I. ÜNİTE: tarih biLİMİ konu: tarih biLİMİne giRİŞ
Bu durumun başlıca nedeni aşağıdaki alanlardan hangisinde görülen gelişmelerdir?
Yüklə 1 Mb.
|
Bu durumun başlıca nedeni aşağıdaki alanlardan hangisinde görülen gelişmelerdir? A) Ticaret B) Savunma C) Eğitim D) Mimari E) Tarım ( 1988 - ÖSS )
* 1242 yılında Moğollar, Anadolu'ya girdi. * 1243 yılında ………….................................…. Savaşı'nda Selçuklular yenildi. * II. Gıyaseddin'in ölümü üzerine Rükneddin Kılıç Aslan tahta geçti. Uyarı: Memluk hükümdarı BAYBARS Anadolu'yu Moğol baskısından kurtarmak için Anadolu'ya gelerek Moğolları yenilgiye uğrattı. HAÇLI SEFERLERİ 
Haçlı Şövalyesi 
Haçlı Seferleri 1096 yılında başlayan 1270 yılına kadar devam eden Hıristiyan dünyasının İslam alemi üzerine yaptığı seferlere ………………..…………. ……………….………….. denir. Soru: Voltaire “Eğer ki biri, dünya üzerinde olup biteni anlamak istiyorsa önce bütün sanatların beşiği, Batı’nın her şeyini borçlu olduğu Doğu’ya bakmalıdır.” demiştir. Aşağıdakilerden hangisi, bu duruma bir örnek olarak gösterilebilir? A) Talas Savaşı’nın ardından Türkler arasında İslamiyet’in yayılması B) Avrupa’da kralların papalara karşı güçlenmesi C) Anadolu Selçuklularındaki ikta sisteminin Osmanlılar tarafından geliştirilerek timar sistemi adıyla uygulanması D) Haçlı Seferleriyle, İslam dünyasından birçok buluşun Avrupa’ya taşınması E) İngiltere’de İki Gül Savaşı sonrasında feodalitenin zayıflayarak mutlakiyet rejiminin ortaya çıkması. ( 17.06.2012 – LYS )
* Kralların yetkilerini artırmak istemesi * Avrupalıların Türkleri Anadolu, Suriye, Filistin ve Akdeniz’den uzaklaştırmak istemeleri c) Ekonomik Sebepleri: * Derebeylerin yeni topraklar elde etmek istemesi *Doğu ticaret yollarının Müslümanların elinde bulunması. *Doğunun zenginliklerine ulaşma isteği d) Sosyal Sebepleri: * Papa’nın siyasi etkinliğini artırmak için halkı tahrik etmesi.
* Şövalyelerin ve bazı prenslerin macera aramaları I. HAÇLI SEFERİ (1096) : * Papa ve Keşiş Piyer, Avrupa’da büyük ordular oluşturmuşlardır. * İlk gelen Haçlılar I. Kılıçarslan tarafından imha edilmiş. Daha sonra gelen Haçlılar Bizans’la bir antlaşma yaparak Anadolu’ya geçmişler, İznik’i alarak yollarına devam etmişlerdir. * I. Kılıçarslan’ın vur kaç taktiğiyle çok büyük kayıplar vermelerine rağmen Urfa, Antakya ve Kudüs’ü ele geçirmişler, buralarda birer derebeylik kurmuşlardır. İznik’i kaybeden Anadolu Selçuklu Devleti’nin başkenti …………………………………………...