Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Selamî Ali Efendi Çeşmesi

Enis Karakaya

SELAMI ALİ EFENDİ TEKKESİ 492

SELAMÎ ALİ EFENDİ TEKKESİ

Üsküdar İlçesi'nde, Osmanlı döneminde Acıbadem, günümüzde ise Fıstıkağacı olarak bilinen semtte, Selami Ali Mahallesi'nde, yakın tarihte inşa edilen Selamî Ali Efendi Camii'nin yerinde bulunmaktaydı.

Tekke, Celvetîliğin(->) Selamî kolunu kuran Selamî Ali Efendi (ö. 1692) tarafından inşa ettirilmiş, vakfiyesi 1096-99/ 1684-87'de tescil edilmiştir. Tamamen tarihe karışmış olan bu tekkenin arsasında Cumhuriyet döneminde aynı adı taşıyan, ancak eskisinden çok daha büyük boyutlu ve gösterişli bir cami inşa edilmiştir.

Kaynaklarda "Acıbadem Tekkesi", "Bül-bülderesi Tekkesi" ve "Şücabağı Mescidi Tekkesi" gibi adlarla da anılan bu tesisin yeri hususunda, "Acıbadem" adının günümüzde Üsküdar İlçesi'nin tamamen farklı bir kesimine verilmesi karışıklık yaratmaktadır. Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün 1924' te yaptırmış olduğu tespitte Acıbadem Tekkesi'nin Selami Ali Efendi Mahallesi'nin sınırları içinde bulunduğu ve yerinin arsa durumunda olduğu belirtilmiştir. Aynı mahallede Suca Ahmed Paşa adında bir hayır sahibinin bazı hayır eserleri (çeşme, suterazisi vb) yaptırdığı tespit edilmektedir. Söz konusu şahsın bu civarda bir bağı olduğu ve bu yüzden gerek çevresinin, gerekse de buradaki Selamî Ali Efendi Tekkesi'nin "Şücabağı" adıyla anıldığı tahmin edilebilir.

Ayin günü cumartesi olan bu tekkenin ilk şeyhi, aynı yıllarda Celvetîliğin âsita-nesi olan Aziz Mahmud Hüdaî Tekkesi'nin de postnişini bulunan Selamî Ali Efen-di'dir. Kendisini Şeyh Ali Efendi izlemiş, daha sonra Bandırmalızade Şeyh Hamid Efendi (ö. 1758), Hamid Efendi'nin oğlu Şeyh Kemal Efendi, Göynüklü Şeyh ibrahim Efendi, Mevlevî tarikatından İbrahim Dede, aynı zamanda Aziz Mahmud Hüdaî Tekkesi'nin hatibi olan Şeyh Hafız Meh-nıed Emin Efendi (ö. 1812) sırayla posta geçmişlerdir. II. Mahmud'un kızlarından Saliha Sultan'm 1249/1834 tarihli düğününe davetli Celvetî şeyhleri arasında "Üsküdar'da Acıbadem Tekkesi şeyhi vekili Mehmed Hilmi Efendi" de bulunmaktadır. Bandırmalızade A. Münib Efendi'nin Mec-mua-i Tekâyâ'sındsı da (1307/1889) Şeyh Ahmed Efendi'nin adı verilmektedir. Dahiliye Nezareti'nin 1301/1885-86 tarihli istatistik cetvelinde bu tekkede 2 erkek ile l kadının ikamet ettiği, Maliye Nezareti'nin 1325/1910 tarihli Taamiye ve Tahsisat Def-teri'nde yılda 324 kuruş tahsisatı ve günde 2 okka et istihkakı olduğu belirtilmektedir. Bir mescit-tekke niteliğinde olan bu tesis hakkında hiçbir görsel belge ele geçirilememiştir.

Bibi. Ayvansarayî, Hadîka, II, 199, 235; Kut, Dergehname, 230, no. 2; Çetin, Tekkeler, 588; Aynur, Saliha Sultan, 34, no. 7; Âsitâne, 5; Osman Bey, Mecmua-i Cevâmi, II, 64-65, no. 107; Münib, Mecmua-i Tekâyâ, 5; İhsaiyat II, 21; Öz, İstanbul Camileri, II, 64; Konyalı, Üsküdar Tarihi, I, 60; M. K. Yılmaz, Aziz Mahmud Hüdâyî ve Celvetiyye Tarikatı, ist., 1982, s. 237-239, 274-275; M. Özdamar, Dersaadet Dergâhtan, îst., 1994, s. 256.

M. BAHA TANMAN