İsmail arabaci kiMDİR

TATAR TÜRK HALKININ OLUŞUMUNUN KISA TARİHİ
Volga (İdil) nehri boylarına daha miladın başlarında Hun Türkleri gelmeye başlamışlardı. Büyük bozkırın bayı ucunda ikinci kez göründüklerinde tarih 350’li yılları gösteriyordu. Hunlar, yaklaşık yüz yıl Urallardan Macaristan’a kadar olan toprakların mutlak hakimi idi. Atilla’nın ölümü ile dağıldılar. Hunların önemli bir kısmı geldikleri yolu geriye katedip İdil-Ural bölgesine sığındı. Bugünün Volga Tatarlarını oluşturacak ilk bakiye onlardı.

Hunların açtığı yoldan bu kez Hazarlar geldiler. Burada Ortaçağın en görkemli imparatorluğunu kurdular ve 4 yüzyıl hakimiyetlerini sürdürdüler. Bunları başka bir Türk boyu olan Bulgarlar izledi. Bulgarlar Orta Asyadan çıkarken üçe bölündüler. Batıya yönelenler Tuna Bulgarları adını aldı. Daha sonra Karadenizin batı kıyılarına yerleşerek burada yeni bir devlet kurdular ama yerli halk içinde eriyerek kimliklerini kaybettiler. Onlar bugünkü Bulgaristan halkının atalarıdır. Bulgarların diğer bir kolu ise Kafkaslara göç etti. Bugün Kafkasya da yaşayan Karaçay- Balkar Türklerinin ataları da bunlardır. Kuzeye İdi-Ural sahasına yerleşenler ise Bulgar Kağanlığını kurdular. Kazan’ın güneyinde, Kama nehrinin Volga’ya kavuştuğu yerde kurulan, halen Bulgar Kağanlığının izlerini taşıyan Bulgar şehri, onun başkentiydi. Bulgar hükümdarı Almış Kağan, 922 yılında resmen İslam’ı seçti. Rus tarihçi Solovyev, Bulgarların ihtişamını şu sözlerle vurgulamıştı: ‘’Müslüman Asya bir vatan kurdu, göçebe sürüleri için değil, medeniyetleri için bir vatan. Bulgar Türkü, Volga ve Kama’nın kıyılarında Kuran dinlerken, Rus Slavı henüz Hristiyan kiliselerini inşaya başlamamıştı.’’

Bozkırın savaşlarla kana bulandığı, büyük göç hareketleriyle sarsıldığı 900 lü ve 1000 li yıllarda Peçenekler, Uzlar ve Kıpçaklar birbiri ardına Volga ve Don nehirleri havzalarına aktılar. Bazen birbirleriyle bazen de ortaklılara girerek varlıklarını sürdürmeyi başardılar. Fakat enerjik ve savaşçı Kıpçaklar diğer Türk boylarına üstünlük sağladılar. Cengiz Han’ın ordularının buralara gelmesiyle Moğol ordularına boyun eğdiler. Moğolların kurduğu Altın Orda devletinin kısa bir sürede Türkleşmesini sağladılar. Tamamen Türkleşen Altın Orda devletinin yıkılmasıyla ortaya çıkan Hanlıklardan Kazan Hanlığı Volga Tatarlarını, Kırım Hanlığı ise Kırım Tatarlarını oluşturdu. Nogay Hanlığı ise, bugünkü Kazak Türk Halkının oluşumuna katkıda bulundu. Kırım Hanlığı’nın Osmanlı egemenliğine girmesiyle Kırım’ın güney bölgelerinde yaşayan Tatarların kimliğine ve dillerine Oğuz Türklerinin de katkısı oldu.
Kaynak: ATLAS aylık coğrafya ve keşif dergisi. Kasım 2004. Sayı 140.