I. ÜNİTE: tarih biLİMİ konu: tarih biLİMİne giRİŞ

a) Kuzey Afrika’da; İdrisiler, Ağlebiler, Fatimiler,
b) Mısır’da; Tolunoğulları, İhşitler, Eyyübiler ve Memluklular,
c) İran’da; Tahiriler, Saffariler,
d) Maveraünnehir’de; Samanoğulları,
e) Güney İran-Irak’ta; Büveyhoğulları’dır.

Soru: Emevilerden sonra İslam Devleti’nde başa geçen Abbasiler, VIII. yüzyıldan XIII. yüzyıla kadar hüküm sürmüşlerdir.
Aşağıdaki devletlerden hangisi, Abbasilerle çağdaş bir devlet değildir?
A) Doğu Roma İmparatorluğu B) Sasaniler

C) Büyük Selçuklu Devleti D) Hazarlar

E) Gazneliler

( 15.06.2013 – LYS )

Abbasi Devleti'nin Yıkılma Nedenleri
a) Abbasi Devleti, Mu'tasım'ın ölümü ile zayıfladı ve Moğolların Bağdat'ı istilası ile yıkıldı.
b) Selçukluların yıkılması ile koruyucuları ortadan kalktı.
c) Şiilerin ve Emevilerin olumsuz çalışmalarından zarar gördü.
d) Zayıflama döneminde fetihlerin durgun geçmesi nedeniyle ekonomi zayıfladı.
e) Moğol Hükümdarı Hülagu'nun Bağdat'ı istilası ile Abbasi Devleti ortadan kalktı.
Soru: Abbasilerde Halife Mutasım’dan sonra devlet yönetiminde Türklerin etkisi giderek artmış, Türk komutanlar istediklerini halife yapmaya, istemediklerini indirmeye başlamış ve bu komutanlar bazı eyaletleri de kendi aralarında paylaşmıştır.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisini gösterdiği savunulabilir?
A) Siyasal birliğin çözüldüğünü

B) Saltanat sisteminin dikkate alındığını

C) Türklerin Abbasiler Döneminde İslamiyet’i kabul ettiklerini

D) Mutasım Döneminde sınırların çok genişlediğini

E) Abbasilerin kendilerinden önceki devletlerin etkisinde kaldığını

( 14.06.2009 – ÖSS )

ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ
 * Abdurrahman bin Muaviye tarafından ……………………...……. merkez olmak üzere 756 yılında kuruldu.
* Endülüs Emevi Devleti askeri alanda değil, ……………..………. ve …………..…… alanında ileri gitti.
* En parlak dönemini III. ………...………………….……… zamanında yaşadı.
* Endülüs Emevileri zamanında yapılan …………………………..……. Medresesi dünyanın en ünlü medresesidir.


Endülüs Emevi Devleti
Uyarı: Bu medrese Avrupa Üniversiteleri'nin temelini oluşturmuştur. Buradan eski Yunan ve Roma dönemine ait eserler hakkında da Avrupa'ya ilk bilgiler yayılmıştır.

BENİ AHMER DEVLETİ
* Endülüs Emevi Devleti'nin yıkılmasından sonra, …………………………...….. merkez olmak üzere kuruldu.
* ……………………………….. Sarayı gibi büyük eserlerle mimaride ilerledi.

Soru: İslam Devleti’nde Hz. Muhammet’ten sonra devlet başkanı olan kişiye halife sanı verilmiştir. Ancak Dört Halife

Dönemi’nin ardından halifenin dinî ve siyasi otoritesi, İslam

dünyasının tümünde kabul görmemiştir.
Buna, İslam tarihinde görülen,
I. Emevi halifelerinin güttüğü Arap milliyetçiliği siyasetine karşı tepkilerin ortaya çıkması,

II. Abbasiler, Fatımiler ve Endülüs Emevilerinde olmak üzere aynı anda üç halifenin olması,

III. Dört Halife Dönemi’nde Kur’an-ı Kerim’in kitap hâline getirilmesi ve çoğaltılması
durumlarından hangilerinin kanıt olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

( 01.04.2012 – YGS )

İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI

1. 
   Devlet Yönetimi:
   

* İslamiyet’in kurulduğu ilk yıllarda, devlet başkanı ………………………………………………………..… idi.

* Hz. Muhammed'den sonra devlet başkanlığı görevi için ………………………………………………………. seçildi.
* Hz. …………………………...…….. döneminde sınırların genişlemesi ile devlet yapısında yenilikler yapılarak vali ve kadılar atanmaya başlandı.
* Devlet hazinesi olarak bilinen BEYTÜL MAL oluşturuldu.
* Emeviler Dönemi'nde halifelik …………………………… ……………………………………….…… geçmeye başladı.

