Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SEIAMÎ ALİ EFENDİ ÇEŞMESİ

Üsküdar İlçesi'nde, Selami Ali Mahalle-si'nde, mahallenin adını taşıyan anacad-denin Hatmi Sokağı ile kesiştiği yerde, caddenin karşı kenarında bulunmaktadır. Kemeri üzerinde yer alan ve iri nesih bir hatla yazılmış iki kıtadan oluşan dört beyitlik kitabesinden anlaşıldığı üzere, 1088/l677'de inşa edilmiştir. Kitabenin metni Halepli ünlü şair Şu'ûrî Hasan Çelebi (İ. H. Konyalı, bu adı yanlış bir şekilde Sürûrî diye kaydeder) tarafından hazırlanmıştır. Çeşmenin kemeri içinde yer alan küçük bir kitabe ise, çeşmenin 11987 1783'te, saray mensuplarından Ruyîdil Ha-tun'un ruhu için ihya edildiğini göstermektedir. Bu kitabenin hemen altında bir başka kitabe daha yer almaktadır ki, yedi beyitlik bu kitabede 1176/17ö2'de bir mescidin Hacı Mustafa Ağa tarafından ihya edildiği kaydedilmektedir. İ. H. Tanışık bu kitabenin, çeşmenin hemen karşısında bu-

491 SELAMİ ALİ EFENDİ ÇEŞMESİ

lunan Fatma Hatun Camii'ne ait olduğunu, cami yok olduktan sonra kitabenin kaybolmaması için çeşmeye monte edildiğim yazmaktadır. Üsküdar'ın ahşap camilerinden biri olduğu bilinen Fatma Hatun Camii son olarak 1967'de ihya edilmiş olup, yapı bugün ibadete açık durumdadır.

Selamî Ali Efendi Suyolu'na bağlı bulunan bu çeşme, Türk klasik üslubunda yapılmış cephe çeşmelerinin tipik bir örneğidir. Kesme taştan inşa edilmiştir. Zarif iki sütunçe ve kemer ayaklan ile bağlantılı olan sivri kemerin kilit taşında altı yapraklı bir çiçeğin oluşturduğu rozetten meydana gelen sade bezemenin dışında, süslemelerin tamamının aynataşında toplandığı görülür. Lülenin hemen üzerinde yıl-dızçiçeğinden gelişen desene sahip bir rozet, bunun iki yanında ince dallı ve yıldız biçiminde çiçekler yer alır. Aynataşmın dilimli bir kemere sahip olan alınlığının köşe üçgenlerinin içi lalelerle süslenmiştir. Aynataşı, uçları yukarı bakan bir palmet sırasından oluşan bordürle taçlandırılmış-tır. Aynataşmın iki yanında yine sivri kemerli birer küçük tas yuvası (maşrapalık), su teknesinin iki yanında testi setleri, çeşmenin arka kısmında haznesi yer almaktadır. Halen suyu akmamaktadır ve lülesi kopmuştur. Teknesi cadde seviyesinden aşağıda kaldığından içi doldurulmuş vaziyettedir.

Selamî Ali Efendi Çeşmesi, oranlarının ahengi, simetri ve yalın süslemesi ile, yapılmış olduğu klasik dönemin mimari üslubunun özelliklerini taşıyan karakteristik bir örnektir.

Bibi. Raif, Mir'at, 145-146; Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, II, 278; Konyalı, Üsküdar Tarihi, II, 85; Çeçen, Üsküdar, 61; A. Egemen, istanbul'un Çeşme ve Sebilleri, İst., 1993, s. 737-773. ENİS KARAKAYA