Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

OTOBÜS

180

181

OTOGARLAR

pe'de Dedeman, Elmadağ'da Divan, Tarabya'da Büyük Tarabya, Ataköy'de Holiday Inn Crown Plaza, Yeşilköy'deki Polat Re-naissance, Taksim Elmadağ'da Hyatt Re-gency, Harbiye'de Hilton, Maslak'ta Mö-venpick, Silivri'de Klassis, Suadiye'de Prin-cess, Laleli'de Merit (Eski Ramada), Taksim'de Sheraton, The Marmara otelleriyle Maçka'daki Swissotel the Bosphorus'tur. Ayrıca çoğu eski eserlerin restorasyonuyla kazanılmış olan Sultanahmet'teki Yeşil Ev'in, Ayasofya pansiyonlarının, Çubuk-lu'daki Hıdiv Kasn'nın da aralarında olduğu turistik amaçlı 28 özel belgeli konaklama tesisi bulunmaktadır. Aralarında Carl-ton, Dilson, Interconti, Holiday Inn (Ataköy Marina), Kalyon Oteli, Maçka Oteli, Pera Palas, Richmond Hotel'in de olduğu 42 dört yıldızlı, 90 üç yıldızlı, 87 iki yıldızlı otel ile çok sayıda tek yıldızlı otel vardır.

İSTANBUL

OTOBÜS

İstanbul'un kent içi toplu ulaşımında halen birinci sırayı koruyan otobüsün İstanbul'a ilk gelişi, İETT'nin(-0 kuruluşundan 13 yıl önce olmuş ve 1926'da 4 adet otobüs sa-

tanbul, 57'si Beyoğlu, 7'si Üsküdar-Kadı-köy, 6'sı Boğaziçi, 15'i Adalar tarafında olmak üzere 152 kayıtlı otel vardı, istanbul yakasındaki oteller, Sirkeci Garı yakınında, Muradiye, Hüdavendigâr, Ebussuut Caddesi çevresinde kümelenmişti. Beyoğlu'nun Cumhuriyet öncesinin de ünlü otellerinden Avrupa, Benzur, Berlin, Bristol, Büyük Em-peryal, Büyük Londra, Kantinantal, Novot-ni, Pera Palas, Tokatlıyan gibi otelleri varlıklarım sürdürürlerken, Park Otel(->), Lozan Palas gibi oteller de açılmıştı. Boğaziçi'nde Tarabya'daki Tokatlıyan, Büyük-dere'deki Paris en önemlilerindendi.

1950'de şehrin en iyi sayılan oteli Park Otel'dir. Lüks kategorisinde olan 6 otel, Park Otel, Konak Oteli, Tarabya Konak Oteli, Pera Palas, Yeşilköy'deki Deniz Park Palas, Büyükada'daki Splandit Palas'tı. Birinci sınıf sayılan oteller Beyoğlu'nda Kantinantal Oteli, Bristol Oteli, Londra Oteli, Sirkeci'de Öz ipek Palas, Yeşilköy'de Çınar Oteli, Büyükada'da Akasya Oteli'ydi. Şehrin çeşitli yerlerindeki diğer oteller ise ikinci sınıf veya daha aşağıydı.

İstanbul'da "yeni kuşak oteller" denebilecek büyük, konforlu, lüks (beş yıldız) otellerin ilki ise 1955'te açılan Hilton Ote-li(-0 oldu. Divan Oteli(-») 1958'de onu izledi. Aynı tarihlerde Tarabya'da Tokatlıyan Oteli'nin yerine Büyük Tarabya Oteli yapıldı. Taksim'de Intercontinental ve She-raton 1970'lerde bunları izledi.

1980-1990'larda Türkiye ve İstanbul'un geçirdiği sosyoekonomik değişme sürecinde İstanbul'da çoğu uluslararası otel zincirlerine bağlı beş yıldızlı, dört yıldızlı büyük oteller çoğalırken, bir başka gelişme de, özellikle Beyazıt-Laleli-Aksaray-Fındık-zade hattında Arap ülkelerinden ve Doğu Avrupa ülkelerinden gelenlerin barındığı mütevazı otellerin artması oldu. Ayrıca Sultanahmet çevresinde de orta ve orta-alt sosyoekonomik katmanlardan turistlere hitap eden yeni oteller açıldı.

