I. ÜNİTE: 1881’den 1919’a mustafa kemal’İn hayati
Yüklə 1 Mb.
|
|
I. ÜNİTE: 1881’DEN 1919’A MUSTAFA KEMAL A) MUSTAFA KEMAL’İN HAYATI * Mustafa Kemal 1881’de ..................................................’te doğmuştur. Babası ................ …..................... Efendi, annesi ................................................... Hanım’dır. Soyu baba tarafı Kocacık yörüklerine dayanır, anne tarafı ise Konyar yörüklerine dayanır. 
M. Kemal’in Selanik’te doğduğu ev * Mustafa Kemal’in Fatma, Ahmet, Ömer, Makbule adlı kardeşleri vardır. Fatma, Ahmet, Ömer ve Naciye küçük yaşta vefat etmişlerdir. Yorum: Mustafa Kemal’in kardeşleri; -- Makbule ( Matematik Öğretmeni -- Ömer Naciye Fatma Ağzıaçık ) -- Naciye -- Fatma -- Ahmet
* Daha sonra ise Selanik Mülkiye Rüştiyesi gitti. ( Burada bir öğretmenin kendisine haksızlık yaptığını düşündü. ) Kısa süre sonra ayrılarak ..................................................... Askeri Rüştiyesine gitti. Burada Matematik Öğretmeni “ Kemal ” ismini eklemiştir. Buradan .......................................... Askeri İdadisine gitmiştir. Not: Manastır Askeri İdadisinde M. Kemal’i etkileyen ilk kişi, tarih öğretmeni Topçu Kolağası ..................................... ............................. ……..................’dir. Daha sonra İstanbul Harp Okuluna, daha sonra ise Harp Akademisine gitmiştir. 11 Ocak 1905’te Harp Akademisini Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle bitirdi. Not: Bu okulda iken padişahı ve yönetimi eleştirdiği için ceza aldı. Uyarı: M. Kemal’in ilk görev yeri Şam’daki 5. Ordu’dur. ( SURİYE ) Burada Dr. Mustafa ve Müfit ile birlikte “........................................... ......... .......................................” Cemiyetini kurdu. Yönetim bozukluğunu ve yolsuzlukları burada gördü. 
Namık Kemal Uyarı: M. Kemal’e göre ............................ ……................., “ Türk Milletinin Yıllardan Beri Beklediği Ses’tir.” Uyarı: M. Kemal 1910’da Fransa’da düzenlenen Picardie (Pikardi) Manevralarına katıldı. Trablusgarp Savaşı sırasında binbaşı olacaktır. ( 1911 ) 1913’te .................................................. Ataşemiliterliğine atandı. Bu görevde iken Yarbay oldu. (1914 ) Çanakkale’de ise Albay olacaktır. (1915 ) Çanakkale’den sonra Diyarbakır’a gitti, Bitlis ve Muş’u Ruslardan kurtardı ve General oldu. B) MUSTAFA KEMAL’İN ASKERLİK HAYATI TRABLUSGARP SAVAŞI Savaşın Sebepleri * Sanayileşmesini geç tamamlayan İtalya’nın ham madde ve pazar arayışında geç kalması. Cezayir ve Tunus’u Fransızların; Mısır’ı, İngilizlerin işgal etmiş olması. * İtalya’nın eski Roma İmparatorluğunu yeniden canlandırmak istemesi. * Trablusgarp ( bugünkü Libya)’ın İtalya’ya yakın olması. * Osmanlı Devleti’nin iç karışıklıklar içinde yer alması. * Trablusgarp'taki Türk savunmasının yetersiz olması. Osmanlı Devleti ne yapabilir? * Karadan yardım gönderebilir. Gönderemedi ! Çünkü, * Denizden yardım gönderebilir. Gönderemedi ! Çünkü, * Havadan yardım gönderebilir. Gönderemedi ! Çünkü, 
Osmanlı Devleti ne yaptı? Osmanlı Devletinde Afrika'daki son toprak parçasını korumak için gönüllülerden başka kimsenin oraya gitmesi mümkün değildi. Kılık değiştirerek Yüzbaşı M.Kemal, Binbaşı Enver Bey, Fethi Okyar, Nuri Conker ve Ali Çetinkaya gibi vatanseverler yerli halkı teşkilatlandırarak direnişe geçtiler. Derne ve Tobruk’ta M.Kemal; Bingazi’de de Enver Paşa başarılı savunma savaşları yaptılar. Ancak başarılı olamayacağını anlayan İtalya’nın; Çanakkale boğazındaki istihkâmları topa tutması, Oniki Ada’yı işgal etmesi; diğer yandan Rusya’nın kışkırtmasıyla savaş hazırlığına başlayan Balkan devletleri yüzünden Osmanlı Devleti İtalya ile barış antlaşması imzalamak zorunda kaldı. 