……….. olmuştur. Not: Bu seferle Batı Anadolu’daki siyasi üstünlük Bizans’ın eline geçmiştir. Not: I. Haçlı Seferi amacına ulaşan tek seferdir. Not: Derebeylik rejimi Ortadoğu’ya taşınmıştır. II. HAÇLI SEFERİ (1147-1149) : * Urfa’nın 1144’te Zengiler tarafından geri alınması II. Haçlı Seferi’ne sebep olmuştur. * Alman Kralı III. Kontrat ve Fransa Kralı VII. Lui komutasındaki Haçlılar, Danişmentlerden yardım alan I. Mesut ile yaptıkları savaşta büyük bir bozguna uğramıştır. Böylece sefer başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Not: II. Haçlı Seferi’nden sonra Haçlılar daha çok deniz yolunu tercih etmişlerdir. Not: Haçlılar vasıtasıyla Anadolu’yu geri alamayacağını anlayan Bizans kendi ordularıyla bunu gerçekleştirmek istemişse de başarılı olamamıştır. ( 1176 Miryokefalon Savaşı ) III. HAÇLI SEFERİ (1189 – 1192) : * Selahattin Eyyubi’nin 1187 – Hıttin Savaşı’yla Kudüs’ü Haçlılar’dan geri alması üzerine İngiltere Kralı Aslan Yürekli Rişar, Fransa Kralı Flip Ogüst ve Alman Kralı Frederik Barbaros’un da katıldığı yeni bir sefer düzenlenmiştir. * İngiliz ve Fransızlar deniz yoluyla Kudüs önlerine gelmiş, Almanlar ise Anadolu’dan geçmek istemiş, II. Kılıçarslan’ın çocukları arasındaki taht kavgalarından faydalanarak ve antlaşmaya uymayarak Konya’yı yağmalamışlarsa da krallarının ölümüyle orduları dağılmıştır. * Selahattin Eyyubi ile uzun süre mücadele eden Haçlılar başarılı olamayarak geri dönmüşlerdir. IV. HAÇLI SEFERİ (1200 - 1204) : * Eyyubiler’in Filistin sahil şeridini haçlılardan temizlemesi üzerine IV. Haçlı seferi düzenlenmiştir. * İstanbul’da karışıklık çıktığını öğrenen Haçlılar yollarını değiştirerek İstanbul’u ele geçirmişler ve bir Latin Krallığı kurmuşlardır. İznik ve Trabzon’da da Rum İmparatorlukları kurulmuştur. Not: Seferin amacından saptığını gösterir.
* Kiliseye ve din adamlarına duyulan güven azalmıştır. * Hıristiyanlarca kutsal kabul edilen yerler, Müslümanların elinde kaldı. * Katolik ve Ortodoks kiliseleri arasında ayrılıklar derinleşti.
*Skolâstik düşünce zayıflamaya başladı, Derebeylik rejimi sarsılmıştır. *Türklerin İslam dünyası içinde değeri artmıştır. *Türkler ileri harekâtı kesintiye uğramıştır.
*Akdeniz limanları (Venedik ve Ceneviz, Marsilya gibi) ve Akdeniz ticareti önem kazanmıştır. *Venedik ve Ceneviz gibi İtalyan şehir devletleri Akdeniz ticaretini ele geçirerek, zenginleşmişlerdir. * Ticaretle uğraşan Burjuva Sınıfı ortaya çıktı. *Anadolu, Suriye, Filistin, İstanbul gibi bölgeler harap olmuştur.