1994 itibariyle İstanbul'da 19 beş yıldızlı otel bulunmaktadır. Bunlar Aksaray'da Akgün, Gayrettepe'de Büyük Sürmeli, Beşiktaş'ta Conrad, Yeşilköy'de Çınar, Beşik-taş-Çırağan'da Çırağan-Kempinski, Esente-

tın alınmıştı. O güne kadar kent içi toplu ulaşımın tramvay aracılığıyla sağlandığı İstanbul'da, bu otobüsler gereği gibi verimli işletilememiş; bir süre sonra da hurdaya ayrılmıştı.

The Marmara (solda) ve Sheraton Oteli.

Ertan Uca,

1994/TETTV

Ai'şivi

İETT filosuna, istanbul'un ve istanbullunun yaşamına gerçek anlamda katılan ilk otobüsler, 1942'de ABD'den alınan White marka 9 adet otobüstür. Daha sonra 1943' te İsveç'ten 15 adet Scania Vabis marka otobüs alınmış, bu yıldan itibaren otobüs alımı hızlandırılarak 1994'te 2.400 otobüs-lük filoya ulaşılmıştır. 19ö3'te İtalya'dan 100 adet troleybüs satın alınarak hizmete verilmişse de, 1984'te dönemin belediye başkanı tarafından, trafiğe engel oldukları gerekçesiyle seferden kaldırılmıştır.

İstanbul'un bir ucundan diğerine, kent içi toplutaşıma hizmetinin yüzde 40'ını sağlayan iETT, bugün, 1.200 km'lik yol ağında çalışmakta, toplam hat uzunluğu ise 5.230 km'yi bulmaktadır.

5 yıl önce 1.300 otobüslük filosunun 1.000'i ile her gün sefere çıkan lETT'nin filosundaki otobüs sayısı bugün, 2.400'e ulaşmıştır. Bu 2.400 otobüsten 2.000'i her gün sefere çıkmakta, toplam yaklaşık 400.000 km yol kat etmekte ve günde ortalama 1.500.000 yolcu taşımaktadır.

istanbul'un kent içi ulaşımına, son yıllarda, solo ve körüklü tiplerin dışında, yeni tip otobüsler de katılmıştır. Çift katlı otobüslerle doğal gazla çalışan yeşil otobüsler bunlar arasında sayılabilir.

1993'e kadar normal ve körüklü otobüslerle hizmet veren iETT, 1993 içerisinde filosunu çeşitlendirmiş ve ilk etapta 26 adet çift katlı otobüsün alımını gerçekleştirmiştir. İngiliz-Hollanda ortak yapımı olan Daf-Optare marka otobüsler uzun hatlarda ve özellikle turizm amacıyla çalıştırılmaktadır. Yolcuların istanbul'un panoramasını farklı bir gözle görmesini sağlayan çift katlı otobüslerde, özürlü vatandaşların otobüse kolay binmesini sağlamak için kapı platformları hidrolik sistemle yer düzeyine kadar indirilebilmektedir.

iETT, deneme amacıyla 100 adet do-

İstanbul'da şehir içi toplu ulaşımında kullanılan ilk yolcu otobüsleri, 1928. Sertaç Kayserilioğlu koleksiyonu

ğal gazla çalışan otübüsü de filosuna katmıştır. İlk etapta 1994 başında 10 tanesi doğal gaza çevrilen bu otobüslerden, her ay 10 tanesi daha doğal gazlıya dönüştürülmektedir. Doğal gazla çalışan otobüslerde yüzde 30 mazot, yüzde 70 doğal gaz kullanılmaktadır. Motora ilk hareket mazot tarafından verilmekte, motor belli bir devre ulaştıktan sonra, doğal gaz sistemi devreye girmektedir. Doğal gazlı otobüsün gerek İstanbul'un hava kirliliğini önlemedeki katkısı, gerekse rantabl bulunması halinde, filodaki diğer otobüsler de zaman içerisinde doğal gazlıya dönüştürülebilecektir. Özel Halk Otobüsleri: Günden güne büyüyen ve hemen her yıl yeni yeni semtlerin oluştuğu İstanbul'da, anakent belediyesinin yan kuruluşlarından birisi olan İETT, zaman içerisinde kent içi ulaşımda yetersiz kalmış ve o güne kadar bağımsız bir biçimde çalışan özel halk otobüslerinin yönetim, yürütüm ve denetimleri bu kuruluşa devredilmiştir. Bugün 800 civarında olan özel halk otobüslerinin ortalama 500'ü her gün sefere çıkmaktadır.

BÜNYAMİN ÇELEBİ