##num= 3// level= 1// sumtest=50 // name= Milli ədəbi tənqidin təşəkkülü. M. F. Axundov milli ədəbi tənqidin banisi kimi xxx //
1. Mirzə Əbdül Kərim Irəvaninin əsəri hansıdır?
A) «Risaleyi - əruz»
B) «Xeyrətül - hüssan»
C) «Həqayiqül - üdəba»
D) «Nigaristani - Dara»
E) «Təzkireyi - Məhəmməd şahi»
2. Bəhmən Mirzə hansı əsərdə «Atəşgədə»dən üstün təzkirə yaratmaq məqsədini izləmişdir?
A) «Təzkireyi - Məhəmməd şah»
B) «Təzkirətüş - şüəra»
C) «Hədayiqül - üdəba»
D) «Həqayiqül - hədaiq»
E) «Məcalisün - nəfais»
3. «Əsərlərini türkcə yazır. Bu dildə yazdığı şeirlər Sədinin farsca yazdığı şeirlər qədər şirindir» fikrini Bəhmən Mirzə hansı şair haqqında söyləmişdir?
A) Siruş
B) Aciz
C) Vazeh
D) Zakir
E) Vaqif
4. M. F. Axundov maarifçiliyinə keçid dövrünün başlıca xüsusiyyətləri hansı müəllifin ədəbi görüşlərində öz əksini tapmışdır?
5. M. F. Axundov tənqidini xarakterizə edən xüsusiyyətləri seçin:
1 - Müasirlərini “hikmət və mərifət dolu əsərlər “ yazmağa çağırırdı
2 - M. Füzulini kəskin tənqid edirdi.
3 - M. P. Vaqif və Q. Zakir yaradıcılıqlarına rəğbətini ifadə edirdi.
4 - M. Füzulini “türk şairlərinin babası adlandırırdı.
5 - Əsərlərində Siruş və Qaani şeirlərini təqdir edirdi.
6 - Roman və dram janrlarına üstünlük verirdi.
A) 1, 4, 5, 6
B) 1, 2, 3, 6,
C) 1, 3, 5
D) 2, 4, 6
E) 1, 3, 4, 6
6. Hansı rus tənqidçisinin 1871 - ci ildə nəşr olunan «Əsərləri»nin dərkənarında M. F. Axundov öz qeydlərini yazmışdır?
A) A. N. Dobrolyubov
B) V. Q. Belinski
C) N. Q. Çernışevski
D) A. I. Эertsen
E) N. A. Nekrasov
7. «M. F. Axundov Azərbaycan xalqının əsrlər boyu yaratdığı böyük mədəniyyətin məntiqi, qanunauyğun bəhrəsi kimi meydana эəlmişdi, XIX əsrin əvvəllərinə qədər Azərbayjan mədəniyyətinin əldə etdiyi nailiyyətlər, qabaqjıl ideyalar onun …sənətə baxışının təşəkkülündə mühüm rol oynamışdı» fikri hansı alimə məxsusdur?
A) K. Talıbzadə
B) M. Jəfər
C) M. Arif
D) M. Rəfili
E) F. Köçərli
8. Tənqidçilərin adlarını yaşayıb - yaratdıqları dövrə görə xronoloji ardıcıllıqla göstərin:
1 - M. Hüseyn
2 - M. Cəfər
3 - Y. Qarayev
4 - B. Nəbiyev
5 - M. F. Axundov
6 - A. Sur
7 - F. Köçərli
8 - Ə. Hüseynzadə
9 - Ə. Nazim
10 - H. Zeynallı
A) 5, 7, 8, 6, 9, 10, 1, 2, 4, 3
B) 1, 3, 8, 4, 7, 6, 9, 10, 2
C) 10, 8, 7, 1, 3, 4, 6, 5, 9, 2
D) 8, 5, 4, 2, 1, 3, 6, 7. 9, 10
E) 1, 2, 7, 4, 5, 6, 8, 9, 3, 10
9. M. F. Axundov tənqidində romantizm üslubunu ifadə edən terminləri seçin:
10. «Füzuliyə münasibəti Axundov эörüşlərində təsadüfi hadisə hesab etmirik, realizmi metod səviyyəsində təsdiqləmək üçsün Füzuli şeirinin nüfuz dairəsini məhdudlaşdırmaq… o zaman Axundova lazım idi» fikri hansı tədqiqatçıya məxsusdur?
