İsmail arabaci kiMDİR

Gagauz bayrağı


Dünyada Türk boylarının en eski simgesi olan Bozkurt un bayrağa işlendiği bir tek yer vardır: Gagauz Türklerinin diyarı. 10 asır önce Karadeniz in kuzeyinden dolaşıp Balkanlar a gelen ve zamanla hıristiyanlığı benimseyen Oğuz boylarının torunları Gagauzlar Sovyet bloku yıkılırken üstü Kurt amblemli gök sancağı bayrak yaptılar. (Çünkü onlar Kurt efsane ve simgesini bin yıl ötesinden taşımış ve masallarla, ağıtlarla, türkülerle yaşamlarının bir parçası haline getirmişlerdi. Kutup yıldızı onların dilinde Yıldız canavardır, yani Kurt u simgeler). Kurt, Gagauz için kutsaldır. Kurt tarafından öldürülen hayvan, mundar sayılmaz. Senede bir Kurt Bayramı, tüm yurtta kutlanır. Ayrıca, kurt selamı tabir edilen selamı, Gagauzlar en az 1000 yıldır kullanır. 1994 yılında Gagauz kültür bakanı Maria, Ankara da bir davette kurt selamı yapınca, Türkiye’de de tanınmıştır. Sanıldığı gibi, bir siyasi akımı temsil etmemekte, Türklüğü temsil etmektedir.



Gagauzlar, resmi Gagauziya sınırları dışındada yaşarlar. Dobruca diye adlandırılan Romanya-Bulgaristan bölgesinde azımsanmayacak ölçüde bulunur. Türkiye de de Trakya tarafında Tekirdağ, Malkara, Kırklareli, Edirne tarafında bulunurlar. Türkiye de en çok bilinen gagauz, Rober Hatemo’dur.
Gagauzların, hristiyan olmalarına rağmen, şaman gelenekleriyle hristiyanlığın bir potada erimesi neticesinde, klasik hristiyanlıktan daha değişik bir inanç dünyaları vardır. Mesela, Gagauzlarda kurban kesilir.

GAGAUZ MİLLİ MARŞI

Geldi vakit, bayraa kaldır,

Dalgalatsın lüzgar onu.
Kavalları keskin çaldır,
Duar halkın aydın günü.
İnsana lazım Vatan.


Halkına kalsın damar,
Canında dede sesi,
Uzaktan eve çeksin...
Bucak'ta dannar açık
Şanlı olsun kardaşlık.

İnsana lazım Vatan

Halkına kalsın damar,
Kanında dede sesi
Uzaktan eve çeksin...
Bucak'ta açık adunar
Kalkınıyor Gagoğuzlar..

Söz: Todur Zanet, Beste: Mihail Kolsa

Gagauzlar Osmanlılar tarafından sürekli olarak korunmuş,kollanmış ve özel itina gösterilmiş bir Türk topluluğudur. Türkiye Cumhuriyeti döneminde de bu ilgi sürmüştür ve sürmektedir. Türkiye Cumhuriyetinin kurulduğu ilk yıllardan itibaren Gagauz Türkleri ile yakından ilgilenen Mustafa Kemal Paşanın emirleri doğrultusunda Romanya’ya büyükelçi olarak tayin edilen Hamdullah Suphi Tanrıöver o dönemler Romanya sınırları içindeki Gagauzların kültürel kimliklerini korumaları için yoğun çaba harcamıştır. Hamdullah Suphi Bey'in Gagauzları Trakya bölgesine yerleştirilmesi için çeşitli teşebbüslerde bulunmasına karşılık Atatürk'ün "Dış Türklerin kendi topraklarında kalması" yönündeki siyaseti nedeni ile buna izin verilmemiştir. 1930’lu yılların sonuna doğru, Atatürk’ün emriyle o dönemde Gagauzlara 80 ilkokul öğretmeni gönderilmiştir. İkinci Dünya Savaşının başlangıcına kadar bu bölgede görev yapan bu öğretmenlerin çoğunluğu savaş başlayınca Türkiye’ye dönmüşlerdir. Dönmeyip orada kalan öğretmenler ise Ruslar tarafından Türk casusu suçlaması ile tutuklanarak 25 yıl ağır hapis cezası ile Rusya’ya gönderilmişlerdir. Stalin’in ölümü ile bu öğretmenler için af çıkarıldığında serbest kalan öğretmenlerden birisi olan Ali Niyazi Kanterelli Türkiye’ye değil Gagauz bölgesine dönerek emekli olduğu 1977 yılına kadar öğretmenliğe devam etmiştir. 1980 li yıllarda vefat eden Kantarelli bugün Ukrayna sınırları içinde kalmış olan bir köye defnedilmiştir.

Sovyetler Birliğinin yıkılmasından sonra Türkiye Cumhuriyeti Moldovya merkezi hükümeti ile ilişkilerini geliştirerek Gagauz bölgesine önemli katkılar sağlamış ve sağlamaya devam etmektedir.Türkiye Cumhuriyeti 1998 yılında başlatılıp, 17 Haziran 1999 yılında hizmete açılan tatlı su şebekesinin hayata geçirilmesi ile Komrat’ın en önemli sorunlarından birisi olan tatlı ve temiz su sorununu çözmüştür. Bursa ile Çadır-Lunga şehrinde ilkokullar arasında kardeş okul ilişkisi kurulmuştur. 2000 yılında yaşanan kuraklık nedeni ile oluşan ekonomik krizin çözümüne yardımcı olmak üzere Türkiye, Gagauzlara 6.200 ton mazot hibe etmiştir.

Kaynaklar:

1. forum.arbuz.com

2. ATLAS aylık coğrafya ve keşif dergisi. Nisan 2002. Sayı 109.

3. www.hunturk.net