Ibrohimov mirjalol bioinformatika fanidan

Shaperon - bu oqsil foldingi jarayonida oqsilning tog'ri uchlamchi va tortlamchi strukturalarini hosil qilib berishni taminlab beradigan oqsillar sinfi.

Bakterial GroES va GroEL shaperonlarini tepadan korinishi.

Shaperon degan termin ilk bora Kembrij universiteti embriologiya professori Ron Laskey tomonidan ishlatilgan. Shaperonlar xar bir tirik organizmda bor.
Shaperonlarning funksiyalar
Shaperonlar kopincha issiqlik kotarilganda hosil boluvchi oqsillar guruhiga kiradi. Issiqlik oqsil foldingiga salbiy ravishda tasir etadi, va shu paytda shaperonlarning ko'pi issiqlik tufayli oqsillarning buzilgan uchlamchi va to'rtlamchi strukturalarini tuzatishda ishtirok etadi.
Shuningdek shaperonlar teri qarishi bilan kurashadi. Teri hujayralarida hosil bo'lib shaperonlar oqsilni stabil tortlamchi strukturalariga o'ralishini taminlab beradi.
Organik moddalarning xilma-xilligi asosan uglerod bilan belgilanadi. Bu element, o'zining noyob xususiyatlari tufayli kimyoviy asos hayot. U juda ko'p atomlar va ularning guruhlari bilan kovalent aloqalar hosil qilishi mumkin, ular tarkibi, tuzilishi, uzunligi va shakli har xil bo'lgan skeletni tashkil etuvchi zanjirlar, halqalarni hosil qiladi. organik molekulalar. Bular o'z navbatida kompleks hosil qiladi kimyoviy birikmalar tuzilishi va funksiyasi jihatidan farq qiladi. Organik molekulalarning xilma-xilligining asosiy sababi ularni tashkil etuvchi atomlarning farqi emas, balki molekulada joylashish tartibining har xilligidir.
Biopolimerlar haqida tushuncha. Tirik organizmda organik moddalar nisbatan past molekulyar og'irlikdagi kichik molekulalar yoki katta makromolekulalardir. Past molekulyar birikmalarga aminokislotalar, shakarlar, organik kislotalar, spirtlar, vitaminlar va boshqalar kiradi.
Proteinlar, polisaxaridlar va nuklein kislotalar asosan yuqori molekulyar tuzilmalardir. Shuning uchun ular chaqiriladi makromolekulalar(yunon tilidan. makro- katta). Shunday qilib, ko'pchilik oqsillarning molekulyar og'irligi 5 000 dan 1 000 000 gacha. organik birikmalar- molekulalari tarkibiga kiradigan oqsillar, nuklein kislotalar, polisaxaridlar katta raqam bir xil yoki boshqacha kimyoviy tuzilishi takrorlanuvchi havolalar deyiladi biopolimerlar(yunon tilidan. bios- hayot va siyosat- ko'p). oddiy molekulalar, qoldiqlaridan biopolimerlar tashkil topgan, deyiladi monomerlar. Oqsillarning monomerlari aminokislotalar, polisaxaridlar monosaxaridlar, nuklein kislotalar nukleotidlardir. Makromolekulalar hujayraning quruq massasining taxminan 90% ni tashkil qiladi.
Ushbu bobda makromolekulalarning uchta sinfi va ularning monomer birliklari ko'rib chiqiladi. Lipidlar e'tiborga olinadi - molekulalar, qoida tariqasida, biopolimerlarga qaraganda ancha kichikroq, ammo tanadagi funktsiyalarni ham bajaradilar.
Organik moddalarning maxsus guruhi biologik faol moddalar: fermentlar, gormonlar, vitaminlar va boshqalar ular tuzilishi jihatidan xilma-xildir; metabolizm va energiya almashinuviga ta'sir qiladi.
Turli organizmlar guruhlari hujayralarida ma'lum organik birikmalarning tarkibi har xil bo'ladi. Masalan, hayvonlar hujayralarida oqsillar va yog'lar, o'simlik hujayralarida esa uglevodlar ustunlik qiladi. Biroq, ichida turli hujayralar ba'zi organik birikmalar shunga o'xshash funktsiyalarni bajaradi.
Sincaplar. Tirik organizmlarda makromolekulalar orasida oqsillar funksional ahamiyatiga ko'ra yetakchi rol o'ynaydi. Ko'pgina organizmlarda oqsillar ustunlik qiladi va miqdoriy jihatdan. Demak, hayvonlar tanasida ular quruq vaznining 40-50%, o'simliklar tanasida 20-35% ni tashkil qiladi. Proteinlar monomerlari aminokislotalar bo'lgan geteropolimerlardir.