Фяза вя заман

2. Elektrik yükünün saxlanması qanunu

Qapalı sistemdə bütün zərrəciklərin yüklərinin cəbri cəmi sabit qalır.

q₁+q₂+q₃+...=const

Yüklü zərrəciklər arasındakı təsir elektromaqnit qarşılıqlı təsir adlanır. Elektirik yükü elektromaqnit qarşılıqlı təsirin intensivliyini təyin edir. Yüklər eyni işarə olduqda zərrəciklər bir-birini dəf edir. Müxtəlif işarəli olduqda isə bir-birini cəzb edir.

Kulon qanunu

1785-ci ildə fransız alimi Klon elektirik yükləri arasındakı qarşılıqlı təsir haqqında qanun vermişdir. O nöqtəvi yüklər arsındakı qarşılıqlı təsirin bu yüklərin miqdarından və onlar arsındakı məsafədən asıllığı üçün aşağıdakı qanunu vermişdir:

Sükunətdə olan iki nöqtəvi yükün vakkumda qarşılıqlı təsir qüvvəsi bu yükləri modullarının hasilləri ilə düz, aralarındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasibdir:

F=k_* (1)

Burada q₁ və q₂ yüklərin miqdarı, r-onlar arsındakı məsafə, k isə mütınasiblik əmsalıdır. Kulon qüvvəsi mərkəzi qüvvə olub nöqtəvi yükləri birləşdirən düz xətt boyunca yönəlir. Əgər qarşılıqlı təsirdə olan yqklərin miqdarı q₁=q₂=1kl olarsa, və r=1m olarsa, bu yüklər arsındakı qarşılıqlı təsir qüvvəsi F=9_*10⁹N olmuşdur. Onda burada k mütənasiblik əmsalının fiziki mənası aydınlaşır. K mütənasiblik əmsalı hər birinin yükü 1kl və arsındakı məsafə 1m olan ikki nöqtəvi yük arsındakı qarşılıqlı təsir qüvvəsi 9_*10⁹N-a bərabər olan fiziki kəmiyyətdir. Onda belə bir ifadə alınır:

K=9_*10⁹N_*m²/kl²

Beynəlxalq sistemdə mütənasibilik əmsalı aşağıdakı kimi yazılır:

K=

Burada ₀ elektirik sabiti adlanır. ε₀= və qiyməti isə ₀=8.85_*10^-122kl²/N_*m²

k-nın qiymətini düsturda yerinə yazsaq aşağıdakını almış olarıq:

F= <sub>*

3. Elektirik sahəsinin intevsivliyi</sub>

Elektirik sahəsinin intevsivliyi sahənin qüvvə xarakteristikası olub, müəyyən nöqtəsində yerləşdirilmiş müsbət nöqtəvi yükə təsir edən qüvvənin, bu yükün miqdarına olan nisbəti ilə ölçülən kəmiyyətə deyilir.

=

q=1kl olarsa, olar.Yəni sahənin intensivliyi ədədi qiymətcə vahid müsbət yükə təsir edən qüvvəyə bərabərdir. Sahəyə gətirilmiş yükə təsir edən qüvvə yükün miqdarı ilə sahənin intevsivliyi hasilinə bərabərdir.

_*

Müsbət yükə təsir edən qüvvə sahənin intensivliyi istiqamətində, mənfi yükə təsir edən qüvvə sahə intensivliyinin əksinə yönəlir.

4. Sahənin superpozisiya pirinsipi

q_1,q₂...q_n yüklər sistemi tərəfindən yaradılan sahənin yekun intensivliyi ayrı-ayrı yüklərin yaratdığı sahə intensivliklərinin həndəsi cəminə bərabərdir. Yəni, ... və eləcə də sahəyə gətirilmiş q yükünə təsir edən qüvvə həmin yüklər sistemində hər bir yükün ayrı –ayrılıqda göstərdiyi qüvvələrin vektoru cəminə bərabərdir. Yəni

Bu ifadə superpozisiya prinsipi adlanır

.