İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

Atıf notları:

-2419.p.ta izah edilen: ahkâm-ı şer’iyenin teferruat kısmı, ahval-i beşeriyeye bakar kaidesi, 3143.p.taki âyetin hükmü ile alâkadardır.

-Peygamberler ahkâm-ı esasiyede müttefiktirler, bak: 831.p.

-İslâm idaresinin mezahib-i erbaayı me’haz ittihaz etmesi, bak: 3802.p.

-Yapılan bir amelin bir mezheb-i hakka muvafık gelmesi lüzumu, bak: 3960.p.

-Batıl mezheblerde de bir hakikat payı vardır, bak: 447.p.

2422- qqMINTAKAT-ÜL BÜRUC ‚—hA7~ pOTX8 : Burçlar mıntıkası. Burç, aslında zahir şey demek olup sonra her tabakanın gözüne çarpacak ve­cihle, zahir olan yüksek köşk, kasr-ı âlî manasında hakikat olmuştur. Şehir surlarının, ka­lelerin yüksek yerlerine de aynı vecihle burç denilmiştir. Bunlara teşbih tarikiyle veya zuhur ma’nasıyla semadaki yıldızlara veya büyüklerine veya bazı yıldızların iç­timaından müteşekkil suretlere de ıtlak olunmuş ve bahusus ma’ruf olan “Hamel, Sevr, Cevza, Seratan, Esed, Sünbüle, Mizan, Akreb, Kavs, Cedi, Delv, Hut” oniki burc da haki­kat olmuştur. Onun için hey’et ve nücum ıstılahında burc tabiri, altısı şimalî ve altısı cenubî olan bu onikisine mahsus olup diğerlerine de “suret” tabiri kullanılmıştır. Semada bu oniki burcun bulundukları sahaya “Mintakat-ül burûc”tesmiye edilmiş­tir.” (E.T. 5688)

2423- “Mintaka yahut mintakat-ul burûc, aynı zamanda mintakal felakat-bürûc yahut daha seyrek olarak mıntakal-bürûc; ilmî eserlerde pek sık olarak kullanılan felek-el bürûc ıstılahı gibi, 12 burc (müstahkem kale) manasına kullanılmakta ve aynı zamanda Arab hey’et ve nücum ilimlerinde, her biri 30 derecelik 12 burc mın­tıkasının teşkil ettiği daire-i husuf mıntıkası manasına da gelmektedir.

2424- Ay’ın 28 menzilinin pek çoğu 12 burc sahasına düşmektedir ve bu burç­ların bir cüz’ünü teşkil etmektedir. Yalnız şu dört menzil, burçlar mıntı­kasına dahil değildir. Hak’a, Farg-el Evvel, Farg-el Sani, Batn-el Hut.

Burçlar mıntıkasında l,4,7 ve 10. burçlar, “Büruc-ul munkalibe” ismi al­tında toplanmıştır. 2,5,8 ve ll. burçların mecmuuna “büruc-ul sabite” denil­mektedir. 3,6,9 ve 12. burçlar ise “büruc zevat-el cesedeyn” adı ile zikredil­mektedir.” (İslam An­siklopedisi 8/212-214)

2425- “Kevakibin mütalaası için burç taksimatı pek eski zamandan beri nazar-ı itibare alınmış, hatta İdris Aleyhisselâm’a kadar nisbet edilmiştir.” (E.T.3608)

“Boğazköy’de bulunan ve miladdan 1300 sene öncesine ait olan listede, Arslan ve Terazi burçları hariç, bütün mıntıka burçları yer almaktadır.” (İs­lâm Ansiklope­disi 8/212)

“Bu mıntıka-i büruc üzerindeki on iki burc, birsene zarfında adeta Şems’in bir­birini müteakib uğradığı haneler gibi mülahaza olunur.

Hamel ü Sevr ile Cevazede olur fasl-ı bahar;

Seretan ü Esed ü Sünbüledir yazda karar

Tuttu güz faslını Mizan ile Akreb dahi Kavs

Cediv ü Delv ile Hut oldu zimistane medar.” (E.T. 3609) (Bak: Burc)