Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SEKBANBAŞI MEHMED AĞA MESCİDİ

Eminönü İlçesi'nde, Şehzadebaşı semtinde, İstanbul Büyükşehir Belediyesi binasının hemen arkasındadır. Hoşkadem Mescidi olarak da bilinir.

Banisi Sekbanbaşı Mehmed Ağa'dır. II. Mehmed (Fatih) dönemi (1451-1481) eseri olan yapının bugün bulunmayan minberini Tuğcuzade Ahmed Ağa koydurmuştur. 1769-1770'te ölen Ahmed Ağa mescidin yakınlarında gömülüdür.

Uzun yıllar harap bir halde olan mescit 1955-1960 arasında imar edilmiştir. 1977' de ise son büyük onarımını geçirmiştir. Mescidin ilk yapısından minare dışında iz kalmamıştır.

Yapıya yüksek çevre duvarlarına açılmış demir bir kapıdan girilir. İlk görülen küçük bir bahçedir. Mescide giriş eksenden değil doğudandır. Bu girişten son cemaat yeri olarak düzenlenmiş kare mekâna geçilir. Bu kare mekândan yine doğu duvarında olan iki kanatlı ceviz kaplama bir kapıdan harime ulaşılır. Girişin sağında spiral dizilmiş 13 taş basamakla kadınlar mahfiline çıkılır. Mahfilin hazi-reye bakan kuzey duvarında iki tane pencere bulunur. Bu pencereler karedir. Mahfilin batısında bulunan kapı lojmana, diğer yönde bulunan kapı ise minareye açılır. Harim kısmı dikdörtgen planlıdır. Mihrabın iki yanında pencereler vardır. Mescidin batı duvarında iki tane kare pencere bulunur. Kuzeydoğu köşede kare bir mekân, cam ve ahşapla ayrılarak müezzin odası olarak düzenlenmiştir.

Mihrap yeşil renkli seramiklerle kaplı yarım yuvarlak bir niş şeklindedir. Üst kısmında mermerden bir süsleme vardır. Tavan ve minber ahşaptır. Minare tek şerefe-lidir. Yapıya kaynaşmış bir lojman kısmı vardır. Hazire ise düzensiz bir plandadır. Yapı ve çevre duvarları koyu kırmızı bir renge boyanmış olup bakımlıdır. Bibi. Ayvansarayî. Hadîka, I, 99; Ayverdi, Fatih III, 323; Eminönü Camileri, 94-95; Öz, istanbul Camileri, I, 73.

ESRA GÜZEL ERDOĞAN

SEKBAN-I CEDİD

1808'de kurulan Osmanlı askeri kurumu.

Yeniçeri Ocağı yerine modern eğitimli bir ordu oluşturma amacıyla kurulan Ni-zam-ı Cedid(-0 1807'de Kabakçı Mustafa Ayaklanması(-0 ile dağıtıldı. 1808'de IV. Mustafa'nm(->) tahttan indirilerek II. Mah-mud'un(->) tahta çıkarılmasında büyük rol oynayan Alemder Mustafa Paşa, Yeniçeri Ocağı'na karşı yeni bir ordu kurmaya karar verdi. Rumeli'den gelen sekbanlardan oluşan bu ocak Nizam-ı Cedid Ocağı'na çok benzemekteydi. Ancak, yeniçerileri ürkütmemek için adını Sekban-ı Cedid koydu. Rumeli'deki ayanların koruyuculuğunu yapan sekbanlardan kurulan yeni ocağın askerleri Yeniçeri Ocağı'nın 8. ortasına kaydedildiler ve Selimiye Kışlası ile Levent Çiftliği Kışlası'na yerleştirildiler.

Sekban-ı Cedid askeri için özel üniformalar diktirildi. Avrupa'dan silah ve araç-gereç getirtildi. Kısa bir süre sonra da Ocağa tuğ ve sancak verilerek bağımsız duruma getirildi. Ocağın mevcudu Kasım 1808'de 15.000'i buldu. Anadolu'dan da asker alınarak Sekban-ı Cedid'in 200.000 askerden oluşması tasarlanmıştı. Yani ocakla birlikte Yeniçeri Ocağı da disiplin altına alınmak istendi. Yeniçeriler, sekbanların adedinin artırılması ve getirilen disiplinden rahatsızdılar.

6 Kasım 1808'de başlatılan ayaklanma sonucu, isyancıların isteği ile II. Mahmud ocağı dağıttı (bak. Alemdar Olayı), isyancılar Selimiye Kışlası'm ve Levent Çiftliği'ni de yakıp yağmaladılar. Sekbanların birçoğu öldürüldü, bir kısmı da kaçarak geldikleri yerlere döndüler. Böylece Sekban-ı Cedid Ocağı da ortadan kalktı. Ancak daha sonra yerine Asâkir-i Mansure-i Mu-hammediye(-0 kuruldu.

KUTLUAY ERDOĞAN