşan rivayetlerde tahrif ve eksiklik söz konusuydu. Ki öyledir. Bu kıssa Tevrat'ın "Tekvin Kitabı"nın dördüncü babında yer alır. Ama burada, bir karganın gönderilişinden ve onun toprağı eşeleyişinden söz edilmez. Öte yandan Tevrat'ın anlatımıyla kıssada ulu Allah'ı bir cisim gibi görme anlayışı son derece belirgindir ki, Allah
bu tür asılsız yakıştırmalardan münezzehtir, yücedir. "Hani her biri (Allah'a) yaklaşmak için (bir şey) sunmuşlardı da birisinden kabul edilmiş, ötekinden kabul edilmemişti." ifadenin akışından anlaşıldığı kadarıyla, kardeşlerden her biri yüce Allah'a yaklaş-mak kastiyle bir şey sunmuştu. "Kurban" sözcüğünün tesniye kalıbında kullanılmış olmaması, bu kelimenin mastar olup tesniyesinin ve çoğu-lunun olmamasından dolayıdır.
kabul eder.' dedi." Ilk sözü söyleyen katil, ikincisini söyleyen de maktuldür. ifadenin akışı, onların birisinin kurbanının kabul edildiğini, ötekisinin de kabul edilmediğini bildiklerini gösteriyor. Peki, bunu nereden öğrendiler? Veya hangi kanıta dayanarak böyle bir çıkarsama da bulundular? Ayette bu sorulara cevap olabilecek bir açıklamaya yer verilmiyor.
Şu kadarı var ki, Kur'ân'ın bir yerinde, geçmiş ümmetler devrinde veya özellikle İsrailoğulları arasında sunulan şeylerin kabul edildiklerinin, bir ateşin gelip onları yakmalarıyla anlaşıldığına ilişkin açıklamalar buluyoruz. Ulu Allah şöyle buyuruyor: "Onlar: 'Allah
Bir şeyler sunmak, bugün bile Ehlikitap arasında uygulanan bir ibadettir.1 Dolayısıyla, bu kıssada işaret edilen kurbanın kabulü de bu tarzda gerçekleşmiş olabilir. Özellikle kıssanın, bu tarz bir kurban kabulüne inanan Ehlikitab'a yönelik olduğunu göz önünde bulundurduğumuz zaman bu ihtimal daha bir güçleniyor. Artık nasıl ------ 1- Yahudiler arasında çeşitli kurban sunma şekilleri vardır. Hayvan boğazlamak, un, yağ ve ağız (yeni doğum yapmış hayvanın memesinden sağılan ilk sütten elde edilen bir mamul) ve mevsimin ilk meyveleri gibi gıda maddelerini sunmak. Hıristiyanlarsa ekmek ve şarap sunarak bunun gerçek anlamda Mesih'in etine ve kanına dönüştüğüne inanırlar.
olmuşsa, hem katil, hem de maktul, birinin kurbanının kabul edildiğini, ötekisinin de kabul edilmediğini biliyorlardı.
Yine ayetin akışı, "Seni öldürecegim..." diyen kişinin, kurbanı kabul edilmeyen kişi olduğunu ve bunu, içini kemiren kıskançlıktan dolayı söylediğini gösteriyor. Çünkü ortada başka bir sebep yoktur. Sonra maktul, bu tür bir sözü ve ölüm tehdidini gerektirecek şekilde kendi iradesiyle bir suç işlemiş de değildir. Şu hâlde, katilin "Seni öldürecegim..." şeklindeki tehdidi, kendi kurbanı değil de maktulün kurbanının kabul olmasından dolayı duyduğu kıskançlığın bir ifadesidir. Maktulün "Allah sadece takva
bize anlatılan sözleri ise, katilin dediklerine bir cevap niteliğindedir. Bu bağlamda öncelikle şunu söylüyor: Kurbanın kabul edilmesinde ve edilmemesinde kendisinin bir etkinliği ya da bir suçu yoktur. Bir suç varsa, o da katil tarafından işlenmiştir. Allah'tan korkup sakınmadığı için Allah, kurbanını kabul etmemek suretiyle onu cezalandırmıştır.
