Fire oranlari a-01 abrasiv mamulleri

F-08 FOTOKOPİ SARF MALZEMESİ

Fotokopi makinalarında kullanılan toner, developer ilaçları ile durum isimli hassas fotokopi yedek parçalarının kırılma, parçalanma ve akmasından dolayı verebileceği fire nispeti %4 civarındadır.

G-01 GAZ

Frigen-11, Frigen-12, Frigen-22, Freon-12, Freon-22, Suva-134A gazlarının alımında ya da ithalatında tesislerdeki depolara boşaltılmasında %2, mişterilerin 13,5 ila 100kg.’lık tüpleri ile 1000kg.‘lık tanklara doldurmasında da %2 oranında fire verebilir.

G-01.1 LİKİT PETROL GAZI (OTOGAZ)

Likit petrol gazı (otogaz) satış istasyonu işletmeciliğinde fire oranı ‰5’tir.

G-02 GAZBETON

Gazbeton tabir edilen hafif beton yapı malzemesi TS 453 standardına uygun olarak (Donatılı gazbeton ve donatısız gazbeton) olmak üzere iki türde ve muhtelif kalınlık ve ebatlarda imal edilmekte ve piyasaya sürülmektedir.

Donatılı gazbeton malzemesinde demir techizat mevcuttur. Mezkur malzemeler Ytong San. A.Ş. fabrikalarında imal edilerek, özel paletlerle depo edilmekte ve kamyonlara paletler üstünde forkliftlerle, donatısızlar bazı ahvalde bilhassa İstanbul dışına sevkiyatta elle paletsiz yüklenerek müşterilere sevkedilmektedir. Malzemenin depolanması, nakliyesi, tahmil ve tahliyesinde dikkat gösterilmemesi halinde, tuğlalarda olduğu gibi, gazbeton malzemesinde de kırılma meydana gelebilir. Ancak bu zayiatın malzemenin kalınlığına, depolanmasına, vasıtalara yüklenmesine, nakliye ve mesafesine, yol durumuna ve vasıtadan indirilmesinde gösterilecek dikkate bağlı bulunmaktadır.

Ayrıca gazbeton malzemesinin imalat safhasında, pazarlanmasında, alım satımında ve şantiyede kullanılması safhasında da zayiat miktar ve nispetlerinin değiştiği, bu unsurlar nazarı dikkate alındığı takdirde gazbeton yapı malzemesinin alım ve satımıyla iştigal eden firmalarda:

- Donatısız gazbeton malzemelerindeki fire nispeti %1 ila %5,

- Donatılı gazbeton malzemelerinde fire nispeti azami %3 olabilir.

G-03 GAZETE

Gazete ve mecmua birinci el baş bayiliğinden dağıtım esnasında meydana gelecek firenin tespitinde birçok etkenler rol oynamaktadır:

1. 
   Baskıyı yapan makinaların özellikle (numaratör hataları) nedeniyle 50’lik desteler 46-47-48-49 adet olarak paketlenebiliyor.)
   
2. 
   Nakliye esnasında meydana gelebilecek kayıplar ve yıpranmalar.
   
3. 
   Paketler genellikle gece dağıtıldığında bırakıldığı yerde vukua gelebilecek çalınma olayları.
   
4. 
   Paketlerin bırakıldığı yerde ıslanma olayları (ani yağmurlar nedeniyle).
   
5. 
   Paketleme esnasında meydana gelebilecek kaçaklar.
   
6. 
   İadelerin alınışı esnasında meydana gelebilecek kaçaklar.
   
7. 
   Yayınevlerine iadesine tesliminde daha önceden yapılmış anlaşmalar mucibi günü geçmiş yayınların çıkması.
   
8. 
   Ulaşım esnasındaki muhtemel trafik kazalarının doğuracağı zararlar vb. Bütün bu hususlar gözönünde bulundurularak fire nispeti %2 civarında olabilir.
   

G-04 GAZOZ

Meşrubat imalinde, yükleme ve dağıtım sırasında, dolu şişelerin patlaması ve kırılmasından, bayide uzun süre bekleme sonucu satılmayıp geri alınarak imha edilmesinden dolayı meydana gelecek zayiat nispeti satış miktarı üzerinden %3’e kadar normaldir. (Hem şişe olarak, hem de mamul olarak.)

