İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

2.6.3 İnformasiyanın müxtəlif növlərinin sıxılması (arxivləşdirilməsi)
İnformasiyanın diskret rəqəmsal təqdimatı adətən müəyyyən bolluğa (boşluğa) 
malik olur. Belə ki, tez-tez eyni bit sıraları təkaralanır. Bu isə informasiyanın həcmini 
artırır ki, bu da həm saxlama, həm də ötürmə baxımından həll edilməsi tələb olunaan 
problem sayılır. Buna görə də xüsusi sıxma metodları (alqoritmləri) işlənib hazırlan-
mışdır ki, bunların köməyi ilə də informasiyanın həcmini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaq 
mümkün olur. Həm universal
35
, həm də ixtisaslaşdırılmış
36
sıxma alqoritmləri möv-
cuddur.
Sıxma alqoritmlərinin hamısı bit-lə işləyir. 
Sıxma prosesinin əsas texniki xarakteistikaları və nəticələri aşağıdakılardan 
ibarətdir: 
-sıxma dərəcəsi
37
; 
-sıxma sürəti
38
;
-sıxma keyfiyyəti
39
. 
Sıxma üsulları dönərli və dönməz olmaqla 2 qrupa bölünür. 
35
Universal alqoritmlər informasiyaya sadəcə, bitlər sırası kimi baxır 
36 
Bunlar müəyyən tip (şəkil, mətn, səs, video) informasiyanı sıxmaq üçündür
37
Sıxılmamış həcmin sıxılmış həcmə nisbəti ilə ölçülür 
38
Müəyyən informasiya həcminin sıxılmasına sərf edilən vaxtla ölçülür 
39
Başqa alqoritmlə təkrar sıxarkən aşkara çıxan sıxılma dərəcəsi

---

22 
Dönməz sıxma zamanı sıxılmış informasiya xarici görünüş etibarı ilə ilkin infor-
masiya yığımına bənzəsə də, həcmcə kiçik olur. Bu alqoritmlər rastr şəkil fayllarını, səs 
və video faylları sıxmaq üçün tətbiq edilir. 
Dönərli sıxma zamanı informasiyanın informativliyi, yəni informasion strukturu 
qorunub saxlanır.
 
2.6.4 Seriyalı kodlaşdırma üsulu ilə sıxma
Bu üsulda təkrar olunan elementlər üçün sayğac qoyulur. Məsələn, fərz edək ki, 
sıxılması tələb olunan informasiya: 44 44 44 11 11 11 11 01 33 ff 22 22 şəklindədir. Bu 
üsulla sıxılmış informasiya: 03 44 04 11 00 03 01 33 ff 02 22 kimi olacaqdır. Göründüyü 
kimi, 03 44 üç dənə 44 olduğunu, 04 11 isə dörd dənə 11 olduğunu göstərir. Əgər birinci 
bayt 00 şəklindədirsə, sayğac təkrar olunmayan baytları sayır ki, bizim misalda da bu, üç 
dənədir (01 33 ff). Buna görə 00 03 baytlarından sonra 01 33 ff gəlir, sonra isə 02 22 
baytları, yəni iki dənə 22 gəlir. 
Bu üsul rastr şəkilləri sıxmaq üçün münasibdir. 
Lakin bu üsul informasiyanı az sıxır.