Endüstriyel Gürültü

Gürültü dozimetreleri

Bir çok iş ortamında bir vardiya süresince sabit bir yerdeki gürültü etkisinin ölçülmesi yeterli olmayabilir. İşçi görevi esnasında bir çok yere gidebilir ya da gün içinde, farklı seviyelerde gürültü üreten çok çeşitli işlemler yapabilir. Bu şartlarda gürültü etkisini ölçmenin pratik yolu işçinin taktığı ve gün boyunca işçi ile birlikte dolaşan bir gürültü etki monitörü ya da dozimetresi kullanmaktır. Gürültü dozimetresi işçinin vardiya içinde maruz kaldığı gürültü enerjisini kaydeder.

Mikrofonun, çalışanın ve gürültü kaynağının göreceli konumlarına bağlı olarak dozimetre ile ölçülen ses seviyeleri, bir ses seviye ölçerde ölçülen ses seviyesinden farklı olabilir.(Şekil-1-12)

Şekil-1-12. Dozimetre

SES ETÜTLERİ

Ses ölçümü iki genel kategoriye ayrılır: kaynak ölçümü ve ortam gürültü ölçümü. Kaynak ölçümleri bir kaynaktan yayılan gürültünün özelliklerinin tespit edilmesi amacıyla akustik verilerin toplanmasını içerir. Kaynak tek parçalı bir donanım olabilir ya da donanım ya da sistemlerin birleşiminden oluşabilir. Örneğin, bir elektrik motoru ya da tüm tesis bir gürültü kaynağı olarak değerlendirilebilir.

Ortam gürültü ölçümlerinin, tek bir ses seviyesinin incelenmesinden karmaşık bir titreşimin yüzlerce bileşenini gösteren detaylı bir analiz yapılmasına kadar bir çok çeşidi vardır. Alınan ölçüm sayısı ve gerekli cihazların tipi gerekli olan bilgilere bağlıdır. Belli bir gürültü şartnamesine uygunluğun kontrol edilmesi gerekiyorsa gerekli ölçüm bellidir. Yalnızca cihazların seçimi ve bu cihazların kullanımı konusunda biraz yardım gereklidir. Ancak, amaç genelde endüstriyel işlemlerden kaynaklanan gürültüyü azaltmak ise, durum daha karmaşıktır ve akustik ortama dikkat edilmesi gerekir.

Gürültü sahasının ölçümü farklı tiplerde ses seviye ölçü aletlerinin kullanılmasını gerektirebilir. Gürültü üreten donanım ya da çalışma işlemlerinde değişiklik olduğunda bu ölçümler tekrarlanmalıdır.

Ön gürültü ölçümü için dBA skalasının kullanımı ses seviye etüdü bilgilerinin toplanmasını büyük ölçüde basitleştirir. Gürültü kontrol işlemlerinde çözüme yönelik uygun tedbirlerin belirlenebilmesi için, yeterli bilgi sağlamak amacıyla detaylı ses seviye etüdü ve oktav bantlı analiz verileri gereklidir. Ses seviye etüdünden önce, etüt sırasında ve etütten sonra cihazların kalibrasyon kontrolleri yapılmalıdır.

Kaynak ölçümleri

Kaynak ölçümleri çoğunlukla, fon ya da ortam gürültü seviyesi oluşturan diğer kaynaklar tarafından yaratılan gürültü varken yapılır. Kaynak ölçümü ile ortam gürültü ölçümü arasında kesin bir ayrım yapmak her zaman mümkün olmamasına rağmen kaynak ölçümlerinin belli bir ses kaynağının özelliklerini, ortam gürültü ölçümlerinin ise büyük ölçüde belli olmayan ya da bilinmeyen kaynaklardan dolayı bir ses alanının özelliklerini açıkladığını anlamak önemlidir.

