Əmək və onun növləri

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ

Naxçıvan Dövlət Universiteti
SƏRBƏST İŞ
Fakültə:İqtisad

İxtisas: İqtisadiyyat “A”

Bölmə: Əyani

Kurs: III

Fənn: Əməyin iqtisadiyyatı

Müəllim: Elnur Rzayev

Tələbə: İman İmanov

NAXÇIVAN-2015

Mövzu 1. Əməyin Məzmunu və Xarakteri

Əmək –insanın məqsədəyönlü, şüurlu fəaliyyətidir .Əmək-insanın , cəmiyyətin inkişafı üçün əbədi təbii bir şərtidir. İnsanın əmək fəaliyyəti istehsal prosesi ilə, habelə təkrar istehsalın ayrı –ayrı fazaları – iatehsal .ş bölgü , mübadilə və istehlakla əlaqədardır. Əməyin məzmunu əməyin xarakteri ilə bağlıdır. Bu məzmuna həm əməyin sosial, tələbatı, həm iqtisadi funksiyası , həm sosial- bioloji cəhətləri , həm də ETT təsir göstərir. Əməyin xarakteri birinci növbədə işçilərlə mülkiyyət və bölgü münasibətləri arasındakı əlaqənin xarakterilə müəyyən olunur.O həm də işçilərin iqtisadi azadlığının mühüm göstəricisidir. “Əməyin iqtisadiyyatı” bir elmi fənn olmaqla əməklə əlaqədar olan ictimai –istehsal sahələri, qanunları və bu qanunlardan iatifadə olunma üsullarını öyrənir.Bu elmin çıxış nöqtəsi əmək potensialı , əmək və onun səmərəli təşkilidir. Əmək vasitəsi ilə insan özü ilə təbiət arasında münasibətləri tənzimləyir. Əmək prosesində təbiəti dəyişməklə insan özünü də dəyişir, yeni imkanlarını üzə çıxardır. Əmək insanı təbiətdən təcrid etsə də, təbiətlə xüsusi münasibətlərini daima saxlayır. Əmək iqtisadi kateqoriya kimi istehsalat faktorlarından biri sayılır. Marksizm nəzəriyyəsinə görə əmək insanın dünyaya bağlılığın ilk faktorudur. Həmçinin əmək prosesində xüsusi münasibətlər - istehsal münasibətləti yaranır. Əmək kollektiv fəaliyyət olduğundan onu təçkil etmək üçün əlaqə vasitələri lazım olur. Bu rolu isə insan dili oynayır. Cəmiyyətin inkişafı əsasən əmək alətləri və istehsal münasibətlərinin təkmilləşdirilməsindən asılıdır. Bu hal insan zəhmətini canlıların instinktik fəaliyyətindən fərqləndirir. Bu baxımdan filosoflar  Karl Marks və Fridriks Engels insanın və cəmiyyətin yaranmasında ilk növbədə "əmək faktoru" görürlər. İctimai –iqtisadi hadisələrin müəyyən və nisbətən müstəqil sahəsi olan əmək potensialı , ictimai əmək və onun konkret təşkili əməyin iqtisadiyyatının predmetidir. Əmək potensialı işçinin əmək fəaliyyətində iştirak etməsi inkişafı ilə əlaqədardır.Bu potensial insana həm təbii, genetiq qaydada verilir və həm də sonradan da əldə edilir. Beləki,insanlar öz istedadı ,təfəkkürü,psixoloji və fizioloji parametrləri , yeni fikirlər ,ideyalar vermək baxımında eyni olabilmirlər. Əmək potensiallarının elə kompanetləri vardı ki, onlar sonradan əldə olunur,formalaşır, məsələn,təhsili ,peşə -ixtisası yaradıcı potensialı, biliyi ,həyat təcrübəsi ,mənəvi dəyərləri ,işgüzarlığı , mütəşəkgilliyi və s.