İkincisi: Eğer katil, onu öldürmek istese ve bu amaçla ona elini uzatsa, o onu öldürmek için elini uzatmayacaktır. Çünkü Allah'tan korkup-sakınmaktadır. Bu takdirde sadece katilin, hem maktulün günahını, hem de kendi günahını üstlenerek dönmesini istemektedir. O zaman ateşin ehli olacak, ki zalimlerin cezası budur. "Allah, sadece takva sahiplerinden kabul eder." sözü, fertleri sınırlandırmaya yönelik bir ifadedir. Şöyle ki kabul, hem korunan, hem korunmayan herkesin kurbanını kapsamaz. Ya da kalb (tersine çevirme) sanatı açısından sınırlandırmayı ifade etmektedir. Öyle anlaşılıyor ki, katil maktulün değil, kendi kurbanının kabul edileceğini sanıyordu. Onun iddiasına göre, bu işin takvayla bir ilgisi yoktu. Ya da yüce Alla-h'ın işin iç yüzünü bilmediğini, insanların olguları birbirine karıştırıp yanılmaları gibi, O'nun da gerçeği karıştırıp yanılabileceğini düşünüyordu.
Bu sözlerde, bir yandan ibadet ve kurbanların kabul olmalarıyla ilgili bir gerçeğe parmak basılıyor; öbür yandan adam öldürme,
zulmetme ve kıskanma olgularıyla ilgili etkili öğütler veriliyor. Bu arada, bu tür suçları işleyen kimselerin kaçınılmaz olarak ilâhî cezalandırılmaya maruz kalacakları vurgulanıyor. Bunun, âlemlerin Rabbi olan Allah'ın Rabliğinin bir gereği olduğunun altı çiziliyor. Çünkü Rablik, evrenin unsurları arasında sağlam temelli bir düzen kurmakla, amelleri adalet terazisiyle değerlendirmekle ve haksızlıkları elem verici azapla cezalandırmakla gerçekleşebilir. Bu düzenin amacı da zalimi zulümden caydırmak, değilse, kendi elleriyle kazandığı azabı, ateş cezasını tattırmaktır.
"Andolsun ki, eğer sen beni öldürmek için bana elini uzatırsan, ben... sana elimi uzatacak değilim..." ifadenin orijinalinin başındaki "lam" harfi, yemin edatıdır. "El uzatmak", birini öldürmeye ilişkin girişimlerde bulunmak, ölümüne sebebiyet verecek eylemlerde bulunmak anlamında kullanılan bir deyimdir. Burada şart cümlesinin cevabının başında, isim cümlesinin başına gelen nefiy (olumsuzlama) edatına yer verilmiştir. Ayrıca fiil yerine "bibasitin" şeklinde sıfat kullanılmış ve olumsuzluk durumu "ba" harfiyle, açıklama da yeminle pekiştirilmiştir. Bütün bunlar, onun kardeşini öldürmek isteğinden fersah fersah uzak olduğunu gösterme amacına yöneliktir. Böyle bir şeyle ilgilenmek şöyle dursun, aklından bile geçirmediğini açıklamak içindir.
Ayrıca, "Ben sana elimi uzatacak degilim..." sözünü, "Çünkü ben âlemlerin Rabbi olan Allah'tan korkarım." ifadesiyle gerekçelendirmesi de, kardeşini öldürme düşüncesinden çok çok uzak olduğu gerçeğini pekiştirici bir unsurdur. Çünkü muttakilerin, işlenen her günahı bir azapla cezalandıran âlemlerin Rabbi olan Allah'ı hatırlamaları, içlerindeki Allah korkusu duygusunu uyandırır. Bu duygu, herhangi bir zulüm işleyip bundan dolayı helâk olmalarına fırsat vermez.