Bundan sonra yapılacak analiz için uygun biçimde yeterli veri toplanmasını sağlamak için üniform standart bir raporlama işlemi belirlenmelidir. Etkili olması için bu standart raporlama işlemi ölçme konumunun teknikleri, çalışma koşulları, cihaz kalibrasyonu, etki süresi, genlik modelleri ve diğer önemli değişkenlerin detaylı açıklamasını içermelidir.

Bir tarama etüdü sırasında elde edilen verileri kaydetmek için çeşitli biçimler belirlenmiştir. Bu biçimlerin kullanılması, daha sonra daha detaylı çalışmalar yapılması halinde oldukça faydalı olacak uygun bilgilerin kaydedilmesini kolaylaştıracaktır. İşçi gürültü etki etüdü, işçinin gün boyunca bulunduğu her iş istasyonundaki gürültü seviyeleri ölçülerek ya da işçinin belli bir iş istasyonundaki etkilenmesinin değerlendirilebilmesi için her iş istasyonunda yeterli veri örneklemesi yapılarak yapılır. Belli gürültü tehlikeleri arz eden iş istasyonları, yeterli ayrıntıda elde edilmiş ise, ölçülmüş ses seviye eğrileri kullanılarak tespit edilebilir.

Ancak, bir çok endüstriyel durumda belli bir işçinin maruz kaldığı gürültü etkisini doğru olarak değerlendirmek oldukça zordur. Bunun nedeni kısmen, sabit bir işçinin işgünü boyunca maruz kaldığı gürültü seviyesinin farklılıklar göstermesidir, bu ise, OSHA yönetmeliklerine uygunluğu ya da uygunsuzluğu değerlendirmeyi güçleştirir. Problem aynı zamanda işçinin yaptığı işin zamanını gürültü seviyesinin çok yüksek ve çok düşük olduğu yerlerde geçirmesini gerektirmesinden de kaynaklanabilir.

Bir çok endüstriyel gürültü seviyesinin değişken yapısı nedeniyle, günlük TWA gürültü seviyesini tahmin etmek için tek ses seviye ölçer değeri kullanmak doğru ya da anlamlı olmayabilir.

Gürültü ön etüdü

Bir işitme koruma programı, işçilerin tehlikeli gürültü seviyelerine maruz kalabileceği işlem ya da bölgeleri tespit etmek için uygun ses seviye ölçü aletleri kullanılarak, tesis çapında gürültü seviyesi ön etüdü ile başlamalıdır.

Etüdü yapanlar, ses seviye ölçü cihazlarının satın alınıp alınmayacağına ve bu cihazları kullanacak personelin eğitilip eğitilmeyeceğine ya da işin dışarıdan başka bir firmaya ihale edilip edilmeyeceğine karar verecektir. Gürültü probleminin kapsamı, tesisin büyüklüğü ve işin yapısı bu kararı etkileyecektir. Bir çok tesiste gürültü etütleri uzman bir mühendis, odyolog, sanayi hijyenisti ya da sağlık ve emniyet görevlisi tarafından yapılır.

Bir gürültü etüdü normal sesle iletişim kurmanın zor olduğu yerlerde yapılmalıdır. İnsanlar yüksek seviyelerde gürültüye maruz kaldıktan sonra birkaç saat süreyle konuşma ya da diğer seslerin zayıfladığını ya da kulaklarında çınlama olduğunu fark etmeleri halinde de bir gürültü etüdü yapılmalıdır.

Gürültü etüdü yapılması için genel bir kural olarak, kaydedilen bilgiler başka bir kişinin rapor almasına, aynı donanımı kullanmasına, çeşitli ölçüm noktalarını tespit etmesine ve sonuçta ölçülen ve/veya kaydedilen verileri çoğaltmasına izin verecek şekilde olmalıdır.

Gürültü ön etüdü normalde gürültü ortamını derinlemesine tanımlamaz ve bu nedenle çalışanın etkilenme süresini ve diğer detayları tespit etmek için kullanılmamalıdır. Gürültü ön etüdü sadece muhtemel bir gürültü probleminin olup olmadığını tespit etmek ve bunun ne ölçüde olacağını belirtmek için kullanılabilecek yeterli veri sağlar.