10 Ekim 1912 Ouchy (Uşi) Not: M. Kemal Tanin gazetesi muhabiri ................................ ...................... olarak bölgeye gitmiştir. 1911 yılında binbaşı oldu. Uşi Antlaşmasına göre; *Trablusgarp ve Bingazi İtalya'ya bırakılacak. Yorum: .................................................................................... ................................................................................................. *Trablusgarp dini bakımdan halifeye bağlı kalacak. Yorum: Osmanlı Devleti Trablusgarp halkıyla olan dini-kültürel bağını sürdürmeyi hedeflemiştir. *Balkan Savaşlarının başlaması sonucu ................. …............... ................ geçici olarak İtalyanlara bırakıldı. Ancak Osmanlıların oldukça güçsüz durumda savaştan çıktığını gören İtalya, I. Dünya savaşı başlayınca adaları topraklarına kattığını açıkladı. Lozan Antlaşması ile İtalya’ya bırakılan adalar, II.Dünya Savaşı’ndan İtalya’nın yenik çıkması üzerine Yunanistan tarafından işgal edilmiş ve onların eline geçmiştir. (Gökçeada ve Bozcaada Türkiye’nindir. ) Soru: İtalya, Trablusgarp'ta Mustafa Kemal ve arkadaşlarının örgütlediği yerli halkın direnişiyle karşılaşınca Ege Denizi'ndeki adalara asker çıkarıp Rodos ve On İki Ada'yı işgal etti. Bu sırada Osmanlı Devleti'ne karşı Balkan ittifakı kuruldu ve Balkan Savaşları başladı. Bu durumla ilgili olarak, I. İtalya Akdeniz'e egemen olmak istemektedir. II. Balkan Devletleri, Osmanlı Devleti'nin zor durumunu fırsat olarak değerlendirmiştir. III. Trablusgarp Savaşı ve Balkan Savaşları aynı tarihte başlamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III ( 11.04.2010 – YGS )
* Osmanlıların İtalya ile savaş halinde olması. Not: Rusya’nın geniş toprakları olmasına rağmen dünyaya açılacak limanları yoktur. Bunun için bir yandan Baltık Denizine, bir yandan da Akdeniz’e ulaşmak istiyordu. Rusya’nın amacı Osmanlıyı parçalamak, Boğazları ele geçirmek ve Akdeniz’e ulaşmak. Birinci Balkan Savaşı * Balkan Devletleri; Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ Rusya’ya güvenerek saldırıya geçtiler. İlk saldırıyı ............................................ başlattı. Osmanlı Devletinin Balkanlardaki ordusu ikiye ayrılmıştı. Bulgarlarla çarpışan doğu ordusu yenilerek Çatalca’ya geriledi. Yunan, Sırp ve Karadağ'la çarpışan Batı ordusu da başarılı olamadı.Yunanlılar Gökçeada ve Bozcaada’yı işgal etti. Not: ........................................................................., Osmanlı Devletinden ayrılan son Balkan Devletidir. * I. Balkan Savaşı sonrası Londra’da bir konferans toplandı. (Bu konferans devam ederken toplantı halindeki Bakanlar Kurulunu İttihat ve Terakki partisi basarak yönetime el koydular. (Babı Ali Baskını) 
* Londra Antlaşmasına göre; -- Osmanlı Devleti Midye-Enez hattının (Karadeniz Ege arası bir hat) batısında kalan Balkan topraklarını terk edecek.(Edirne ve Kırklareli dâhil) -- Arnavutluğun bağımsızlığı tanınacak, sınırlarının tespiti büyük devletler bırakılacak. -- Ege adalarının geleceğine büyük devletler karara verecek(Fiilen Ege adaları elden çıkmış oldu) . Yorum: Bu savaşın kaybedilmesine; komutanlar arasındaki particilik ( İttihatçı – İtilafçı ve alaylı – mektepli mücadelesi ), asker ve cephane sayısının yetersizliği, istihbarat eksikliği, askerlerin erken terhisi, ordunun eğitimsiz olması gibi sebepler neden olmuştur. Arnavutluk bağımsız olmuştur. ( Bağımsız olan son Balkan Devleti ) İmzalanan Londra Antlaşmasıyla (1912)’da ...................................-.................... Hattı’nın batısındaki bütün toprakları kaybettik. 
