Ergashxodjaeva Sh. Dj., Yusupov M. A., G’oyipnazarov S. B., Sharipov I. B. Marketing asoslari
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
69 4-BOB. ISTE’MOLCHI VA BIZNES - XARIDORLAR XULQ-ATVORINI O‘RGANISH 4.1. Iste’molchi xulq-atvori modeli. Iste’molchi xulq-atvoriga ta’sir etuvchi omillar Iste’molchilar har kuni turli xil iste’mol qilishlari uchun o’z qarorlarini qabul qilishga to’g’ri keladi va eng so’nggi iste’mol qarorini anglab yetish marketologlarning eng asosiy maqsadi hisoblanadi. Ko’p yirik kompaniyalar iste’molchilarni nima sotib olishi, qayerda sotib olishi, qachon sotib olishi, qanday miqdorda va nima uchun sotib olishlarini o’rganish maqsadida batafsil marketing tadqiqotlarini olib borishadi. Zero, iste’molchi qarorini anglab yetish unchalik ham oson ish emas, ba’zan iste’molchilarning o’zlari ham qarorlariga aynan nima ta’sir qilishini o’zlari ham tushuntirib bera olishmaydi. Marketing omillari uchta omildan iborat: tovar, narx va joy. Boshqalari esa o’z ichiga iqtisodiy, texnikaviy va ijtimoiy omillarni oladi.Bularning barchasi uning qora qutisiga kirib, xaridor munosabatini shakllantiradi. Marketologlar muammosi ushbu omillarni ikki qismdan iborat (xaridor xususiyatlari, xaridor qaror qabul qilish jaroyoni)ni qora qutisida qanday qilib munosabatga aylanishini tushunib yetishidir. Xaridor xususiyatlari uning yuqorida ta’kidlab o’tilgan omillarga bo’lgan munosabatiga hamda uning qaror qabul qilishi esa uning xulqiga ta’sir qiladi. Biz birinchi bo’lib xaridor xulqiga ta’sir qilganligi sababli turli xil omillarga yaqindan nazar tashlab, keyinchalik qaroq qabul qilish jaroyiniga o’taylik. Iste’molchi xarid jarayoniga asosan milliy, shaxsiy, ijtimoiy va ruxiy omillar ta’sir qiladi. Ko’p hollarda marketologlar bu omillarga ta’sir eta olmaydilar,lekin ularni hisobga olish juda ham muhim. Milliy omillar iste’molchi xulqiga jiddiy va sezilarli ta’sir ko’rsatadi. Marketologlar xaridorlarning milliy va submilliy omillarini yaxshi anglab yetishlari lozim. |