*İslam dünyasındaki (doğudaki) teknik buluşlar (kâğıt, matbaa, pusula, barut, dokuma, cam, deri işleme v.b.) Avrupa’ya taşınmış, Avrupa’da kültür hayatı canlanmıştır. *Bazı Müslüman âlimlerin eserleri (İbn-i Sina, Farabi) ve antikide eserleri Avrupa’ya taşınmıştır. *Avrupalılar İslam medeniyetini yakından tanımışlar, önyargıları yıkılmıştır. Haçlı Seferleri’nden etkilenen devletler: Anadolu Selçuklu Devleti, Büyük Selçuklu Devleti, Eyyubiler, Zengiler, Danişmentliler, Memlukler, Fatımiler, Bizans Soru: Aşağıdakilerden hangisi, Haçlılara karşı mücadele eden Türk devlet ve beyliklerinden biri değildir? A) Danişmentliler B) Saltuklular C) Anadolu Selçukluları D) Mardin Artukluları E) İhşitoğulları ( 15.06.2013 – LYS ) Soru: Aşağıdakilerden hangisi, Ortaçağ’da kiliseyi temsil eden Papalığın siyasal bir güç olduğuna kanıt olarak gösterilemez? A) Kendi hâkimiyetinde toprakları olması B) Çok sayıda din adamı yetiştirmesi C) Kralları aforoz etme yetkisinin bulunması D) Haçlı Savaşlarını düzenlemesi E) Krallara taç giydirmesi ( 1990 – ÖSS ) Soru: Avrupa toplumlarında-Katolik Kilisesi'ne bağlılık, Haçlı Savaşlarından sonra eski gücünü kaybetmiştir. Bu durum aşağıdakilerin hangisinde etkili olmuştur? A) Hıristiyanların Kudüs'ü kutsal yer saymasında B) Feodal rejimlerin kurulmasında C) Kavimlerin yer değiştirmesinde D) Mezhep Savaşlarının sona ermesinde E) Özgür düşünce ortamının oluşmasında ( 1993 - ÖSS ) Soru: Ortaçağ’da Avrupa toplumlarının soylular, rahipler, burjuvalar ve köylüler olmak üzere sınıflara ayrılması aşağıdakilerden hangisini göstermektedir? A) Şehirli sınıfın ticaretle uğraştığını B) Halk arasında eşitsizlik olduğunu c)Din adamlarının yetkilerine göre sınıflara ayrıldığını D) Halkın yasam düzeyinin yüksek olduğunu E) Halk arasında belli mesleklere önem verildiğini ( 1993 – ÖSS ) Soru: Ortaçağ’da kurulan devletlerin birçoğunda hükümdarlar egemenliklerini dine dayandırmışlar ve din adamları devlet yönetiminde etkili olmuşlardır Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) Laik olmayan devlet anlayışı B) Lonca sisteminin C) Tutsaklık uygulamasının D) Feodal sistemin E) Şehir devleti anlayışının ( 1994 – ÖSS ) Soru: Ortaçağ’ın sonlarına doğru Batı Avrupa’da toplumsal, ekonomik, düşünsel, yönetsel alanlarda değişme ve gelişmeler görülmüştür. Bu değişme ve gelişmeler aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? A) Toplumlara tek tanrılı dinlerin egemen olmaya başlamasının B) Şehir devletlerinin ortaya çıkmasının C) Toplumların sınıflara ayrılmasının D) Dünya görüsünün değişmesinin E) İlk imparatorlukların kurulmaya başlamasının ( 1997 – ÖSS ) -
B) Anadolu’daki ilk kervansaray II. Kılıç Arslan Dönemi’nde yapılmıştır. C) Gevher Nesibe Darüşşifası I. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi’nde açılmıştır. D) Yazlık saray olarak kullanılan Kubadabat, Alaaddin Keykubat Dönemi’nde yapılmıştır. E) Türkçe resmî dil olarak Alaaddin Keykubat Dönemi’nde kabul edilmiştir. ( 17.06.2012 – LYS ) MAGNA CARTA (BÜYÜK ŞART 1215) * Aslan Yürekli Rişar’ın kardeşi Yurtsuz Jan İngiltere Kralı olunca soyluların baskısıyla karşılaşmıştır. Bu baskı neticesinde Magna Carta’yı (büyük şart) imzalamak zorunda kalmıştır. * İngiltere’de parlamentonun kurulmasına zemin hazırlamıştır. Not: Avrupa’da demokrasi çalışmalarının başlangıcıdır. Not: İlk kez hükümdarın yetkilerinin sınırlandırılması açısından Sened-i İttifak’a kanun üstünlüğünün kabul edilmesi açısından Tanzimat Fermanı’na benzer. 