A) K. Talıbzadə
B) M. Jəfər
C) N. Jəfərov
D) B. Nəbiyev
E) Ş. Salmanov
11. M. F. Axundov hansı şairin şeirlərinin bədii dəyərini onun «vəqae və güzarişatı və əhvali - müasirini və ətvari - pirü cavanı» təsvir etməsində эörürdü?
A) Q. Zakirin
B) M. P. Vaqifin
C) N. Эənjəvinin
D) Ş. I. Xətainin
E) Firdovsinin
12. M. F. Axundov tənqidində realizm mənasında işlədilən terminləri seçib göstərin:
A) I – 1, 6, 7, 8; II – 5; III – 3, 4, 9, 10; IV – 2;
B) I – 2, 4, 7; II 5, 6; III – 3, 8; IV – 9, 10;
C) I – 3, 5; II – 7, 9; III – 1, 2, 4; IV - *, 6, 10;
D) I – 1, 2; II – 4, 6, 7; III - 3, 5, 8; IV – 9, 10;
E) I – 8, 10; II – 7, 9; III – 1, 2, 6; IV – 3, 4, 5;
16. M. F. Axundov Mirzə Ağaya hansı pyesinin adını dəyişib «Sərgüzəşti - onbaşı Qasım və Kokəb» qoymasını tövsiyə edirdi?
A) «Zaman xanın Bürucürdə hakimliyi»
B) «Şahqulu Mirzənin Kirmanşahda sərgüzəşti»
C) «Əşrəf xanın sərgüzəşti»
D) «Xalxallı Ağahaşımın eşqbazlıq hekayəti və o dövrün sərgüzəşti»
E) «Kokəb və onbaşı Qasımın əhvalatı»
17. Axundovun əsərləri və bu əsərlərdə haqqında bəhs edilən, adları çəkilən sənətkarlar, yaxud əsərlər arasındakı düzgün uyğulnuğu göstərən cavab hansıdır?
I – “Mirzə Ağanın pyesləri haqqında kritika”
II – “Nəzm və nəsr haqqında”
III – “Mollayi - Ruminin və onun təsnifinin babında”
IV – “Kəmalüddövlə məktubları”
1 - Homer
2 - Şekspir
3 - Mirzə Ağa Təbrizi
4 - “Əşrəf xanın sərgüzəşti”
5 - Cəlaləddin Rumi
6 - Şekspir
7 - Q. Zakir
8 - M. Füzuli
9 - Molyer
10 - Nizami
11 - Sədi
12 - Hafiz
A) I – 3, 4, 6, 9; II – 7, 8, 10, 11, 12; III – 5; IV – 1, 2;
B) I – 1, 2, 5; II – 3, 4, 8; III – 6, 7, 12; IV – 9, 10, 11;
C) I – 3, 6, 10; II – 1, 2, 4; III - 5, 7, 11; IV – 8, 9, 12;
D) I – 2, 5, 8, 9; II – 4, 10; III – 1, 3, 6; IV – 7, 11, 12;
E) I – 1, 6, 7; II - 5, 8, 9; III – 12; IV – 2, 3, 4, 10, 11;
18. Axundovun “təzimə layiq” sənətkarlar kimi qiymətləndirdiyi yazıçıları seçin:
1 - Nizami
2 - Molyer
3 - Füzuli
4 - Rami
5 - Şekspir
6 - Sədi
A) 3, 4
B) 2, 5
C) 1, 6
D) 2, 4
E) 3, 5
19. «Kəmalüddövlə məktubları» nəşr edilərsə, mənim xalqım da tərbiyə və mərifət meydanına qədəm qoyar» fikrini Axundov hansı əsərində yazmışdır?
A) «Türkcə «Təmsilat»ı tərcümə edən Tehran sakini Mirzə Məhəmməd Cəfərə»
B) «Kəmalüddövlə məktubları»
C) «Tənqid risaləsi»
D) «Nəzm və nəsr haqqında»
E) «Kritika»
20. M. F. Axundovun tənqidi fikirləri və onların aid olduğu müəlliflər arasındakı düzgün uyğunluğu müəyyən edən cavab hansıdır?
