Hakkı Göktürk
AYİOS STEFANOS AYAZMASI — Kartal ile Pendik arasında Yunus Çimento Fab-kasının karşısındadır, halk ağzında Meşeli Ayazma adı ile meşhurdur, îki ulu meşe ağacının yanında, etrafı duvar ile çevrilmiş yer altında bir tonozdan ibarettir, duvarlar ve ayazmaya inen taş basamaklı merdiven 1947 de çok harab bir halde idi, içi de taş ve moloz ile dolmuştu.
Hakkı Göktürk
STEFANOS
RUM ORTODOKS KİLİSESİ -r- Ye-
şilköyde. Mirasyedi Sokağı ile Ka-lemkâr Sokağı arasındadır. Dört duvar üzerine kiremit örtülü kagir bir yapıdır. 1845 de yapıl m ı ş t ir. Narteksi camlı iki kapıdan girilerek buradan da asıl mabede demir kanatlı Mr * kapıdan girilir.
İki tarafta kemerli sekiz sütun vardır. Ze-
AYİOS STRATİ
— 1588
İSTANBUL
ANSİKLOPEDİSİ
— 1589 —
AYİOS TMÂPON
mini mermer döşelidir. İçerisi on pencere ile aydınlatılmıştır. Arka tarafta mabedin içinden beş basamaklı ahşap merdivenle çıkılır kadınlar mahfili vardır. Tronos ve anvon'u ve ikonostasyonu ahşaptır; ikonostasyonu altın yaldızlı kabartmalarla tezyin edilmiştir. Mabedin içinde beyazla boyanmış tahta mumlu iki bakır şamdan, üç büyük avize, dört tane elektrikli kandil, on tane yağ kandili, iki tane avizeli yağ kandili vardır, îkonostasyon-dan başka duvarda azizlerin gümüşlü ve sade tasvirleriyle' bezenmiştir. Çanı, ön cephenin sağ köşesinin üstündedir. Binanın etrafı duvar ve demir parmaklıkla çevrilmiştir.
Hakkı Göktürk
AYİOS STRATl AYAZMASI — Balatta Ayan Sokağında, ayni adı taşıyan kilisenin avlusundadır, çinko örtülü ahşap bir kulübeden ibaret olup zemini mermer döşelidir; kapıdan girince hemen solda yekpare mermer bilezikli bir kuyudur. Kapının karşısında yarım metre kadar genişlikte ve 36 santim irtifarnda bir kemer vardır ki, girilecek yeri arka taraftaki bir dehlizdedir, Ayazmaya getirilen hasta çocuklar bu kemerin altından geçirilir. Yermanos Papadupulus imzasını ve 1919 tarihini taşıyan bir Nevci-van Ayios Strati tasviri, ayazmanın ziynetidir denilebilir (1947).
Hakkı Göktürk
AYİOS STRATİ RUM ORTODOKS KÎ-
LİSESİ — Balatta Ayan Sokağındadır. Müstakil plânlı bir mabet olup kagir duvar üzerine kiremit örtülü bir çatıdan ibarettir. 1836 senesinde inşa edilmiştir.
Müstatil kaide üzerinde ortası tonoz olan ahşap tavan on iki ahşap sütuna istinad eder, Zemini mermer döşelidir Kadınlar mahfili ahşap olup sol tarafta bulunan bir kapıdan ve dehlizden ahşap basamaklı merdiven ile çıkılır. Ahşap olan ikonostasion tamamen kabartma motiflerle, altın yaldızla bezenmiştir. Oera pili de tahta üzerine yapılmış Hazreti îsanın ve Ayia Triyada'nm bulutlar ve melekler arasında oturmuş vaziyetteki yağlı boya tasvirleri Kostantinos Sota isminde bir ressam tarafından 1938 de yapılmıştır, incil okunan yeri ve despot kürsüsü kabartma nakışlarla, altın yaldızla bezenmiştir. Sağ duvarda kabartma nakışlı, altın yaldızlı büyük
çerçeve içinde üç aziz tasviri, sol duvarda Ayios Yorgios'un ejderha mızraklayan bir tasviri vardır.
Narteks ahşap olup geniş pencerelerle aydınlatılmıştır. Can kulesi sol duvarda olup kısmen taş ve tuğladan yapılmış, üst kısmı ahşaptır.