Uyarı : Hz. Muhammed'in ölümünden sonra ilk dört halife ( Ebubekir, Ömer, Osman ve Ali ) ………………...………. belirlenmiştir.

2. 
   Ordu
   

* Sınırların genişlemesi ile ordu önem kazanmaya başladı.

* Hz. Muhammed ve Hz. Ebubekir döneminde düzenli bir İslam ordusu yoktu.
* İslam Devleti'nde, eli silah tutan her erkek asker olarak kabul edilirdi.
* İlk düzenli İslam ordusu Hz. …….……. devrinde kuruldu.
* Abbasiler devrinde, Türkler ve diğer milletler İslam ordusunda görev almaya başladı.
* Hz. Osman devrinde ilk defa …………..………... kuruldu.

3. 
   Sosyal Hayat
   

* Sosyal hayata dair düzenlemeler …………………………. ……………..'den alınırdı.

* İslamiyet’te insanlar arasında fark olmamasına rağmen, Emeviler Dönemi'nde Araplar kendilerini diğer uluslardan üstün görmüşlerdi. Arap olmayan Müslümanlar ise ……………………………………..... olarak adlandırılmıştı.

4. 
   Ekonomik Hayat
   

* Ekonomi daha çok tarım, hayvancılık, ticaret ve el zanaatlarına dayalıydı.

 Uyarı: Abbasiler Dönemi'nde el zanaatları ile uğraşanlar, FÜTÜVVET BİRLİKLERİ denilen meslek örgütleri oluşturmuşlardır. Selçuklulardaki Ahilik ve Osmanlıdaki Lonca Teşkilatlarına benzer.

* En çok ticaretin yapıldığı devlet Bizans idi.

Devlete ait gelir kaynakları:
1. Savaş ganimetlerinin beşte biri
2. Gayrimüslimlerden alınan Haraç
3. Müslümanlardan alınan Öşür
4. Gayrimüslimlerden alınan Cizye
5. Maden, tuz, gümrük gelirleri

5. 
   Dil ve Edebiyat
   

* İslamiyet'te dil ve edebiyatın kaynağı ………………… ……………………………………………………...……'dir.

* Arapça, Emevi halifesi …………………………….……… zamanında resmi dil olarak kabul edildi.
* İslamiyet'ten önce, sözlü edebiyat gelişmişken, Hz. Muhammed'in hayatını yeni nesillere aktarmak amacıyla yazılı edebiyata da önem verildi.
* Düşünce hayatı Abbasiler ile birlikte gelişmiştir.

6. 
   Bilim
   

* İslam medeniyetlerinde bilim; …………………. bilimler ve ……………………..... bilimler olmak üzere ikiye ayrılır.

Not: Araplarda açılan ilk medrese Abbasiler döneminde açılan BEYT’ÜL HİKME’dir. ( 835 )

* İslam bilimlerinin temeli …………………………...……... …………………………………………………………...'dir.

* ………………………….… : Kur'an-ı Kerim'in ayetlerinin yorumlanması bilimidir.

* ……………………………..: Hz. Muhammed'in söylediği sözler ve yaptığı işlerin bütününe denir. Hadis biliminin önde gelenlerinden biri Sahih-i Buhari'nin yazarı İmam Buhari'dir.

* ………………………... : İslam hukukudur. Temeli Kur'an-ı Kerim'dir.

* ………………………..….: İslam felsefesidir. Farabi’ye ikinci öğretmen anlamında “…………………..….. ……………………………………..…..” unvanı verilmiştir.

Ünlü İslam bilginlerinden başlıcaları; Razi, İbn-i Cemşit, Farabi, İbn-i Sina, İbn-i Rüşt, Biruni, Taberi, Mesud-i, İbnül Esir ve İbn-i Haldun'dur.
Soru: İslam dünyasının ünlü bilginlerinden İbn-i Sina'nın “Kanun” adlı eseri Batılılar tarafından on beş defa Latinceye çevrilerek tıp öğretiminde kullanılmıştır.
Bu durum aşağıdaki genellemelerden hangisini doğrulamaz?
A) İslam dini, bilimsel gelişmelere açıktır.

B) Pozitif bilimlerde İslam bilginlerinin de hizmetleri vardır.

C) Tıp alanında da İslam bilgini yetişmiştir.

D) Pozitif bilimler İslamiyet'le birlikte doğmuştur.

E) Batı dünyası İslam bilginlerinden yararlanmıştır.

( 1995 - ÖSS )

7. 
   Sanat
   

* İslamiyet'in yayılması ile İslam sanatında …………..……, ………………… ve …………… sanatlarının etkisi görüldü.