I – həm məzmun, həm ifadə gözəlliyinə malik, nəşəartırıcı və həyəcanlandırıcı nəzm yaradan, realist sənətin estetik prinsiplərinə cavab verən şairlər.
II – bu şairi “nazimi - ustad” adlandırır, “xəyalatında əsla təsir yoxdur” yazırdı.
III –bu şairi “məğzi - mətləbi gizlətməkdə ustadi - kamil və hərifi - bimisl” hesab edirdi.
IV – onları “zəif və kəsalət artıran”, epiqonçu şairlər kimi tənqid edirdi.
1 - Şekspir
2 - Qaani
3 - Firdovsi
4 - Siruş
5 - Nizami
6 - Füzuli
7 - C. Rumi
8 - Hafiz
A) I - 1, 3, 5, 8; II – 6; III – 7; IV – 2, 4;
B) I – 2, 4, 6; II - 7, 8; III – 1; IV – 3, 5;
C) I – 1, 4; II - 2, 6; III – 3, 5, 7; IV - 8;
D) I – 2, 6, 8; II – 1, 3; III - 4, 5; IV 7;
E) I – 1, 2, 3; II – 4, 6; III - 5, 7; ; IV – 8;
21. M. F. Axundov ilk dəfə ədəbiyyata münasibətini hansı əsərində bildirmişdir?
A) «Şərq poeması»
B) «Kəmalüddövlə məktubları»
C) «Fehristi - kitab»
D) «Tənqid risaləsi»
E) «Mirzağanın pyesləri haqqında kritika»
22. Axundovun «Şərq poeması»nda münasibət bildirdiyi sənətkarları seçin:
1 - Lomonosov
2 - Füzuli
3 - Nizami
4 - Derjavin
5 - Karamzin
6 - Zakir
7 - Vaqif
8 - Puşkin
9 - C. Pumi
10 - Homer
A) 2, 3, 6, 7
B) 1, 4, 5, 8
C) 4, 5, 7
D) 3, 6, 7, 9
E) 2, 3, 7, 10
23. Verilən fikirlərdən biri Axundovun fəaliyyətə başladığı dövrü düzgün xarakterizə etmir:
A) realist sənətin mövqeyinin möhkəmləndiyi dövr idi
8 - ərəb - fars tərkibli sözlərdən geniş istifadəni tənqid edirdi.
A) 2, 5
B) 1, 4
C) 3, 6
D) 7, 8
E) 3, 7
25. M. F. Axundovun ilk tədqiqatçılarını seçin:
1 - K. Talıbzadə
2 - F. Köçərli
3 - M. Arif
4 - M. Cəfər
5 - Y. Qarayev
6 - A. Sur
A) 1, 3
B) 2, 6
C) 4, 5
D) 1, 6
E) 3, 4
26. K. Talıbzadənin tədqiqatlarında M. F. Axundov və maarifçi estetik fikir probleminin ilk dəfə iri planda və nəzəri – elmi şəkildə qaldırıldığını söyləyən alim kimdir?
A) Y. Qarayev
B) M. C. Cəfərov
C) B. Nəbiyev
D) T. Salamoğlu
E) M. Arif
27. “Sözün əslində Axundov poeziyada Füzuliyə qarşı yox, Füzuli bütünün və böyüklüyünün poeziyada saldığı “Füzuli boyda” gölgəyə, kabusa qarşı çıxmışdır. ” – fikri hansı tədqiqatçıya məxsusdur?
A) Y. Qarayevə
B) K. Talıbzadəyə
C) M. C. Cəfərova
D) F. Qasımzadəyə
E) H. Zeynallıya
28. İranda Axundovun ədəbi görüşlərini təbliğ edən müasirlərini seçin:
