Əntiqə Camalqızı

KƏSİLMƏYƏN KİŞNƏRTI
(Ürəyim, nəfəsim, alim-şair

oğlum Şamoya)
I
Qədim zamanda Göyən düzəninin aşağı ətəyində bir Göylər kəndi var idi. Bu kənd yerdən qaynaya-qaynaya çıxan bulağın ətra-fında cəm olan iyirmi-iyirmi beş evdən ibarət idi. Göylər kəndinin qoyun sürüləri Göyən çöllərini bürümüşdü. Özü də bunlar əvvəl qoyunçuluqla məşğul olan ağqoyunlu tayfalarından olduqla-rına görə, bəzən bunlara Göylər deyil, ağqoyun-lar da deyirdilər. Ağqoyunluların çoxlu oğlan uşaqları, az-az da qızları olardı. Ancaq nədənsə Göylərli Göyalının biri-birinin ardınca südəcər-südəcər yeddi qızı olmuşdu. Necə deyər, kişini qız külfəti basıb bürümüşdü. Göylərli Göyalının qızları nə ac, nə də yalavac idilər. Göyalının özünə görə varı-karı, qoyun-quzusu var idi. Göyalını darıxdıran bu idi ki, niyə yeddi bacının bircə tək qardaşı da yoxdur. Axi bu qızlar qanadlandıqca onun-bunun evinə uçacaqlar, axırda bu yurda bir Göyalı, bir də onun qarısı Qaratel qalacaqdı. Bəs onlardan sonra bu yurdun yurdcusu kim olacaqdır, kim onlardan sonra bu yurdun tüstüsünü ziyarət dağına doğru ucaldacaqdır. Özü də, tərs kimi, Göyalının özü də yeddibacaqdır. Özü də, tərs kimi, Göyalının özü də yeddi bacının bir qardaşı olmuşdur, bu ocağın kişi nəsli kəsilmişdir.

- Arvad, bu qızlara bir qardaş gərəkdir.

- Gərək qardaşı göydəki Allah verə, Göyalı.

- Sən istəsən ocaq-pirə nəzir-niyaz apa-rarsan, allahın da rəhmi gələr.

- Görünür allah özü belə məsləhət bilib, bizə yeddi qız veribdir, Göyalı.

- Allah çox nainsaf iş görübdür, xalaqızı.

- Sən asi düşmə, Göyalı.

- Yəni allahdan oğul payı diləmək asi düşməkdir, Qaratel?

- Bəs allaha “nainsaf” demək asi düşmək deyilmı?

- Mən səni, Qaratel, başqa yana yox, Ziyarət dağına aparacağam.

- O daş qayadan nə istəyəcəyik, Göyalı?

- Bax, burada sən də asi düşmə, Qaratel, əgər o dağda kəramət olmasaydı, daha niyə Ziyarət dağı deyirdilər.

- Düzdür, adı ziyarət dağıdır, ancaq başqa ağqoyunlular oymaşından demırəm, bi-zim Göylərdən oraya gedən, orada bir yüyürək asan, oğul uşaq diləyən nə görmüşəm, nə də eşitmişəm.

- Eşitməmisən, görməmisən, çünki Göy-lərdə hamının işi düz gətiribdir.

- Necə düz gətirib, Göyalı?

- Bizim bu Göylərdə hər ocağın azı-azı beş oğlu, iki qızı olubdur. Hələ mən on oğlan, iki qızdan danışmıram.

- Nə olar, ay Göyalı xaloğlu, bizə başdan-başa qız payı qismət olanda.

- Eşıtməmisən, “qız yükü duz yüküdür”, Qaratel?

- Eşitmişəm, Göyalı, indi əlacımız nədir.

- Əlacımız Ziyarət dağına yollanmaq, uca dağdan üzü yuxarı əl qaldırıb ulu tanrıya yalvarmaq, qızlara qardaş, yuvamıza da yurdcul diləməkdir.

- Nə olar, deyirsən gedərik, Göyalı.

Ancaq gərək heç zaman Allaha asi düşməyəsən, özün də tərtəmiz yuyunub təmizlənəsən, tövbə-əstəğrar edəsən.

- Tövbə-əstəğrar edərəm, Qaratel, pak-lanaram, Allah dərgahında düz durub onun verdiyi qız qısmətinə şükür edərəm. Yalvarıb-yaxarıb ondan oğul payı da dilərəm.