Meşrubat imali sırasında, şişeye yapılan tazyik sonucu (tazyiki otomatik makinalarda ve sodalı makinalarda karbondioksit gazı verilirken meydana gelen basınç dolayısıyla) patlayarak şişe kırılmaları olmaktadır. Bu nispetler makinaların cinsine, çalışma süratine ve verilen karbondioksit gazının basıncına bağlı olmakla beraber ‰5 ile 1 arasında değişebilmektedir. (Makinanın doldurduğu şişe miktarına göre.) (Yalnız şişe firesi.)

Yarı mamul hale gelen meşrubatta (şurupta) şurupluk ile dolum makinası arasında kalan yarı mamuller (boruda kalanlar), cins değiştikçe yani sadeden meyveliye geçtikçe, su tazyiki ile dışarı atılarak temizlenir. Bu arada şurubun terkibinde bulunan tüm hammaddeler kadar (şeker, benzoat, esans, limontuzu) zayiattır. Zayiat miktarı şurupluk kapasitesi ile şurupluk ile makine arasındaki borunun çapı ve uzunluğuna bağlıdır.

Gaz (karbondioksit) kaybı tüpün içinde basıncın azalması sonucu kullanılmayan kısım ve soda makinasının veya otomatik dolum makinasının valflarının komutası olan supapların teknolojik zayiatı olmaktadır ki; makine tipine ve süratine bağlı olarak değişmekle beraber 25kg.’lık karbondioksit tüpünde 1 ila 5kg. olarak değiştiği nispeten modern meşrubat fabrikalarında tespit edilmiştir. Daha iptidai tesislerde bu rakam daha çok olabilmektedir.

Karbondioksit tüplerini dolduran fabrikanın dolum şekli, dolum sırasında tüplere hava girmesi sonucu ile ve aynı zamanda dolu tüplerin meşrubat fabrikasında uzun süre durması ile kaçırması sonucu ilave fire meydana gelmektedir. Sodyum benzoat hava ile temas sonucu olarak (ambalaj şekli ile ilgili veya ambalajın uzun sürede sarfı sonucu ile yine hava teması neticesinde) kullanılamaz hale gelir. Limon tuzu uzun süreli kullanımda aktivite kaybına uğrar, bu ise kullanımı artırır. Esans depolama sonucu tamamen veya kısmen kullanılamaz hale gelebilir. Şurup filitrasyonu sırasında kağıt veya toprak filitre tipine bağlı olarak şurup muhtevasına giren şeker, esans, limontuzu, benzoat gibi maddelerde filitrede kalan nim mamul olarak %1 ila %3 nispetinde fire normaldir.

Meyveli gazozlarda kullanılan meyve konsantrelerinin ambalaj ve depolanmasına bağlı olarak meydana gelebilen fireler mevcuttur. Ayrıca yine meyve konsantrelerinin şurup terkibindeki filitrasyon ve boru kayıpları da olmaktadır.

Sade gazoz imalinde, sade gazozu oluşturan maddelerin cinsleri ve oranları şöyledir:

	Asgari	Azami
Toz Şeker	510kg.	560kg.
Limon Tuzu	6kg.	10kg.
Sodyum Benzol	750kg.	2kg.
Sodyum Nitrat	2kg.	2,5kg.

Esans için yağ, uçan yağ ise asgari 350gr., azami 450gr.; ekstrak tipi ise asgari 4kg., azami 5,5kg.

1000lt. şurubu premiksi makinada gazoz haline getirebilmek için asgari 50kg., azami 60kg. karbondioksit; sattörlü makinada ise asgari 60kg., azami 100kg. karbondioksit gereklidir.

1000lt. şurup genelde 4000lt. su ve karbondioksit ile karışıp 5000lt. mamul iade eder.

Mamul şişelemek üzere doluma girerken muhtelif yerlerde %2-3 zayiat verir. Daha sonra verebileceği fire ve zayiat oranı dolum makinalarının tiplerine göre değişir.