İsim ve Sıfatlar Tevhidinde Ehl-i Sünnet’in Muhaliflere Cevabı

Hadis-i Şerifler:

1- Peygamber, Abdü’l-Kays delegasyonuna yalnız Allah’a iman etmelerini emrettikten sonra şöyle buyurdu: “Siz, Allah’a iman etmenin ne demek olduğunu bilir misiniz? Dediler ki: Allah ve Rasûlü en doğrusunu bilir. Buyurdular ki: Allah’a iman etmek; Allah’tan başka ilah olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın Rasûlü olduğuna şehâdet (tanıklık) etmek, namazı dosdoğru kılmak, zekâtı vermek, Ramazan orucunu tutmak ve ganimetin beşte birini vermenizdir.” Ahmed (1/228); Buhâri (No: 53, 87, 523, 1398, 3095, 3510, 4368, 4369, 6176, 7266, 7556); Müslim (No: 17); Ebû Dâvûd (No: 3692, 4677); Nesâî (8/120, 323), “es-Sünenü’l-Kübrâ” (bk. Tuhfetü’l-Eşrâf, 5/262); Tayâlisî “el-Müsned” (No: 2747); Beğavî “Şerhu’s-Sünne” (No: 20) ve diğerleri İbn-i -i Abbas’tan. Hadis sahihtir. Bk. el-Elbânî, Muhtasaru Sahîhi’l-Buhârî (No: 40); Muhtasaru Sahîhi Müslim (No: 1); Sahîhu’l-Câmii’s-Sağîr (No: 10); Şerhu’l-Akîdeti’t-Tahâviyye Tahkiki (sh: 346, 426 nolu dipnot.)

2- Peygamber’e “hangi amel daha faziletlidir? (bazı rivâyetlerde daha hayırlıdır?)” diye sorulunca şöyle cevap verdiler: “Allah’a ve Rasûlü’ne iman etmek.” Denildi ki: “Sonra hangisi?” Buyurdular ki: “Allah yolunda cihad etmek.” Yine denildi ki: “Sonra hangisi?” Buyurdular ki: “Kabul olunan hac.” Buhârî (No: 26, 1519); Müslim (No: 135); Tirmizî (No: 1658); Nesâî (5/113) (8/93); Dârimî (No: 2393, 2739) ve diğerleri Ebû Hureyre’den, Buhârî (No: 2518); Müslim (No: 135); Nesâî (6/19); Dârimî (No: 2738) ve diğerleri Ebû Zerr el-Gıfârî’den, Nesâî (5/58), (8/94); Dârimî (No: 1424) ve diğerleri Abdullah b. Hubşî el-Has’amî’den. Hadisin ilk bölümü: “İçinde hiçbir şüphe olmayan iman” lafzıyla da rivâyet edilmiştir. Bk. Nesâî (5/58), (8/94); Dârimî (No: 1424, 2739). Hadisin değişik rivâyetleri için bk. Ahmed (2/264, 287, 388, 531), (3/411-412), (5/178-179, 265).

Hadis sahihtir. Bk. el-Elbânî, Muhtasaru Sahîhi’l-Buhârî (No: 20, 754, 1150); Muhtasaru Sahîhi Müslim (No: 16); Mişkâtü’l-Mesâbîh Tahkiki (No: 2506, 3383, 3833).