Magna Carta
* İngiltere kralının Fransız tahtına göz dikmesi sonucu başlayan mücadeleler yaklaşık 100 yıl devam ettiği için bu adı almıştır. * 1346 Kresy Savaşı’nda İngilizler, Fransa’nın önemli bir bölümünü ele geçirmişlerse de sonradan, Jan Dark’ın da etkisiyle, Fransızların toparlanması üzerine mağlup olmuşlardır. Sonuçları : a) Fransa galip gelerek topraklarını İngiliz işgalinden kurtarmıştır. b) Avrupa’da bir ülkenin sömürge altına alınamayacağı anlaşılmıştır. c) Top ilk kez 1346 Kresy Savaşı’nda İngilizler tarafından kullanılmıştır. d) Fransa’da milli duyguların gelişmesine sebep olmuştur. e) İki büyük Avrupa ülkesinin mücadeleleri Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda daha rahat ilerlemesine ve Fetret devrinde saldırıya uğramamasına sebep olmuştur. f) İngiltere’de Çifte Gül adı verilen iç savaşlara neden olmuştur. (1455-1485) MÜSLÜMAN –TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK
* Devlet hanedanın ortak malı olarak kabul edilirdi. * Bu durum hükümdarın ölümünden sonra taht kavgalarına sebep olur, devleti zayıflatırdı. * Bazı Türk-İslam Devletleri'nde hükümdar, …………………………………...…………. sanını kullandı. * İlk Türk-İslam Devletleri'nde hükümdar tahta çıkınca Abbasi halifelerinin onayını istedi. SARAY TEŞKİLATI 1. Emir-i Alem: ………………………………….…………. ……………………………………………………..………... 2. Emir-i Candar: ………………………………………….. …………………………………..…………………………... 3. Hacibü’l Hüccab: ………………………..……………... …………………………………………………..…………... 4. Emir-i Çeşnigir: ………………………………………… …………………..…………………………………………... 5. Şerabdar-ı Has: …………………………………………. ……………………………………..………………………... 6. Serhenk: ……………………………………….………… …………………………………………………………..…... 7. Emir-i Ahur: …………………….………………………. ………………………………………………..……………... 8. Emir-i Silahdar: ………………………………………… ………………………...…………………………………….. 9. Emir-i Meclis: ……………………….…………………... ……………………………………………………………….
* Hükümet, Divan-ı …………….. denilen Büyük Divan'dan meydana gelirdi. * Divanın başkanı hükümdardı. * Selçuklular bu kurumu Abbasilerden almışlardır. 
* Başkent dışındaki idari birimlere vilayet denirdi. * Vilayetlerin başında şehzadeler veya vali statüsünde naipler bulunurdu. * Anadolu Selçuklularında üç tip vilayet bulunurdu. * Meliklerin yönettiği vilayetler; bunlar hanedan tarafından gönderilen meliklerin doğrudan hükümdara bağlı olduğu vilayetlerdi. * Divan Dairesi vilayetleri; yönetimi divana ait olan vilayetlerdi. * Bizans sınırında bulunan vilayetler; başında uç beyi denilen sınır koruyucu beylerin bulunduğu vilayetlerdi.
* İslamiyet'in kabulü ile hukuk kuralları değişikliğe uğradı, Türk töresi ile İslami kurallar bir sentez haline getirildi. * Adli teşkilat; Şeri Yargı ve Örfi Yargı olmak üzere ikiye ayrılırdı: a) ………………………….………………. Yargı; kadıların başkanlığındaki mahkemeler tarafından yürütülürdü. b) ……………………………. Yargı; vergilere, askeriye ile, ikta sahipleri ve ticarete ilişkin kanunlarla ilgilenirdi. * Hükümdarların halkın şikâyetlerini dinlemek amacıyla düzenlediği …………………...……. divanları da görülürdü. * Askeri davalara ……………..…… askerler denilen kadılar bakardı.