İkinci Balkan Savaşı * Balkan Devletlerinin, ele geçirdikleri Balkan topraklarını aralarında paylaşamamaları üzerine (özellikle Makedonya) başlamıştır. (Bulgaristan çok toprak almıştı) Durumdan yararlanan Osmanlı Devleti, Edirne ve Kırklareli’yi işgalden kurtardı. Romanya da Bulgaristan’ın zor durumundan yararlanarak savaşa girdi. Not: I. Balkan Savaşına katılmadığı halde II. Balkan Savaşına katılan devlet ....................................................’dır. * Zor durumda kalan Bulgaristan, Balkan Devletleriyle Bükreş Antlaşması imzaladı. (1913) ve bazı topraklarını onlara bıraktı. * Osmanlı Devleti de Bulgaristan’la ....................................... Antlaşmasını(29 Eylül 1913) imzaladı. Buna göre; -- Edirne, Kırklareli ve Dimetoka Osmanlı Devletinde kalacak, Meriç ırmağı iki ülke arasında sınır olacak. -- Bulgaristan’da kalan Türkler dini inançlarını serbestçe yaşayabilecekler, müftülerini seçebilecekler, kültürlerini geliştirebilecekler. * Yunanistan’la da .................................................................. Antlaşması imzalandı. (14 Kasım 1913) Buna göre, -- Yunanistan’da kalan Türkler de Bulgaristan’dakiler gibi haklara sahip olacaklar, Türk varlığı korunacak, Girit’in Yunanistan’a ait olduğu kabul edilecek. -- İmroz (Gökçeada), Bozcaada ve Meis adası Osmanlılara kalacak. BALKAN SAVAŞLARININ GENEL SONUÇLARI * Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki hâkimiyeti sona erdi, Ege Adaları ve Makedonya elden çıktı. * Birinci Meşrutiyetten beri geçerli olan Osmanlıcılık görüşü önemini yitirdiğinden Türkçülük politikası etkili olmaya başlamıştır. * İttihat ve Terakki Cemiyeti yönetimi ele geçirdi.Londra Konferansı devam ederken toplantı halindeki Bakanlar Kurulunu basarak hükümeti ele geçirdiler. ( ……................... .................................................................................. Baskını ) * Bugünkü Türk-Bulgar sınırı büyük ölçüde tespit edildi. 
* Yüz binlerce Türk, asırlardır yaşadıkları toprakları terk ederek Doğu Trakya ve Anadolu’ya göç ettiler. Yerlerinde kalanlar ise büyük baskı ve zulüm gördü (Batı Trakya Türkleri Sorunu-Yunanistan ile olan sorunumuz) * Savaş sonrası, İttihat ve Terakki Partisi yöneticileri, orduda ıslahat yapılması gerektiğini anladılar. Kara ordusunu ıslah etmek için Almanya’dan subaylar getirildi. (Birinci Dünya savaşında bazı Alman subayları cephelerde görev yapmıştır) Bu durum Osmanlı-Almanya yakınlaşmasını sağlamıştır. C) MUSTAFA KEMAL’İN KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ …………………………………………………………………… * Vatan sevgisi Atatürk’ün en önemli özelliğidir. Vatanın savunulması için hiçbir fedakârlıktan kaçınmamıştır. * Vatan savunmasını her şeyden önemli ve her şeyden üstün gören Atatürk’ün İstiklâl Savaşının kazanılmasında vatan sevgisi ve Türk milletine olan güveni önemli bir yer tutar. İDEALİSTLİĞİ * Atatürk’ün en büyük ideali, Türk Milletinin En medeni ve refah seviyesi yüksek bir millet olarak varlığını yükseltmekti. Bir idealist olarak, en kısa zamanda bu hedefe ulaşmak istiyordu. HAKİKATİ ARAMA GÜCÜ * Hakikati aramak ve hakikati konuşmak Atatürk’ün yöntemiydi. O, akıl ve bilime değer verirdi. Olaylara bir bilim adamı gözüyle bakarak hakikati bulmaya çalışırdı. “ Akıl ve mantığın halledemeyeceği mesele yoktur. ” derdi. SABIR VE DİSİPLİN ANLAYIŞI * Atatürk önemli düşünceler karşısında önce düşünür, inceler, araştırır ve tartışırdı. Sonra kesin kararını verirdi. Verdiği kararın uygulanma zamanını ise sabırla beklerdi. ………………………………………………………………
* Atatürk, doğruyu söylemekten asla çekinmezdi. “Ben düşündüklerimi, daima halkın huzurunda söylemeliyim, yanlışım varsa halk beni tekzip eder.’’ derdi. MANTIKLILIĞI * Keskin bir mantık ve zekâ gücüne sahip olan Atatürk, hayatı boyunca akıl ve mantığa büyük önem vermiştir. Bu özellik onun evrensel devlet adamı olarak tanınmasında büyük bir rol oynamıştır. ÇOK CEPHELİLİĞİ * Atatürk çok cepheli bir liderdi. O hem fikir hem de hareket adamıdır. Yani bir taraftan Türk inkılabının hazırlayıcısı diğer taraftan da uygulayıcısı olmuştur. Hem düşünen hem de eserler veren Atatürk, çok yönlü bir lider olduğunu göstermiştir. EĞİTİMCİLİĞİ * Atatürk toplumu çağdaş uygarlık düzeyinin üstüne çıkarmayı amaçladığı için milli eğitim ile yakından ilgilenmiştir. O, “ Eğitimdir ki bir milleti ya hür, bağımsız, şanlı, yüce bir toplum olarak yaşatır; ya da bir milleti esaret ve sefalete terk eder.” YÖNETİCİLİĞİ – LİDER OLMA * Mustafa Kemal iyi bir yönetici için gerekli bütün özelliklere sahipti. Kibar davranışları, dürüstlüğü, emir veriş tarzıyla örnek olmuştur. Atatürk “Büyük kararlar vermek kâfi değildir. Bu kararları cesaret ve kesinlikle tatbik etmek lâzımdır.’’ diyerek verdiği kararlarda ısrarcı olmuştur. 1881’DEN 1919’A MUSTAFA KEMAL TESTİ 1. Garip Hoca tahtaya; "Mustafa Kemal Paşa, Çanakkale Savaşı'nda ordu komutanından savaş bölgesindeki bütün kuvvetlerin kendi emrine verilmesini, Sakarya Savaşı'nda da TBMM'den Başkomutanlıkla birlikte Meclisin yetkilerini istemiştir.” yazmıştır. Bu istekler onun kişiliğinin hangi yönüne örnek gösterilebilir? A) Açık sözlülüğüne B) Titizlik ve güç tutkusuna C) İnandırma gücüne D) Tez canlılığına E) Kendine olan güvenine
