ihracatın ülke ekonomisi yararıma düzenlenmesi, desteklenmesi ve
geliştirilmesini sağlamaktır.
İTHALAT POLİTİKASI ARAÇLARI
Gümrük Vergileri,
Ticaret Politikası Araçları,
Tarife Kontenjanları,
Genelleştirilmiş Preferanslar Sistemi,
Askıya Alma Uygulaması,
1. Gümrük Vergileri
Gümrük vergilerinin tespiti her yıl İthalat Rejimi Kararları ile Yapılmış ve
uzun yıllar rejim çalışmalarında, yerli sanayinin ihtiyaçları, kalkınma
planları ve yıllık programlar belirleyici unsurlar olmuştur.
Gümrük vergileri indirimlerinin ekonomik etkilerini şu şekilde
açıklamamız mümkündür; ithalatçı tarifelerle korunan sektörler genellikle
dış piyasa ile rekabet edemeyen sektörlerdir. Bir ürün üzerine gümrük
vergisi konulması malın fiyatında artışa yol açar. Bunun sonucunda ürünün
yerli üretiminden artış, talebinde daralma, milli gelirde ise tüketiciden
üreticiye refah aktarımı gözlenir.
Ayrıca hazine ithalat devam ettiği sürece ithalattan vergi geliri elde
etmektedir. Vergi yükselmesi durumunda ise yukarıda sayılan gelişmelerin
tersi olur.
Gümrük Vergileri Etkileri;
Fiyat ve Üretim Etkisi,
Tüketim Etkisi,
Vergi Geliri Etkisi,
Bölüşüm Etkisi,
Diğer Etkilerdir.
a. Fiyat ve Üretim Etkisi
Olası bir tarife indirimi ilk aşamada tüketicinin ve ithalatçının ödedikleri fiyatlar arasındaki farkın vergi oranı kadar azalması sonucunu beraberinde getirebilecektir.
b. Tüketim Etkisi
Gümrük tarifelerindeki düşüş iç fiyatları düşürerek ürünün tüketiminin artmasına yol açar. İthal edilen ürünün talep esnekliği ne kadar yüksekse, fiyattaki düşüş sonucu tüketimdeki artış o kadar fazladır.
c. Vergi Geliri Etkisi
Tarife indirimini izleyen dönemde vergi gelirlerinde azalma beklenir. Ancak ithal edilen mallara olan talep gümrük vergisi indirimi nedeniyle zamanla artarsa vergi gelirlerinde iyileşme gözlenir. Bu çerçevede tarife gelirlerindeki kısa vadeli azalmanın faiz dışı fazlaya etkisi de göz önünde bulundurulmalıdır.
d. Bölüşüm Etkisi
Gümrük tarifelerindeki düşüş, ulusal gelirin üreticilerden tüketicilere doğru
yeniden bölüşümüne neden olur. Tarifeleri azaltılan malları tüketen toplum
kesimlerinin durumlarında eskiye nazaran iyileşme olmalıdır. Ayrıca bu
kesimlerin birbirine göre durumları incelendiğinde toplam refahın artması için,
önceden dezavantajlı durumda bulunan kesimlerin refah seviyesi iyiye gitmeli
veya en azından eski durumunu korumalıdır.
e. Diğer Etkiler
Yerli üretici düşen ithal fiyatları ile rekabet edebilmek için kendi fiyatlarını da
düşürerek kar marjından feragat edebilir. Hiçbir biçimde rekabetçi pozisyonunu
koruyamıyorsa pazardan çekilmeyi veya ithal sektörüne kaymayı tercih edebilir.
İkinci durum ilgili sektörlerde istihdamın azalması ve yurt içi üretimin
düşmesiyle sonuçlanacaktır. Diğer taraftan, gümrük vergilerindeki indirimin
ithalatı artırması cari işlemler açığını arttırıcı etki yapar.
f. Uluslar arası Ticaret Anlaşmalarında Bağlayıcılık
Tarife indirimleri, diğer ülkelerle yapılan iki taraflı ve çok taraflı anlaşmaların
işaret ettiği karşılıklılık kuralları dahilinde ele alınmalı ve indirimlerin olası
etkileri bu çerçevede incelenmelidir.
2. Ticaret Politikası Araçları
Dampingli ve sübvansiyonlu ithalata karşı önlemler;
Damping, bazı firmaların veya kuruluşların ürettikleri malların dış
piyasada iş piyasanın altındaki fiyattan satmalarıdır.
Sübvansiyon ise, bazı malların üretilmesini desteklemek için hükümetçe
yapılan destekleme ödemedir. Örneğin ülkemizde ihracatın desteklenmesi için
vergi dairesi bu tür bir sübvansiyondur.
1989 yılına kadar yüksek birlik duvarları ve tarife dışı önlemlerle korunan
sanayi, haksız rekabete karşı ayrı bir korumaya ihtiyaç duymamıştır.
b. İthalatta Koruma Önlemleri Mevzuatı
Bu mevzuat çerçevesinde bir malın ithal eğilimi yerli üreticiler üzerinde zarar
tehdidi oluşturuyorsa ve ülke menfaatleri de gerçekleştiriyorsa ithalat gözetime