bana elini uzatırsan, ben seni öldürmek için sana elimi uzatacak degilim." sözünü, haber verdiği bu olayın ifade ettiği gerçek anlam ile yorumluyor. Dolayısıyla işin özü şu şekilde belirginlik kazanıyor:
Ya o, kardeşini öldürecek, dolayısıyla zalim olup günahı yüklenerek cehenneme girecek ya da kardeşi kendisini öldürecek ve o bu akıbete uğrayacaktır. Zalim kardeşini öldürmeyi, zalim olmaması durumunda nefsinin sahip olacağı mutluluğa tercih etmiyor. Aksine, kendisini öldürmek suretiyle zalim kardeşinin mutsuz olmasını, zalim olmayan kendisinin de mutluluğa kavuşmasını tercih ediyor.
ifadesiyle, işin iki şıklı olması durumunda şıklar arasında tercih yapma durumu kastedilmiştir.
Dolayısıyla ayet, "eger sen... elini bana uzatırsan..." ifadesinin te-vili niteliğinde olması bakımından, Hz. Musa ve yol arkadaşının kıssasında yaşanan bir olayı çağrıştırmaktadır. Arkadaşı karşılaştıkları bir çocuğu durduk yerde öldürünce, Musa; "Bir can karşılıgı
(Kehf, 74) diyerek itiraz eder. Arkadaşı ise, şu sözlerle eylemini yorumlar: "Çocuga gelince; onun anası, babası mümin insanlardı.
Öyle anlaşılıyor ki, maktul mutlulukla birlikte olan ölümü mutsuz bir hayata ve zalimler gurubuna katılmaya karşın istemiş, yani onu bunlara tercih etmiştir, kardeşinin kendi kötü iradesiyle bedbahtlığını gerektirse bile. Tıpkı Hz. Musa'nın arkadaşının, çocuk için mutlu bir ölümü anne ve babasının üzülmesini gerektirse bile, çocuğun azgın bir kâfir olarak hem kendisini, hem de anne babasını saptırarak yaşamasına tercih etmesi gibi. Üstelik yüce Allah, buna karşılık olarak anne ve babasına ondan daha temiz, daha merhametli bir çocuk bahşetmiştir.
Adam, yani Âdem'in (a.s) maktul oğlu, Allah'ı bilen bilgin bir mut-takidir. Muttaki oluşunu, "Allah sadece korunanlardan kabul eder." sözünden anlıyoruz. Bu ifade, takva sahibi oluşuna dair bir iddia içermektedir. Yüce Allah da bu sözü reddetmeksizin naklederek onayladığını göstermiştir. Allah'ı bilen bir bilgin oluşunu ise,
anlıyoruz. Burada Allah'tan korktuğunu iddia etmiş, yüce Allah da olduğu gibi aktarmakla onayladığını göstermiştir. Nitekim yüce Allah bir ayette şöyle buyurmuştur: "Kulları içinde ancak bilginler, Allah'tan korkarlar." (Fâtır, 28) Dolayısıyla yüce Allah'ın onun söylediği "Çünkü ben âlemlerin Rabbi olan Allah'tan korkarım." sözünü aktarıp onaylaması, onu ilimle nitelendirmesi anlamına gelir. Nitekim Hz. Musa'nın yol arkadaşını da bu şekilde nitelendirmiştir:
Âdem'in maktul oğlunun ne kadar bilgin bir kimse olduğunu, azgın kardeşine söylediği hikmet dolu, güzel öğütle bezeli sözleri göstermektedir. O, tertemiz bir karakter ve berrak bir fıtrattan kaynakla-nan şu gerçeği açıklamıştır: "İnsanlar ileride çoğalacak, beşer doğaları gereği farklı topluluklara ayrılacaklardır. Kimileri muttaki, kimileri de zalim olacaktır. Bütün insanların olduğu gibi bütün âlemlerin Rabbi birdir. Bu Rab, plânlaması ve yönetimiyle onlara egemendir. O'nun sağlam ve sarsılmaz evrensel düzeninin bir gerçeği, adalet ve iyiliği sevip hoşnut olması, zulüm ve azgınlıktan hoşnut olmayıp öfke duymasıdır. Bunun bir gereği de insanın takva sahibi olması, Allah'tan korkmasıdır. Din dediğimiz de budur zaten. Kimi davranışlar ibadet ve kurban şeklindedir, kimisi de günah ve zulüm niteliklidir. İbadetler ve kurbanlar, ancak takva destekli oldukları zaman kabul edilirler. Günahlar ve zulümler, zalimlerin omuzlarına vebal yükleri olup binerler. Bu da, başka bir hayatın olmasını, bu hayatta, önceki hayatta işlenen amellerin karşılığının eksiksiz verilmesini ve zalimlerin cezasının da cehennem ateşi olmasını gerektirmektedir."