B) Topluma yön verebilecek yollar bulabilme C) Olayların gidişinden sonucun ne olacağını görebilme D) Savaşın amaç değil, bir araç olduğuna inanma E) Türk Ulusunun gücüne güvenme
B) Kolay ve çabuk karar alma yollarını arayan C) Yurtseverliğini kanıtlamaya çalışan D) Meclis üyelerinin görüşlerini üstün gören E) Ulusal iradeyle birlikte hareket etmeye çalışan
B) Ulusal iradeyi her şeyin üstünde tutması C) Ülkesini çağdaşlaştırmada büyük başarılar sağlaması D) "Yurtta sulh, cihanda sulh" ilkesini ortaya koyması E) Kapitülasyonları kaldırmış olması
B) Oluşumunda dış gelişmelerden yararlanıldığına C) Demokrasi hareketinin bir sonucu olduğuna D) Türk toplumunun gereksinimlerinden doğduğuna E) Bağımsızlığını kazanan uluslara örnek olduğuna
D) Çağdaş ve milli E) Eşitlik sağlayıcı 7. Atatürk "Dünya milletlerinin saadetine çalışmak, diğer bir yoldan kendi huzur ve saadetini temine çalışmak demektir. En uzakta zannettiğimiz bir hadisenin bize birgün temas etmeyeceğini bilemeyiz." demiştir. Atatürk'ün bu sözleri aşağıdakilerden hangisinin değerini ortaya koymaktadır? A) Bağımsız bir devlet olmanın B) Ekonomide devletçiliği uygulamanın C)Cumhuriyet rejimini benimsemenin
E) Laik bir devlet kurmanın 8. Atatürk, Türk milletine gideceği yolu gösterirken, "Dünyanın her türlü ilminden, buluşlarından, ilerlemelerinden yararlanılacaktır; ancak temel, kendi içimizden çıkarılmalıdır." demiştir. Atatürk bu sözüyle, milli eğitimde çağdaşlığın, aşağıdakilerden hangisi üzerine temellendirilmesi gerektiğini vurgulamıştır? A) Birlik ve bütünlük B) Ulusallık C) Eşitlik D) Laiklik E) Sevgi ve sorumluluk 9. Anlaşma Devletleri'nin, Mondros Ateşkes Anlaşması'na dayanarak Anadolu'yu işgal etmesi öncelikle aşağıdaki ilkelerden hangisinin önemini ortaya çıkarmıştır? A) Devletçilik B) Bağımsızlık C) İnkılapçılık D) Laiklik E) Cumhuriyetçilik II. ÜNİTE: MİLLİ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ A. OSMANLI DEVLETİ VE I. DÜNYA SAVAŞI I. DÜNYA SAVAŞI SAVAŞIN GENEL NEDENLERİ * Fransız İhtilalı sonucunda ortaya çıkan düşüncelerin hızla yayılması * Sanayi İnkılâbı sonucunda gelişen sanayi, beraberinde hammadde ve pazar ihtiyacını da ortaya çıkarmıştı. Hammadde ve Pazar ihtiyacı ise sömürgeci devletleri karşı karşıya getirdi. * Almanya ve İtalya’nın siyasi birliklerini kurmaları sonucunda Avrupa’nın siyasi dengesinin bozulması * Bloklar arası silahlanma yarışının hızlanması Yorum: Almanya, Fransa’dan Alses Loren bölgesini aldıktan sonra kendisini Fransa karşısında güvensiz hissetmeye başladı ve kendini güvende hissetmek için ittifaklar ve bloklaşmalar dönemini başlattı. Devletlerarası bu çıkar çatışmaları sonucunda Avrupa bloklara ayrılmıştır. 1883’te Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya arasında üçlü ittifak ( Bağlaşma Devletleri ) kurulmuştur. Savaş başladıktan sonra kendine Anadolu’dan pay verilen İtalya bu gruptan ayrılmış; ancak bu boşluk Osmanlı Devleti ve Bulgaristan’ın ittifak bloğuna katılmasıyla doldurulmaya çalışılmıştır. 1907’de ise İngiltere, Fransa ve Rusya arasında Üçlü İtilaf (Anlaşma Devletleri) kurulmuş bu gruba daha sonra Japonya, Sırbistan, Romanya, Belçika, Portekiz, Brezilya, ABD ve Yunanistan gibi devletler de katılmıştır. Soru: Bloklaşmanın önemini yazınız? * Devletlerarası gerilim arttı. * Fransa ile Almanya arasında XIX. yüzyıl sonlarında başlaması muhtemel olan ikili savaş ertelendi. * Silahlı ve bloklu tehdide dayalı zoraki barış dönemi oluştu. * Avusturya ile Sırbistan arasında 28 Temmuz 1914’de başlayan özel savaş dünya savaşına dönüştü. SAVAŞIN ÖZEL NEDENLERİ * Almanya ile İngiltere arasında ortaya çıkan siyasi ve ekonomik rekabet Yorum: Özel sebepler arasında en etkili sebep bu sebeptir. Sömürgeleri kendi topraklarının 104 katına çıkan İngiltere, Almanya’yı sömürgeleri için bir tehdit unsuru olarak görüyordu. Almanya’nın İngiltere aleyhine büyümek istemesine rağmen; İngiltere mevcut durumunu korumak istiyordu. * Fransa’nın Sedan Savaşı sonucunda Almanya’ya