1 - Mirzə Şəfi Vazeh
2 - Mirzə Melkum xan
3 - Əsgərağa Görani
4 - Mirzə ağa xan Kirmani
5 - Cəlaləddin Mirzə
6 - Həsən bəy Zərdabi
7 - Əli xan
8 - Əhsənül Qəvaid
A) 1, 3, 6, 8
B) 2, 4, 5, 7
C) 2, 3, 6
D) 1, 3, 7
E) 2, 4, 6, 8
29. M. F. Axundov Mirzə Ağanın “Sərgüzəşti – Şahqulu Mirzə” əsərini nə üçün yandırmağı lazım bilirdi?
A) Əsərdə təsvir edilən hadisələrin tipik mahiyyət daşımadığı üçün
E) Əvvəlki əsərlərinin süjetini təkrar etdiyinə görə
30. M. F. Axundovun tənqidində “nəqli behcət” və nəqli müsibət” adlanan janrları seçin:
1 - lirika
2 - roman
3 - komediya
4 - dram
5 - tragediya
6 - povest
A) 3, 5
B) 1, 2
C) 2, 4
D) 1, 6
E) 2, 5
31. M. F. Axundov “kritika” sözünün məzmununu daha geniş şəkildə hansı məqaləsində izah etmişdir?
A) “Tənqid risaləsi”
B) “Kritika, yüksək İranın “Millət” qəzeti münşisinə”
C) “Nəzm və nəsr haqqında”
D) “Fehristi - kitab”
E) “Mollayi – Ruminin və onun təsnifinin babında”
32. “Məzmun gözəlliyi hekayət və şikayətdən ibarətdir. Hekayət və şikayət isə gərək həqiqətə müvafiq olsun və məzmunda mövcud olmayan hadisədən bəhs edilməsin» fikri hansı tənqidçiyə məxsusdur?
A) M. F. Axundov
B) F. Köçərli
C) Ə. Hüseynzadə
D) S. Hüseyn
E) M. Ə. Rəsulzadə
33. «Füzuli elə bir tilsim idi ki, ədəbiyyatımız ondan bir addım belə olsun bayıra çıxmır və uzun illər yeni bir şəklə keçmirdi… Birinci dəfə bu cadulanmış gedişə qarşı çıxan və bu qırılmaz qəzəl və qəsidə tilsimini qıran M. F. Axundov olmuşdur» fikrinin müəllifi kimdir?
A) C. Cabbarlı
B) F. Köçərli
C) S. Vurğun
D) A. Səhhət
E) H. Zərdabi
34. Axundovun təhlil etdiyi əsərlər sırasında yanlış göstərilənləri seçin:
1 - “Kəmalüddövlə məktubları”
2 - “Leyli və Məcnun”
3 - “Əşrəf xanın sərgüzəşti”
4 - “Şahqulu Mirzənin Kirmanşahda sərgüzəşti”
5 - “Rindü Zahid”
6 - “Zaman xanın Bürucürdə hakimiyyəti”
7 - “Xalxallı Ağahaşımın eşqbazlıq hekayəti və o dövrün sərgüzəşti”
8 - “Sərgüzəşti vəziri - xani Lənkəran”
A) ) 3, 4, 7
B 2, 5, 8
C) 1, 5, 6
D) 2, 4, 6
E) 3, 7, 8
35. Axundov hansı şairləri realizm prinsiplərinə cavab verən milli şairlər sırasına daxil edirdi?
A) M. P. Vaqif və Q. Zakiri
B) M. P. Vaqif və X. Natəvanı
C) Q. Zakir və S. Ə. Şirvanini
D) M. V. Nadim və Q. Zakiri
E) X. Natəvan və M. Ə. Möcüzü
36. Axundov hansı şairin «insanı vəcdə və zövqə gətirən» əsərlərini köhnə şeirə qarşı qoyurdu?
A) Zakirin satiralarını
B) Seyid Əzimin satiralarını
C) Nizaminin qəzəllərini
D) Nəsiminin qəzəllərini
E) Vaqifin qoşmalarını
37. Ədəbiyyatın tənqidsiz keçinə bilmədiyini göstərən, Volter, A. Düma, Bokl və Renan kimi yazıçı və tarixçilərin tənqidi sayəsində Avropa dövldətlərinin inkişaf etdiyini göstərən tənqidçi hansıdır?
A) M. F. Axundov
B) Ə. Ağaoğlu
C) Ə. Hüseynzadə
D) Ə. Nazim
E) M. Quliyev
38. «Hicrətdən bu günə qədər bu sərtlikdə bir əsər yazılmamışdır» fikrini Axundov özünün hansı əsəri haqqında söyləmişdir?