Görüldüğü gibi, bunlar dinî bilgilerin temelini, dünyevî ve uhrevî bilgilerin ana hatlarını içeren açıklamalardır. Bu salih kul, bunları, kar-ga kendisine öğretmedikçe bir şeyi toprağa gömerek saklamanın mümkün olduğunu bilmeyecek kadar cahil olan kardeşine, gayet hikmetli bir üslupla açıklıyor. Kardeşiyle konuşurken "Beni öldürmek istediğinde, kendimi senin kollarına bırakacağım,
demiyor. Bilâkis, "Ben seni öldürmeyeceğim." diyor. "Zalim olup cehennem halkından olman için ne şekilde olursa olsun senin ellerinle öldürülmeyi istiyorum." da demiyor. Çünkü hayatta birinin sapmasına ve mutsuzluğuna neden olmak, fıtrat yasasına göre zulümdür, sapıklıktır. Bu konuda hukuk sistemleri arasında bir farklılık yoktur. Yalnızca şunu söylüyor: "Elini beni öldürmek için uzatırsan, bunu isterim, tercih ederim."
Bu kıssayla ilgili olarak yapılan bir değerlendirmenin dayanaksızlığı da böylece ortaya çıkmış oluyor. Diyorlar ki: Âdem'in iki oğlundan katil olanı, zulüm ve saldırganlıkta aşırı gitmiştir. Maktul olanı ise, aşırı derece de edilgen davranıp zulmü kabullenmek hususunda aşırı gitmiştir. Zalim olanla konuşmamış, kendini savunmak suretiyle karşılık vermemiştir. Tersine, canını ona teslim etmiş, kendisini öldürme isteğine, "eger sen... elini uzatırsan..." demek suretiyle boyun eğmiştir.
Bu değerlendirmenin dayanaksızlığı şudur: Maktul, "Kendimi savunmayacağım, bana istediğini yapman için kendimi koyuvereceğim." demiş değildir. Sadece "Seni öldürmeyi istemiyorum" demiştir. Ayette ise onu öldürürken, bilerek kendini savunmadığına ilişkin bir açıklama yoktur. Belki de onu arkadan, haince bir pusu kurarak vurmuştur. Ya da kendini savunmuş, gerekli tedbirleri almışken öldürülmüştür.
Yine bu kıssaya ilişkin yorumlardan birinde deniyor ki: Maktul, sonsuz azaba uğramak suretiyle mutsuz olsun diye kardeşinin kendisini öldürmesini istediğini, böylece mutlu olacağını belirtmiş ve şöyle demiştir: "Ben isterim ki sen, benim günahımı da, kendi
takva ehli görünümüne bürünen bazı insanların tutumuna benzer. Bunlar, görevlerinin dünyadan eletek çekip ibadet etmekten ibaret olduğunu düşünürler. Bir zalim onlara zulmedecek olursa, bir haksızlıkta bulunursa, zalimin kendi zulmünün günahını yüklendiğine, hakkını savunması gerekmedi-ğine, sadece sabretmesi ve sabrı-
Yüklə 7,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|