kaptırdığı Alses Loren bölgesini geri almak istemesi Yorum: Almanya 1871 yılında, taş kömürü yö-nünden zengin olan Alses Loren’i Sedan Savaşı ile Fransa’dan almıştı. * Boğazları ele geçirip sıcak denizlere inmek isteyen Rusya’nın Almanya ve Avusturya–Macaristan’ı etkisiz hale getirme düşüncesi. * Rusların Slavları birleştirme (Panslavizm) politikasının Avusturya-Macaristan’ı etkilemesi (Slav-Germen çatışması) * Rusya’nın Balkanlara yönelik politikasının Balkanlar üzerinden Orta Doğuya açılmak isteyen Almanya’yı tedirgin etmesi. * Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya’nın yeni sömürgeler ele geçirmek ve Akdeniz’de etkili olmak istemesi. Yorum: İtalya Akdeniz’e yönelik emelleri için Avusturya ile karşı karşıya geliyordu ki bu durum İtalya’nın I. Dünya Savaşı başladıktan sonra İttifak Grubunu terk ederek İngiltere’nin yanına geçmesinde de etkili oldu. 7-Dini ve kültürel yayılma yarışı Yorum: Sömürgeci devletler sömürmek istedikleri bölgelerde öncelikle dinlerini ve kültürlerini yaymaya çalışıyordu. 8-Hanedanlar arası mücadeleler * I. Dünya Savaşının temel sebebi ekonomiktir. (Ham madde ve Pazar arayışı, sömürgecilik) 
Örnek Soru: Bazı büyük devletlerin, Osmanlı Devleti'ni Birinci Dünya Savaşı'na sokmaya çalışmalarında Osmanlı Devleti'nin hangi özelliği önemli bir etken olmuştur? A) Askeri gücü B) Jeopolitik konumu C) Savaş tecrübesi D) Ekonomik gücü E) Siyasal yapısı * Bahane: Savaşın başlamasını sağlayan olay Avusturya Macaristan veliahtının bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi (Gavrilo Prinsip) İtilaf Devletleri İttifak Devletleri a) …………………….. a) …………………….. b) …………………….. b) …………………….. c) …………………… c) …………………….. Not: İtalya 1915 yılında taraf değiştirmiştir. Soru: Osmanlı Devleti niçin Almanya yanında savaşa girmiştir? a).............................................................................................. ................................................................................................. b).............................................................................................. ................................................................................................. c).............................................................................................. ................................................................................................. d).............................................................................................. ................................................................................................. e).............................................................................................. ................................................................................................. Soru: Almanya niçin Osmanlının kendi yanında savaşa girmesini istemiştir? a).............................................................................................. ................................................................................................. b).............................................................................................. ................................................................................................. c).............................................................................................. ................................................................................................. d).............................................................................................. ................................................................................................. e).............................................................................................. ................................................................................................. Soru: Osmanlı I. Dünya Savaşına fiilen nasıl girmiştir? * İki Alman gemisi ........................................ donanması tarafından Akdenizde takip edilmektedir.İki gemi Çanakkale Boğazına gelir ve Osmanlı satın aldığını açıklar. Goben ...................., Breslav ............................................... adını alır. Gemilerin isimleri, bayrağı ve denizcilerin kıyafetleri değişir. Yavuz ve Midilli Karadenize açılır, Rusyanın ................................ ve ................... kentlerini bombalaması ile fiilen savaşa girdik.
Burada söylediği; “ Ben size taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimizi başka kuvvetler ve başka kumandanlar alabilir. ” emriyle Çanakkale Savaşı’nın bir varoluş savaşı olduğunu anlatmıştı. 