A) «Kəmalüddövlə məktubları»
B) «Hacı Qara»
C) «Tənqid risaləsi»
D) «Nekayəti - Molla Ibrahimxəlil kimyagər»
E) «Nəzm və nəsr haqqında»
39. Axundov nəyə görə Şərqdə daha çox dram janrının geniş yayılmasını vacib hesab edirdi?
A) xalqın böyük faizi savadsız olduğu üçün
B) Şərq teatrlarının yeni səhnə əsərlərinə ehtiyacı olduğu üçün
C) özü drmaturgiyanın əsasını qoyduğu üçün
D) Şərq xalqları yalnız teatr sənətinə rəğbət bəslədiyi üçün
E) Azərbaycan ədəbiyyatında heç bir səhnə əsəri olmadığı üçün
40. Mirzağanın pyeslərini tənqid edərkən Axundov hansı əsərə üstünlük verirdi?
A) «Zaman xanın Bürucürdə hakimliyi»
B) «»Xalxallı Ağahaşımın eşqbazlıq hekayəti və o dövrün sərgüzəşti»
C) «Əşrəf xanın sərgüzəşti»
D) «Şahqulu Mirzənin Kirmanşahda sərgüzəşti»
E) «Kokəb və onbaşı Qasımın əhvalatı»
41. Realizmin inkişafına meydan vermək üçün romantizmin şöhrətini, nüfuzunu qırmaq hansı tənqidçinin seçdiyi ədəbi mübarizə yollarından biri idi?
A) F. Köçərli
B) M. F. Axundov
C) Ə. Hüseynzadə
D) Xətib Təbrizi
E) Yusif Xoylu
42. X1X əsrin birinci yarısında Azərbaycanda ədəbi estetik fikrin inkişafında rolu olan maarifçi sənətkarlar hansı cərgədə düzgün göstərilmişdir?
43. M. F. Axundovun tənqidi görüşlərinin formalaşmasında mühüm rolu olan tənqidçiləri seçin:
1 - Gertsen
2 - Belinski
3 - Çernışevski
4 - Volter
5 - Dobrolyubov
6 - Petrark
A) , 1, 3
B) 2, 5
C) 4, 6
D) 1, 4
E) 3, 4
44. M. F. Axundovun tənqidə dair fikirləri ilk dəfə hansı alim tərəfindən sistemli təhlil - tənqid süzqəcindən keçirilmişdir?
A) M. C. Cəfərov
B) K. Talıbzadə
C) F. Qasımzadə
D) M. Rəfili
E) Y. Qarayev
45. M. F. Axundovun fikirləri və ədəbi janrlar arasındakı uyğunluğu göstərən cavab hansıdır?
I - satira
II – realist şeir
III – roman
IV – dram
1 - onu «insanı vəcdə və zövqə» gətirən janr hesab edirdi
2 - onu varlığın “kəma hüvə həqqəhu vəsfi”ndən ibarət olduğunu bildirirdi.
3 - xalqın böyük faizi savadsız olduğu üçün bu janra üstünlük verirdi.
4 - “millət üçün faydalı olan” janrlar hesab edirdi.
5 - “oxucuların zövqü üçün rəğbətli janrlar hesab edirdi.
6 - tənqid və gülüş haqqında fikirlərini bu janrlardan bəhs edərkən bildirirdi.
7 - M. P. Vaqif və Q. Zakiri bu janrda yazan ən mükəmməl şairlər hesab edirdi.
8 - Bu janrda yazan şairin əsərlərini köhnə şeirə qarşı qoyurdu.
A) I – 1, 8; II – 2, 7; III – 4, 5, 6; IV – 3, 4, 5, 6;
B) I – 2, 6; II - 3, 4; III – 7, 8; IV – 1, 5;
C) I – 1, 2, 3; II – 4, 6; III – 5, 7; IV – 8;
D) I – 2, 5; II – 3, 6; III – 1, 4; IV – 7, 8;
E) I – 8; II – 5, 6, 7; III – 3, 4; IV – 1, 2, 8;
46. Axundovun «Əkinçi»də dərc olunan əsərini göstərin:
A) «Kəmalüddövlə məktubları»
B) «Fehristi kitab
C) «Nəzm və nəsr haqqında»
D) «Kritika. Yüksək Iranın «Millət» qəzeti münşisinə»
E) «Mirzə Ağanın pyesləri haqqında kritika»
47. «İradsız, istehzasız, sərgisiz və məsxərəsiz tənqidi əsər yazıla bilmsəz. «Kəmalüddövlə məktubları» moizə, nəsihət deyil, tənqiddir» fikrini Axundov hansı müasirinə məktubunda yazmışdır?