* İslam sanatı denince akla ilk gelen, ……………………………………………………………dir.

Uyarı: En önemli mimari eserler arasında; Ömer Camii, El Ezher Camii, İbn-i Tulun Camii, El Hamra Sarayı ve Kurtuba Camii sayılabilir.

Not: Başlangıçta özgün bir Arap mimarisi yoktu. Fakat yeni fethedilen ülkelerin kültürleri, hem de İslamiyet’e giren bütün milletlerin katkısı ile mimari gelişmiştir. Ulusal kültür ve coğrafi özellikler sanat eserleri üzerinde etkilidir.



Kurtuba Camii içinden bir görünüm



Elhamra Sarayından bir görünüm
Farabi

Soru: İslamiyet’in ilk yıllarında Arapların özgün bir mimarileri yokken, giderek mimaride belirgin bir Arap sanatı ve üslubu doğmuştur.
Bu kültürel gelişmeyi sağlayan başlıca etken aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çok tanrılı dinler B) Eski Arap uygarlığı

C) Arap - Çin ilişkileri D) Hellen uygarlığı

E) Fethedilen ülkelerin kültürleri

( 1986 - ÖSS )

* El sanatlarında; oymacılık, kakmacılık, nakkaşlık, hat ve tezhip sanatları oldukça gelişti.

Soru: Arap harflerinin güçlü bir estetikle yansıtıldığı İslami

sanat dalıdır. Örneklerine sadece kitaplarda değil kitabe, seramik kaplar, madenî eşyalar ve mimari öğeler üzerinde de rastlanmaktadır. Ahmet Karahisari ve Hafız Osman bu sanatın Türk tarihindeki önemli temsilcileridir.

Yukarıda hakkında çeşitli bilgiler verilen ve Türk-İslam kültüründe değerli örnekleri bulunan sanat dalı, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tezhip B) Minyatür C) Hat D) Çini E) Heykel

( 15.06.2013 – LYS )

Soru: Garip Öğretmen tarih dersinde; “ En eski ırklardan olan Samilere mensup Arapların çoğu İslamiyet öncesinde göçebe bir yaşam sürmüş, bu yaşam tarzı kabile örgütlenmesinde ve ataerkil bir aile yapısının ortaya çıkmasında etkili olmuştur.” demiştir.
Garip Öğretmenin söylediklerine göre, Arap toplumu için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) İnşaatçılığın temel geçim kaynağı olduğu

B) Çok tanrı inancının yaygın olarak görüldüğü

C) Barışçıl bir hayat tarzının olduğu

D) Kadına çok değer verildiği

E) Konar-göçer yaşam tarzının olduğu

Soru: İslam dünyasının ünlü bilginlerinden İbn-i Sina'nın “Kanun” adlı eseri Batılılar tarafından on beş defa Latinceye çevrilerek tıp öğretiminde kullanılmıştır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) İslam dininde tıp ilminin yeri yoktur.

B) İbn-i Sina’ın eseri İngilizceye çevrilmiştir.

C) Tıp alanında da İslam bilgini yetişmemiştir.

D) İslam dünyasında tıpla ilgili eserler verilmiştir.

E) Batı dünyası İslam bilginlerinden yararlanmamıştır.
İSLAM TARİHİ VE UYGARLIĞI TESTİ
1. En eski ırklardan olan Samilere mensup Arapların çoğu İslamiyet öncesinde göçebe bir yaşam sürmüş, bu yaşam tarzı kabile örgütlenmesinde ve ataerkil bir aile yapısının ortaya çıkmasında etkili olmuştur.
Bu durumun, Arap toplumu için aşağıdakilerden hangisine neden olduğu savunulamaz?
A) Hayvancılığın temel geçim kaynağı olmasına

B) Tek tanrı inancının yaygın olarak görülmesine

C) Kabileler arası savaşların yaşanmasına

D) Kadının toplumdaki yerinin sınırlı olmasına

E) Arap yarımadasında siyasi birliğin kurulamamasına
2. Hz. Muhammed Dönemi'nde yapılan Bedir Savaşı'nın sonucunda;

I. Müslümanlar müşrikleri mağlup etmiştir.

II. Ganimet paylaşımı için belli kurallar konulmuştur.

III. Şam ticaret yolu Müslümanların eline geçmiştir.
Bu sonuçlar askeri, ekonomik ve hukuki alanlarla ilgili olarak aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak gruplanmıştır?
Askeri Ekonomik Hukuki
A) I II III

B) II I III

C) I III II

D) II III I

E) III I II

3. – Hz. Osman Dönemi'nde Kıbrıs'a sefer düzenlenmiş, Antalya açıklarında Bizans ile yapılan ilk deniz savaşı kazanılmıştır.