Çanakkale Savaşı’ndan sonra Edirne’de bulunan 16. Kolordu Komutanlığına atandı. Daha sonra Kafkas Cephesine gönderildi. Muş ve Bitlis’i Ruslardan geri aldı. Bundan sonra 7. Ordu Komutanı oldu. Veliaht Vahdettin ile Almanya’ya giderek cephede incelemelerde bulundu. Almanya’dan geldikten sonra 7. Ordu Komutanlığına atandı ve Suriye’ye gitti. 31 Ekim 1918’te Yıldırım Orduları Grup Komutanlığına getirildi. Bu ordu kaldırılınca İstanbul’a gelip Harbiye Nezaretinde göreve başladı. Not: Osmanlıların I. Dünya Savaşı’nda kazandığı tek toprak Kars, Ardahan ve Batum’dur. Wilson İlkeleri (8 Ocak 1918) * ABD Başkanı Wilson I. Dünya Savaşı’ndan sonra yapılacak antlaşmaların esaslarını belirlemek ve dünya barışını korumak için 14 maddelik bir program belirledi. Wilson’un Osmanlı İle İlgili Maddeleri * Osmanlı Devleti’nin Türk bölgelerine Türklere egemenlik hakkı tanınacak * Türklerin egemenliğinde bulunan uluslara bağımsız devlet kurmaları sağlanacak * Boğazlar ticarete açık olacak Soru: Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Wilson, dünya barışını sağlamak amacıyla bazı ilkeler belirlemiştir. Bu ilkelere göre, I. bütün milletleri içine alan bir kurul oluşturulması, II. savaşta yenilmiş devletlerden savaş tazminatı alınmaması, III. her milletin kendi kaderini kendisinin kararlaştırması önerilerinden hangilerinin, Fransa ve İngiltere gibi büyük devletlerin, sömürü düzenlerini kaybedecekleri endişesiyle topraklarında uygulanmasına karşı çıktıkları savunulabilir? A) I ve II B) II ve III C) Yalnız III D) Yalnız II E) Yalnız I ( 27.03.2011 – YGS ) I. Dünya Savaşını Bitiren Antlaşmalar * Versay Antlaşması- .............................................................. * Nöyyi Antlaşması- ................................................................ * Trianon Antlaşması-............................................................. * Sen Jermen Antlaşması- .............Avusturya......................... * Sevr Antlaşması-................................................................... Soru: I. Dünya Savaşının genel sonuçlarını yazınız? * Milli devletler kuruldu. * Osmanlı ve Avusturya Macaristan İmparatorluğu yıkıldı. * Polonya, Litvanya, Ukrayna, Türkiye gibi yeni devletler kuruldu. * Milletler Cemiyeti (Cemiyeti Akvam) kuruldu. * Manda ve himayecilik başlamış. * İngiltere en güçlü devlet olarak ortaya çıkmıştır. * Sivil savunma önem kazandı. * Yeni rejimler(Komünizm, Faşizm, Nazizm) ortaya çıktı. * On milyona yakın insan ölmüştür. * İlk kez kimyasal silahlar, tanklar ve denizaltılar kullanıldı. Notlar: * I. Dünya Savaşında ilk defa tank ve kimyasal silah kullanıldı. * Savaştan sonra sınırlar çizilirken milliyetlerin dağılımı dikkate alınmadığından dolayı savaştan sonra da milliyet olayları devam etti. * İtalya savaş başlamadan önce Fransa ile gizli antlaşma yaptı. * Paris Konferansında Doğu Trakya Yunanistan’a verildi. * ABD I. ve II. Dünya Savaşının bitmesinde etkili oldu. * ABD savaşa girerken uluslararası dengede yerini almak istedi. * ABD savaşa 2 Şubat 1918’de fiilen girdi. * Savaştan sonra; Almanya’nın güçlenmemesi İngiltere ve Fransa için temel politika oldu. * Versay, Nöyyi, Sen Jermen ve Trianon Antlaşmaları II. Dünya Savaşının çıkması ile yürürlükten kalktı. * ABD ve Osmanlı savaşın başlamasında etkili olmamıştır. * Rusya’da Bolşevik ihtilali çıkınca; Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan bağımsız oldu. * Boğazların Osmanlı’nın elinde olması; Mustafa Kemal’e göre Osmanlı’yı savaşa sokabilecek stratejik bir etkendi. * Ukrayna 22 Ocak 1918’de bağımsız oldu. * Savaştan önce İngiliz sömürgeleri kendisinin 104 katı; Fransız sömürgeleri ise kendisinin 20 katıdır. * Osmanlı’yı paylaşmak savaşın başlangıç sebeplerinden değildir. * Mağlup devletlerin bir daha savaşmaya cesaret edememesi için antlaşmalara ağır maddeler kondu. * I.Dünya Savaşı’nda Danimarka, Norveç, İsveç, İsviçre ve İspanya tarafsız kalmıştır. * Osmanlı, ABD, Yunanistan, Bulgaristan, Japonya ve Romanya savaşın başlangıcında etkili olmamıştır. Soru: Birinci Dünya Savaşı sonrasında Anlaşma Devletlerinin baskısıyla Ermeni tehcirinde görevli Osmanlı memurlarının yargılanması için divanıharp oluşturulmuştur. Osmanlı Devleti bu olağanüstü mahkemelerde bağımsız yargıçların görev alması için İsveç, Hollanda, İspanya ve Danimarka hükümetlerinden bir komisyon kurulması isteğinde bulunmuş, ancak İngiltere ve Fransa’nın baskısıyla bu komisyon oluşturulamamıştır. İngiltere ve Fransa’nın bu tutumunun aşağıdakilerden hangisine dayandığı savunulamaz? A) Osmanlı hukuk sistemini düzenleme B) Osmanlı Devleti üzerinde baskı kurma C) Osmanlı Devleti’ndeki Ermenilerin haklarını koruma D) Mahkemelerden kendi istekleri doğrultusunda karar aldırtma E) Diğer Avrupa devletlerinin soruna müdahalesini engelleme ( 27. 