* İlk Türk-İslam Devletleri'nde ordu Türkmenlerden oluşurdu. * Karahanlılarda ordu Hassa ordusu, Eyalet askerleri ve Türkmen kuvvetleri olmak üzere üç bölüme ayrılmıştı. * Selçuklularda, Karahanlılardan farklı olarak ikta askerleri, bağlı devletlerin askerleri ve gönüllü askerler vardı. * Hassa Ordusunda, askerlik için ayrılan çocuklar belirli merkezlerde yetiştirilir, sultanlar Hassa Birliklerini burada yetişen askerler arasından seçerlerdi. * Eyalet askerleri; Şehzadelerin ve valilerin yönetimindeki askerlerdi. * Türkmen birlikleri; Göçebe Türkmen boylarının savaş anında orduya katılmaları ile oluşan birliklerdi. 
* Devlete ait ve miri arazi olarak adlandırılan topraklar dört bölüme ayrılmıştı: a) ……………..... arazi ; Geliri hükümdara ait olan arazilerdi. b) ………………………. arazi; Gelirlerine göre önemli devlet görevlilerine dağıtılan arazilerdi. c) ……………………………. arazi; Başarılı devlet adamlarına verilen arazi idi. Bu topraklara sahip olanlar toprak hakkında her türlü tasarrufa sahipti. d) ………………...………… arazi; İlmi ve sosyal kuruluşların masraflarını karşılamak amacıyla bu kuruluşlara tahsis edilen arazilerdi. Uyarı: …………………..….. arazi; Müslüman olmayan halka ait arazilerdi.
* İslamiyet'in kabulünden sonra İslam dinini yaymak için önemli çalışmalar yapmışlardı. * İslamiyet'te ……………………..…….. denilen Müslüman olmayan ülkelere yönelik savaşlar ile önemli fetihler gerçekleştirmişlerdi. * İslam dini ile İslamiyet’ten önceki kültürlerin birleşmesi ile Babalik, ……………………………..…….., Ekberilik ve ……………………….. gibi çeşitli tarikatlar oluşturulmuştu. * İslamiyet’i yaymak amacıyla eserler yazılmış, Kuran’ın yayılması amacıyla çalışmalar yapılmıştı.
* Tolunoğulları ve İhşitler, doğu ve batı ticaret yolları arasında oldukları için ticarette oldukça gelişmişti. * Eyyubiler ve Memlüklüler'de ise Mısır'la ticaret çok gelişmişti. * Memluklular döneminde Trablus, Şam, İskenderiye, Dimyat, Yafa ve Akka önemli ticaret merkezleri haline geldi. * Ümit Burnu'nun bulunması ile bu ticaret merkezleri önemini yitirdi. * Gazneliler, Hindistan topraklarını ele geçirerek ekonomilerini canlandırmıştı. * Büyük Selçuklularda, Orta Asya ve Hindistan'dan gelen ticaret yollarının geçmesi ülkeyi zengin bir hale getirmişti. * Anadolu Selçuklu Devleti, ticaret yolları üzerinde yaptığı vakıf kuruluşları, han ve kervansaraylarla ticari alanda gelişmişti.