- Mən də səninlə birlikdə sənə oğul payı dilərəm, Göyalı.

- Bəyəm, sən özün, Qaratel, oğul payına möhtac deyilsən?

- Düzü, Göyalı, mən allahın qız qismətinə qaneyəm.

Ziyarətin heç bir ziyanı yoxdur, Qaratel gedərik, dağ dünyasında yatan övliyyaları ziyarət edərik, diz üstə düşüb daşları öpərik, Sonra da Ziyarət dağının kəlləsinə qalxıb ulu tanrının özünə yalvararıq.

- Gərək onda sidq-ürək ilə ulu Tanrıya tapınasan ki, özün də şəkk-şübhəsiz inanasan, Göyalı.

- Sən oğulsuz olduğuma görə yandığın-dan üsyan edib asi düşməyimə baxma. Bu diləkdir, ürəknən tək tanrıya da, onun peyğəm-bərlərinə də, imamlarına da, övliyyalarına da inanıram. Hələ özün bilirsən ki, Məhəmməd nəslinin qabağında necə acizəm.

- Odur ki, ildən-ilə var-yoxunun yarısını seyidlər yığışdırıb aparırlar.

- Nə olar, qoy seyidlər hamısını aparsınlar, təki bizim bir oğlumuz olsun: qızlara qardaş, bu ata-baba yurdumuza da yurdcul.

Göyalı təkidlə deyəndən, Qaratel də eşi-dəndən sonra onlar qərara gəldilər ki, nəzir-niyaz da götürüb Ziyarət dağına yollansınlar. Orada daş məqbərəli övliyyaları ziyarət etsinlər. Ziyarət dağının uca zirvəsinə qalxıb tək tanrıya daxil düşsünlər.

Ziyarət dağı Göylərdən gözlə baxanda yaxında görünsə də, uzaqda idi. Düzdür, bura-dan baxan adama elə gəlirdi ki, Göylər obasının uzanan tüstüləri Ziyarət dağına ucalır. əslində belə deyildi, belə görünürdü.

Ər-arvadın yır-yığış etdiklərini duyan, əməlli-başlı yuyunub qüsl etdiklərini görən qızların bö-yüyü soruşdu:

- Haraya belə, ata?

Göyalı dinməsə də Qaratel dilləndi:

- Ziyarət dağına, qızım.

- Onda bizi də aparın, deyə böyük qız təkid edincə xırdaca qızlar da öz ata-analarının yaxasından asıldılar.

- Bizi də.

- Bizi də...

Qaratel toplanıb gələn yeddi qızın yed-disinin də şəvə saçlarını sığalladı. Göyalı da böyük qızlarını öpdü, xırda qızlarını da bircə-bircə qucağına qaldırıb öpə-öpə yerə qoydu:

- Ora uzaqdır, qızlar.

- Biz dəvəyə minərik.

- O dağa dəvə çıxmaz.

- Onda atla aparın.

- Biz Ziyarət dağına piyada yollanıb, siz qızlara qardaş diləmək istəyirik.

- Elə də, biz də, biz də qardaş istəyirik – deyə kiçik qızlar atılıb-düşüncə, böyük qızlar özlərini qabağa verdilər.

- Qoyun o dağa gedib bizə qardaş gə-tirsinlər.

- Neçəsini, qızlar?

- Hərəmizə bir qardaş.

Göyalı cavab verdi;

- Hamınıza təkcə bircə qardaş da olsa tanrımıza şükr edərik. – deyə Göyalı kövrəldikcə qızların gözləri yaşara-yaşara hərləndi. Qaratel göz yaşlarını düyünlü barmaqları ilə sildi. Göyalı udqundu, o da özünü müqəssir saydı ki, bəlkə allahın qisməti belə imiş. Bəlkə allah bilən yaxşı imiş. Daha allaha yalvar-yapış edib onu üzə salmaq, ona artıq başağrısı vermək heç də yaxşı deyildir. Ancaq daha gerıyə dönmək olmazdı. Qızlar özləri də onları qayıtmağa qoymazdılar.

- Biz razıyıq, bizi qoyub gedin, – deyə yenə böyük qız ağbirçək ədası ilə dilləndi. – Hərəmizə bir qardaş da olmasa, hamımıza bircə qardaş da olsa, Ziyarət dağından diləyin.