03. 2011 – YGS ) B. MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 Ekim 1918) Soru: Osmanlı Devleti niçin mütarekeyi imzalamıştır? * Osmanlı’nın savaşacak gücünün kalmaması * Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi sonucunda Osmanlı ile Almanya’nın kara bağlantısının kesilmesi * Wilson Prensiplerinden cesaret alınması * Güney cephelerinin çökmesi * Savaş taraftarı olan İttihat ve Terakki Partisinin ülkeyi terk etmesi sonucunda başa barış isteyen Hürriyet ve İtilaf Fırkasının gelmesi. Not: Mondros Mütarekesi; 30 Ekim 1918’de Osmanlı adına Bahriye Nazırı .................... ……............................. ile; İtilaf Devletleri adına İngiliz Amirali .............................................. arasında Limni Adasının Mondros Limanında Agamemnon Zırhlısında imzalanmıştır. Mondros’un Bazı Maddeleri: ( Tamamı 25 maddedir ) 1. Anlaşma devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıktığında istedikleri stratejik bir bölgeyi işgal edebilecektir. ( .......................................................... Madde ) Yorum: *Anadolu işgale açık hale gelmiştir. * Mütarekenin en önemli maddesi ........................ maddedir. * Bu madde itilaf devletlerinin Anadolu’da yaptıkları işgallerin hukuki dayanağı olmuştur. * İtilaf Devletleri bu maddeyi ateşkese koyarak Wilson ilkelerine ters düşmekten kurtulmuşlardır. 2. Doğu Anadolu’da altı ilde (Vilayet-i Sitte: Erzurum, Van, Elazığ, Sivas, Bitlis, Diyarbakır ) bir karışıklık çıktığında itilaf devletleri bu illerin herhangi birini işgal edebilecektir. ( ................................................................................. Madde ) Yorum: Bu madde anlaşma devletlerinin Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermeni Devleti kurma projelerinin en önemli göstergesidir. 3. Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması dışındaki Osmanlı orduları terhis edilecek; ayrıca orduya ait cephane, taşıtlar ve donanma anlaşma devletlerine bırakılacaktır. Yorum: Böylece Osmanlı Devleti yapılacak işgaller karşısında savunmasız hale getirilmeye çalışılmıştır. Bu madde Anadolu’nun işgal edileceğini gösterir. 4. İran ve Kafkasya’daki Osmanlı birlikleri geri çekilecek. Kuzey Afrika ve Orta Doğu da bulunan Osmanlı askerî birlikleri en yakın itilaf devletine teslim olacaktır. 5. Ermenilerle itilaf devletlerinden alınan esirler serbest bırakılacak; Türk esirler itilaf devletlerinin denetiminde kalacaktır. Yorum: Bu durum devletlerin eşitliği ilkesine aykırıdır. 6. Haberleşme ve ulaşıma ait bütün araç-gereçler anlaşma devletinin denetiminde bırakılacaktır. Yorum: * Böylece, işgalci devletlere karşı topyekûn bir mücadelenin Türkler tarafından başlatılması engellenmeye çalışılmıştır. * Bu durum bölgesel direniş hareketlerinin vatanın bütününe yönelik hale getirilmesini kısa bir için de olsa geciktirmiştir. * Bu madde işgallerin başlayacağını gösterir. 7. Limanlar, toros tünelleri, tersaneler ve demir yolları anlaşma devletlerine bırakılacak 8. Anlaşma devletleri akaryakıt ve kömür ihtiyaçlarını Osmanlı Devletinden karşılayacak ve bu maddeler ihraç edilmeyecektir. Yorum: Anlaşma devletleri bu tür maddelerle Osmanlı Devleti’nin ekonomik bağımsızlığını ortadan kaldırmış ve Osmanlı’yı ekonomik bakımdan kendilerine bağımlı hale getirmeye çalışmışlardır. 9. Boğazlar İtilaf devletlerinin işgalinde olacaktır. Yorum: Bu madde Osmanlı’nın boğazlar üzerindeki egemenliğini sona erdirdiği gibi; İstanbul’u güvenliksiz hale getirdi ve Anadolu ile Rumeli’nin bağlantısını kesti. 10. Batum işgal edilecektir. Yorum: İngiltere bu madde ile Kafkasya’yı işgal ederek Osmanlı ile Rusya’nın bağlantılarını kesmek istemiştir. 11. Osmanlı ittifak grubu ile ilişkilerini kesecektir. Soru: Mondros Mütarekesinin Önemini Yazınız? * Osmanlı Devleti İtilaf devletlerine teslim olmuştur. * Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir. * Gizli antlaşmaların uygulama safhası başlamıştır. * Milli cemiyetler kurulmuştur. * Mütarekeyi imzalayan Rauf Orbay gözden düşmüştür. Yorum: * Mütarekenin imzalandığı tarihte Mustafa Kemal Suriye’dedir. * Gizli antlaşmaların var olması mütarekenin ağır şartlar taşımasında etkili oldu.