* Türk-İslam Devletleri'nde göçebe bir hayat görülmüş, göçebecilikten dolayı hayvancılık gelişmişti. * Yerleşik hayata geçildikçe köylerde oturanlar tarımla, şehirlerde yaşayanlar ise ticaret ve el sanatlarıyla uğraşmışlardı. * Şehirlerde ticaretle uğraşanlar …………….…… teşkilatını oluşturmuşlardı. * Anadolu Selçukluları zamanında Türkler zengin ve mutlu bir hayat sürmüşlerdir. Soru: Anadolu Selçukluları Antalya, Alanya ve Sinop gibi limanları ele geçirdikten sonra bu limanlarda Avrupalı tüccarlara düşük gümrük tarifesi uygulamışlardır. Anadolu Selçuklularındaki bu uygulamanın amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ticari ilişkileri geliştirmek B) Avrupa’nın Türklere karsı birleşmesini önlemek C) Avrupa'da nüfuz bölgeleri kurmak D) Denizlerde üstünlük sağlamak E) Anadolu'da siyasal birliği sağlamak ( 1991 - ÖSS ) Soru: Anadolu Selçuklu Devleti’nde hükümdarların Keyhüsrev, Keykubat ve Keykavus gibi adlar kullanmalarının aşağıdakilerden hangisini gösterdiği savunulabilir? A) İlk Türk devletlerine ait gelenekleri devam ettirdiklerini B) Fars kültürünün etkisinde kaldıklarını C) Anadolu’nun eski kültürlerinden etkilendiklerini D) Arapça unvanları öne çıkardıklarını E) Bizans’ın hükümdarlık unvanlarını kullandıklarını ( 24.03.2013 – YGS )
* Türk İslam Devletleri'nde medreseler bilim merkezi idi. * Büyük Selçuklu Devleti zamanında, dünyanın ilk üniversitesi olarak kabul edilen ……………………………. Medresesi yapıldı. * Medreselerde Kur'an, hadis, kelam, fıkıh, Arap dili ve edebiyatı, matematik, mantık geometri ve tarih okutulurdu. * Önemli bilim adamlarının başlıcaları; Farabi, Biruni, İbn-i Türk, İbn-i Sina, Gazali, Ömer Hayyam'dır.
* Türk-İslam devletlerindeki sanat eserlerinde ……………………………………………….… ağırlıkta idi. * Türk-İslam Devletleri tarafından yapılan ve günümüzde hala ayakta duran sanat eserlerinden bazıları şunlardır: Tolunoğlu Camii, Baybars Camii, Mescid-i Cuma, Sultan Sencer Türbesi, Alaaddin Camii, Burmalı Minare  Tolunuoğlu Camii
Ömer Hayyam üçgeni SINAVA ÇALIŞMA ETKİNLİĞİ 1. 9 A sınıfı öğrencileri Tarih yazılısına çalışmaktadır. -- Ayşe : Saltuklular Erzurum’da kurulmuştur. -- Büşra : Mengücekliler Erzincan’da kurulmuştur. -- Huriye : Çaka Beyliği İzmir’de kurulmuştur. -- Gamze : Artuklular Şanlıurfa’da kurulmuştur. -- Gizem : Danişmentliler Tokat ve Sivas’ta kurulmuştur. Anadolu’da kurulan ilk Türk Beyliklerinin kurulduğu yeri yanlış söyleyen öğrencimiz aşağıdakilerden hangisidir? A) Ayşe B) Büşra C) Huriye D) Gamze E) Gizem …………………………………..……………………….. Anadolu Selçuklu Devleti ile Bizans arasında 1176 yılında yapılmıştır. Bunun sonucunda Anadolu’nun sonsuza dek Türk Yurdu kalacağı anlaşılmıştır. Bizans’ın Türkleri Anadolu’dan atma ümidi bitmiştir. 2. 9 D sınıfında ders anlatan Garip Hoca, tahtaya yukarıdaki yazıyı yazmıştır. Tahtada yazan bilgiye göre; Garip Hoca başlığa ne yazmalıdır? Noktalı kısma yazınız. 3.
Yukarıda verilen tarih şeridine göre Tolunoğulları ile çağdaş olmayan devletleri yazınız?
Soru: …………………………….……………..………… …………………………………………………………… ……………………………………………………………?
4. 9 C sınıfında ders anlatan Garip Hoca, tahtaya yukarıdaki cevapları yazmıştır. Cevaplara göre; Garip Hoca hangi soruyu sormuştur? Noktalı kısma yazınız. Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|