Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

OKYAY, NECMEDDİN

(29 Ocak 1883, İstanbul - 5 Ocak 1976, İstanbul) Hattat.

Üsküdar Yeni Valide Camii'nin başimamı ve Üsküdar Şer'î Mahkemesi'nin başkâtibi Mehmed Abdünnebi Efendi'nin oğludur. Ravza-i Terakki okulunda öğrenciyken yazı hocası Hasan Tal'at Bey'den rık'a, divani ve celi divani yazılarını öğrenerek icazetname aldı. Üsküdar Atîk Valide Camii'nin imamı Mehmed Efendi'den ve kendi okulunda hoca olan Hafız Şükrü'den Kuran okudu. Üsküdar İdadisi'nde öğrenciyken haftada bir gün Bakkal Arif Efen-di'den(->) yazı dersleri alması hakkında ricası kabul edilmeyince okuldan ayrıldı. Ayrıca dönemin ünlü ustası Sami Efendi'den^) ta'lik meşk ederek icazetname aldı.

Babasının vefatı üzerine onun yerine Yeni Valide Camii ikinci imamlığına tayin edildi. Sanata son derece meraklı olduğundan Okçubaşı Seyfeddin Bey'den keman-keşlik öğrendi. Okyay soyadını seçmesinin sebebi budur. Ayrıca Özbekler Tekkesi(->) Şeyhi Edhem Efendi'den ebru dersleri aldı ve eskilerin yapmadığı karanfil, sümbül, lale, hercai menekşe, fulya ve gelincik çiçeklerini ebruya tatbik etti. Bu tür ebruya "Necmeddin Ebrusu" denmiştir. Baha Bey' den eski tarz ciltçiliği, Konyalı Hoca Vehbi Efendi'den de hattatlann kullandığı mürekkebin nasıl yapıldığını öğrendi ve çok yönlü bir sanatçı oldu. Bu yüzden "hezar-fen" olarak anılmıştır.

Okyay, 19l4'te açılan Medresetü'1-Hat-tatin'e(->) devam ederek İsmail Hakkı Al-tunbezer'den(->) celi sülüs ve tuğra dersleri aldı. Daha sonra bu okulda, Şark Tezyini Sanatlar Mektebi'nde ve Güzel Sanatlar Akademisi'nde(-») cilt, ebru ve ta'lik yazı hocalığında bulundu.

Okyay üstatlığını herkese kabul ettirmiş nadir kimselerdendi. Hat sanatı tarihinde o derece mahirdi ki imzasız yazıların hangi hattata ait olduğunu birkaç dakikalık bir tetkikle anlardı. Bazen imzalı bir levhanın imza kısmını kapatıp güya kendisini denemek istediklerinde gene o galip çıkar, hattâ o levhanın, kıt'amn, Kuran'ın yalnız hattatım değil, yazılış tarihini bile doğru söyler etrafındakileri şaşırtırdı.

Okyay aynı zamanda bahçesinde çeşit çeşit gül yetiştirerek müsabakalara katılmış ve dereceler almıştır. Ebru ve ciltte oğullan Sami Bey (1910-1933) ile Sacid Okyay'ı (d. 1915) ve yeğeni Mustafa Düz-günman'ı(-0 hat sanatında da Ali Alparslan, Uğur Derman, Bekir Pekten ve Sadi Belğer'i yetiştirmiştir. Büyük oğlu Nebi Okyay (1907-1983) da altın oyma sanatının büyük ustalarındandı.

Okyay aklâm-ı sittede Hafız Osman(->); celi sülüste Mustafa Rakım(->); talikte Ye-sarîzade Mustafa İzzet(->); rık'ada Mehmed İzzet; divani ile celi divani yazılarda da Divan-ı Hümayun ekolüne bağlıdır.

Bibi. İnal, Son Hattatlar, 597-601; U. Derman, "Hezarfen Üstad Necmeddin Okyay ile Bir Konuşma", Hayat Mecmuası, S. 51 (1968), s. 8-10; ay, Türk Hat Sanatının Şaheserleri, İst., 1982, 54, 56, 59: levhalar; ay, tslâm Kültür Mirasında Hat Sanatı, ist., 1992, s. 179, 224, 225, 232; Rado, Hattatlar, 265; A. Alparslan, Ünlü Türk Hattatları, Ankara, 1992, s. 127.

ALİ ALPARSLAN