– Muaviye Dönemi'nde İstanbul iki kez kuşatılmıştır.

Bu iki duruma bakarak, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Akdeniz'de İslam Devleti'nin egemenliği sağlanmıştır.

B) Bizans'ın İstanbul dışında toprağı kalmamıştır.

C) İslam Devleti, Emeviler Dönemi'nde en geniş sınırlara ulaşmıştır.

D) Türkler İslam donanmasında görev almışlardır.

E) Müslümanlar denizcilikte ileri gitmişlerdir.

4. İslam - Arap devletinde yaşanan;

- Hz. Muhammed döneminde Mekke'nin fethedilmesi,

- Hz. Ebubekir döneminde zekât vermeyenler üzerine sefer düzenlenmesi,


gibi gelişmelerin ortak amacı olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?

A) Ticaret imkânlarını artırmak

B) Siyasi ve dini birliği sağlamak
C) Vergileri artırmak
D) İslam ordularının taarruz gücüne ulaştığını göstermek
E) Dostluk ilişkilerini geliştirmek

5. I. Medine'deki Yahudilerle Vatandaşlık Sözleşmesi'nin imzalanarak sözleşmeye uymayanların Medine'den çıkartılması
II. İslamiyet’i kabul eden bölgelere zekât toplamaları için memurların gönderilmesi
III. Mekkelilerle 628 yılında Hudeybiye Barışı'nın yapılması
Hicret'ten sonra gerçekleşen yukarıdaki gelişmelerin hangileri, İslam Devleti'nin kurulduğun ve diğer kavimler tarafından kabul edildiğini kanıtlar?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

6. Hz. Ömer dönemine kadar davalara halifeler bakarken bu dönemden sonra adli işlere bakmak için kadılar görevlendirilmiştir.
Bu bilgilere dayanarak, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Devlet hazinesinin yükü hafifletilmek istenmiştir.

B) Yargı yönetimden bağımsız hale gelmiştir.

C) İslamiyet'in evrensel bir din haline gelmesi amaçlanmıştır.

D) Halife olaylara taraflı yaklaşmıştır.

E) Halifenin dünyevi yetkileri elinden alınmıştır.

7. İslam Kültür ve Uygarlığının bilgi birikimi Endülüs Emevi medreselerinde yetişen Avrupalı öğrencilerce kendi ülkelerine taşınmıştır. Birçok eser Arapçadan Latinceye çevrilmiş böylece Avrupa'da XV. ve XVI. yüzyılda ortaya çıkacak Rönesans hareketine zemin hazırlanmıştır.
Bu bilgilere dayanarak, aşağıdaki yargılardan

hangisine ulaşılamaz?
A) İslam uygarlığı Avrupa bilimine kaynaklık etmiştir.

B) İslam devletlerinde bilimsel çalışmalar yapılmıştır.

C) Rönesans hareketi İslam Medeniyetini temel almıştır.

D) Endülüs medreselerinde Müslüman olmayan öğrencilerde eğitim görmüştür.

E) İslam kültür uygarlığında zamanla bilim dili Latince olmuştur.

8. Hz. Ebubekir Dönemi'nde yalancı peygamberlerle mücadele edilmiş, zekât vermek istemeyen kabileler yeniden kontrol altına alınarak, Hz. Muhammed Döneminde kurulan İslam Devletinin dağılmasının önüne geçilmiştir.
Bu bilgilere göre Hz. Ebubekir dönemiyle ilgili

aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Yeni kurumların meydana getirildiği

B) Devletin yıkılma tehlikesi geçirdiği

C) Peygamberlik unsurundan faydalanmak isteyenlerin ortaya çıktığı

D) İç karışıklar yaşandığı

E) Bazı kabilelerin eski kuralları terk etmek istemediği

SINAVA ÇALIŞMA ETKİNLİĞİ
1. Aşağıdaki cümlelerin (ifadelerin) “YANLIŞ” ya da “DOĞRU” olduğunu belirtiniz?

Cümle---İfade	D	Y
a) Kavimler Göçünün sonucunda Avrupa’nın sosyal ve siyasi yapısı değişmiştir.
b) Kök Türkler İslamiyet’i kabul etmemişlerdir.
c) Issık gölü civarında Asya Hun Devleti’ne bağlı olarak yaşayan, zaman içinde Ural-Altay dağlarına yerleşen, Sibirya’ya adlarını veren Başkurtlardır.
d) Hz. Ali döneminde yapılan Yermük Savaşı ile İran fethedildi.
e) İstanbul’u kuşatan ilk Türk Devleti Avarlardır.