Bu mulohazalar
(Aj
va
E,)
bir vaqtda xato b o‘lishi mumkin; agar
ulardan birining chinligi aniq b o lsa
(A2),
unda boshqasi xato
b o la d i
(E2).
2. Zidlik (kontradiktor) munosabati
mazmuni va hajmiga kola
turlicha bolgan mulohazalar (1-misolda: A, va Oj, Et va It; 2-mi-
solda: A2 va 0 2, E2 va I2.) o‘rtasida mavjud boladi. Ya’ni bir
narsa yoki voqea haqida bir vaqtda aytilgan ikkita zid fikrning
ikkalovi ham chin bolmaydi, ularning biri chin, ikkinchisi xato
yoki ikkalasi ham xato bolishi mumkin.
3. Bo‘ysunish munosabati
siglshadigan mulohazalardan maz
muni bir xil, hajmi turli xil bolgan mulohazalar o‘rtasida boladi.
Bunda umumiy mulohazalar bo‘ysundiruvchi, juziy mulohazalar
bo‘ysunuvchi boladi. Bo‘ysunish munosabatida umumiy mulo
hazalar chin bolsa, ularga bo‘ysunuvchi juziy mulohazalar ham
chin boladi. Lekin juziy mulohazalar chin bolganda, umumiy
mulohazalar noaniq (chin yoki xato) boladi. Agar umumiy mu
lohazalar xato bolsa, ularga bo‘ysunuvchi juziy mulohazalar no
aniq (chin yoki xato) boladi.
Yuqoridagi 1-misolda Aj— xato, Ij — chin; E, — xato, O, —
chin boladi. Ma’lum boladiki, umumiy mulohazalar xato bolsa,
juziy mulohazalar chin bolishi mumkin.
2-misolimizda A2 mulohaza chin bolgani uchun unga
bo‘ysinuvchi I2 mulohaza — chin; E2 mulohaza xato bolgani
uchun unga bo‘ysunuvchi 0 2 mulohaza ham xato boldi.
4. Qisman moslik (subkontrar) munosabati
mazmuni har xil
bolgan juziy mulohazalar o‘rtasida mavjud boladi. Bu mu
lohazalar bir vaqtda chin bolishi mumkin, lekin har ikkisi
bir vaqtda xato bolmaydi. Agar ulardan birining xatoligi aniq
bolsa, unda boshqasi, albatta, chin boladi. Yuqoridagi 1-mi-
solimizda Ij va Oj mulohazalar bir vaqtda chin bolsa, 2-miso
limizda 0 2 mulohazaning xatoligi aniq bolgani uchun I2 mu
lohaza chindir.
Yüklə
Dostları ilə paylaş: 