3- “Mü’minlerin imanca en mükemmeli ahlakı en güzel olanlarıdır.” Ahmed (2/250, 472, 527); Ebû Dâvûd (No: 4682); Tirmizî (No: 1162); İbn-i Ebî Şeybe “el-Musannef” (No: 25312, 30362); Ebû Nuaym “el-Hilye” (9/248), Dârimî (No: 2792); İbn-i Hibbân (el-İhsân No: 479); Hâkim (No: 1, 2); Âcurrî “eş-Şerîa” (sh: 115); Tahâvî “Şerhu Müşkili’l-Âsâr” (No: 4430); Beğavî “Şerhu’s-Sünne” (No: 3495) ve diğerleri Ebû Hureyre’den. Hadisi ayrıca “Muhakkak ki mü’minlerin imanca en mükemmeli ahlakı en güzel olanları ve ailesine karşı en lütufkâr (yumuşak, merhametli) olanlarıdır” lafzıyla Ahmed (6/47, 99);Tirmizî (No: 2612); İbn-i Ebî Şeybe (No: 25310, 30361); Hâkim (No: 173) ve diğerleri Âişe radiyallâhu anhâ’dan rivâyet etmişlerdir. Hadis mütevâtirdir. Bk. Katfu’l-Ezhâri’l-Mütenâsire (No: 10) ve Nazmu’l-Mütenâsir (No: 15). Ayrıca bk. el-Elbânî, Silsiletü’l-Ehâdîsi’s-Sahîha (1/1/73-575, No: 284); Sahîhu’l-Câmii’s-Sağîr (No: 1230); Mişkâtü’l-Mesâbîh Tahkiki (No: 3264, 5101); Şerhu’l-Akîdeti’t-Tahâviyye Tahkiki (sh: 339, 408 nolu dipnot). Hadis bu iki sâhâbî dışında başka sahâbîler tarafından da rivâyet edilmiştir. Bk. Silsiletü’l-Ehâdîsi’s-Sahîha (No: 751, 1384).

4- “Elbisede tevâzu (alçak gönüllülük) ve lüksü bırakmak imandandır.” Ebû Dâvûd (No: 4161); İbn-i Mâce (No: 4118); Taberânî “el-Kebîr” (1/No: 788, 789, 790, 791); Ahmed “el-Müsned” (bk. İbn-i Hacer, Etrâfu’l-Müsned 2/1), “Kitâbu’z-Zühd” (sh: 7); Buhârî “et-Târîhu’l-Kebîr” (9/3); Hâkim (No: 18); Beyhakî “Şuabu’l-Îmân” (No: 6173, 6470, 8186); “el-Âdâb” (No: 240, 241); el-Kudâî “Müsnedü’ş-Şihâb” (No: 157); Humeydi “el-Müsned” (No: 357) ve Tahâvî “Şerhu Müşkili’l-Âsâr” (No: 1531, 3036) birbirine yakın lafızlarla Ebû Umâme b. Sa’lebe el-Ensârî el-Hârisî’den. Hadisi Hâkim tashih etmiş Zehebî de O’na katılmıştır. (Bk. el-Müstedrek 1/51). Münâvî’nin belirttiğine göre Hâfız el-‘lrâkî “el-Emâlî” adlı eserinde hadise hasen demiş, Deylemî de sahih olduğunu söylemiştir. (Bk. Silsiletü’l-Ehâdîsi’s-Sahîha 1/2/670). Hâfız İbn-i Hacer ise Fethu’l-Bârî’de (10/381): “Sahih bir hadis olup Ebû Dâvûd rivâyet etmiştir” demiştir. el-Elbânî Silsiletü’l-Ehâdîsi’s-Sahîha (1/2/666-670, No: 341) ve Sahîhu’l-Câmii’s-Sağîr (No: 2879) adlı eserlerinde hadis için “sahih” derken Şerhu’l-Akîdeti’t-Tahâviyye’ye yaptığı tahkikte (sh: 340, 409 nolu dipnot) “hasen” demiştir. Şuayb Arnavût ise Tahâvî’nin Şerhu Müşkili’l-Âsâr’ına yaptığı tahkikte (4/191) (8/35): “İsnâdı kuvvetli, ricâli Abdullah b. Sa’lebe dışında Sahîh’in ricâlidir. O, Abdullah b. Ebî Umâme b. Sa’lebe olup (bu rivâyette) dedesine nispet edilmiştir. Kendisinden Ebû Dâvûd ve İbn-i Mâce hadis rivâyet etmişlerdir. Sadûktur” demiştir.

Sözü edilen Abdullah b. Ebî Umâme b. Sa’lebe hakkında İmam Zehebî el-Kâşif ’te (1/539, No: 2633): “Tesvîk edildi” derken Hâfız İbn-i Hacer Takrîbu’t-Tehzîb’de (sh: 491, No: 3231): “Sadûk” demiş, el-Elbânî’de İbn-i Hacer’in bu hükmüne katılmıştır. Bk. es-Sahîha (1/2/669). Râvi hakkında ayrıca bk. Tehzîbu’t-Tehzîb (5/132-133).