( 27.03.2011 – YGS ) Örnek Soru: Birinci Dünya Savaşı sırasında, gizli anlaşmalarda Boğazlar ve Doğu Anadolu Bölgesi'nin Rusya'ya verilmesi kararlaştırılmışken, Mondros Ateşkes Anlaşması'nda böyle bir hüküm yer almamıştır. Bu durumun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Rusya'nın Birinci Dünya Savaşı'ndan çekilmesi B) Rusya'da iç karışıklıkların devam etmesi C) Türklerin Çanakkale Cephesi'nde başarılı olması D) İngiltere’nin İtalya’nın dostluğuna önem vermesi E) Türklerin Muş ve Bitlis'i Ruslardan geri alması
* Batı cephesinde ilk Kuva-yı Milliye direnişi ise Ali Çetinkaya komutasında .....................................................’ta, Yunanlılara karşı gerçekleştirildi. Not: 18 Ocak 1919 yılında toplanan Paris Barış Konferansında daha önce İtalya’ya verilen İzmir ve çevresi Yunanlılara verildi. Önemi:..................................................................................... ………………………………………………………………………. Verilme Sebebi:....................................................................... ………………………………………………………………………. İZMİR’İN İŞGALİ ( 15 MAYIS 1919 ) * Yunanlılar Paris Konferansına verdirttikleri karar doğrultusunda İzmir’i işgal etmişlerdir. Not: İşgallerde Yunanlılara ilk kurşunu Hukuk-u Beşer ( İnsan Hakları ) gazetesinin başyazarı .................................. ........................................................ ( Osman Recep Nevres ) atmıştır. 
* Bu olay üzerine Yunanlılar İzmir’de katliam, yağma ve tecavüzlere başladılar. Türk subaylarını Zito Venizelos ( Yaşasın Venizelos ) diye bağırmaya zorladılar. Bağırmayan Kurmay Albay Süleyman Fethi Bey’i şehit ettiler. Soru: İzmir’in İşgalinin Önemini Yazınız? a) Kuva-yı Milliye ortaya çıkmaya başladı. b) Milli bilinç uyandı. c) Halkı milli mücadele için örgütlemek kolaylaştı. d) Mitingler düzenlendi. e) Redd-i İlhak Cemiyeti kuruldu. f) Halk işgalcilere güvenilemeyeceğini anladı. AMİRAL BRİSTOL RAPORU * İzmir’in işgali dünya kamuoyunda büyük bir yankı ve kınamaya sebep olunca; olayın sorumlusu durumunda olan İtilaf devletleri kamuoyunu yatıştırmak ve İzmir bölgesindeki durumu öğrenebilmek için bölgeye Amerikalı Amiral Bristol önderliğinde bir İngiliz, bir Fransız ve bir İtalyan generalden oluşan bir rapor heyeti göndermişlerdir. Bristol Raporuna Göre; * Bölgedeki olayların sorumlusu Türkler değil; Rumlardır. * Bölgede Türkler çoğunluktadır. * Yunanlıların bölgeyi işgali ilhaka yöneliktir. Bölgenin güvenliğini sağlamaya yönelik değildir. * Bölgeden Yunanlılar çekilerek; bölgeye İtilaf devletlerinin güvenlik birlikleri yerleşmelidir. Soru: Amiral Bristol Raporunun Önemini Yazınız? * Milli Mücadelemizin haklılığını onaylayan ilk uluslararası belgedir. * Yunanlıların Paris Konferansına sahte rapor verdiği ortaya çıkmıştır. * Yunan işgalinin niteliği dünyaya duyurulmuştur. * İşgalin gereksiz ve haksız olduğu belirtilmiştir. Not: Aynı dönemde Ermeniler için Doğu Anadolu’ya General .................................................. liderliğinde bir heyet gönderilmiştir. Ermenilerin iddialarının asılsız olduğu ortaya çıktı. C. KUVAYI MİLLİYE HAREKETİ Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
smanlının Cepheleri
ınırları Dışında Sınırları İçinde