Hakkı Göktürk
AYİOS TEODOROS AYAZMASI — Lân-gada Alacacamü Sokağında, Ayios Teodoros kilisesi avlusunda yer altındadır. Sekiz taş basamaklı merdivenle inilir. Sağ tarafta 1,32 metre genişliğinde, 7,75 metre uzunluğunda . tavanı tonoz, zemini malta taşı döşeli bir dehlizden yürüdükten sonra bir kapıdan geçilerek 3 metre genişliğinde, 3,40 metre uzunluğunda tavanı tonoz, zemini malta taşı döşeli karanlık olan ayazmanın içerisine, gelinir. Kapıdan girince karşılıklı ağzı yekpare mermer bilezikli ve taş kapakla örtülü bir kuyu, solda mermer bir tekne bulunmaktadır. Sağ tarafta teknesi 3,5 metre uzunlukta, 30 santim genişlikte, 77 santim yükseklikte, somaki döşeli altı musluklu, ye altı bakır taşlı bur çeşme vardır. •Çeşme duvarının üstünde mermer bir haç vardır. Nihayette bulunan bir tulumba vasıta-siyle kuyudan çıkarılan su, hazineye getirilmektedir. Dışarı duvarda 1,35 metre boyunda, 65 santim genişlikte bir höcre olup içerisinde mermer üzerine kabartma Ayios Yorgios'un at üzerinde mızraklı bir resmi vardır. Yine dış kapıdan girildiğine göre sol tarafta bir kapıdan 3,22 metre genişliğinde, 4,80 metre uzunluğunda, tavanı tonoz, zemini çimento olan bir odaya girilir. Kapıdan girince karşıdan sokağa açılan üç taş basamaklı, camlı bir kapı vardır. Ortada büyük bir avize asılıdır. Duvarlarında Hazreti îsanın ve azizlerin yağlı boya tabloları asılıdır. Panayırı martın ilk cumartesi günü yapılır.
Hakkı Göktürk
AYİOS TEODOROS RUM ORTODOKS KİLİSESİ — Langada, Alacacamü Sokağın-dadır. Bizans kiliselerinden olup eskiden Ayi-os'un adını taşımakta idi. 1830 da Kazaz Ar-tinin delâleti ile tamir edilmiş, adı da Ayios Teodoros'a çevrilmiştir.
Mabede camekânlı iki kapıdan girilir. Tavanı ahşap zemini mermer döşelidir, iki sıra üzerine on İM sütun vardar. Duvarlarında
Hazreti isa'nın, Hazreti Yahyanın azizlerden îliya'nın, Ayios Haralambos'un tasvirleri, Cebrail aleyhisselâmın Meryem anaya çiçek koklatmasını gösteririr bir tasvir, Hazreti îsanın Hazreti Yahya tarafından vaftiz olunmasını gösterir bir tasvir, Hazreti isa'nın çarmıhtan indirilmesi tasviri ve daha bazı mukaddes tasvirler vardır.
Avluya biri on beş basamaklı, biri düz iki kapıdan girilir. Bina avlunun ortasında olup çan kulesi avlunun sağında sokak üzerindedir. Sağ tarafta ayni adı taşıyan yer altı bir ayazması, sol tarafta Rum İkokulu vardır.
Hakkı Göktürk
AYİOS TEODOROS RUM ORTODOKS KİLİSESİ — Büyükadada Mâden mevkiinde-bağçeli köşkler arasında kiremit Örtülü ahşab kulübemsi bir yapıdır. Caddeden kilisenin bulunduğu yere 17 basamaklı beton bir merdivenle inilir. 'Kilisenin içi 3x5 metre genişlikte olup küçük ahşab bir ikonostasionu vardır; •Bu kiliseciğin bulunduğu saha civarındaki Ayios Nikolaos Manastırının mezarlığı imiş, eski bir mezarlık kilisesi olduğu muhakkaktır; tesbit edemediğimiz bir tarihte mezarlık kaldırılmış, parselenmiş, arsalara hâlen görülen köşkler yapılmış (1959).
Hakkı Göktürk
AYİOS TERAPON AYAZMASI — Çu
bukluda, Belediye gaz deposunda idi. Yer altında bir tonozdan ibaretti. 30 sene evveline
Büyükadada Madende Ayios Teodoros Kilisesi (Resim: Kemal Zeren)
kadar ziyaret edilen bu ayazma Birinci Cihan Harbi mütarekesinden sonra lüzumsuzluğu görüldüğünden üzeri toprakla örtülerek yer altında kalmıştır. Bu satırların yazıldığı sırada, tesviye edilmiş bulunan o semtte, gaz deposuna ait bir çardak bulunmakta idi (1947).
Hakkı Göktürk
AYİA TERAPON AYAZMASI — Yeni-köyde, İstinyeye giden yolda; Mübaşir Sokağındadır. Tuğla yapı küçük viran bir kulübeden ibarettir, içinde bir kuyu vardır.
Duvarında Hazreti îsanın tasviri, Ayia Terapis'in gümüşle işlenmiş bir tasviri ve sair birkaç ikon asılıdır.
Her gün açık olup her yıl 14 mayısta panayır olur.
Hakkı Göktürk
AYİOS TERAPON AYAZMASI — Yeni-köyde, Sermed Sokağında bir arsadadır. 6 numaralı evin arka tarafına yapılmış kârgir duvar üzerine çinko örtülü, an cephesi keza çinko kaplı bir kulübeden ibarettir. Kapıdan girince sağda ağzı 30 santim genişlikte çimento bilezikli derin bir kuyudur. Kapının yanında sağda camekân içinde Ayia Terapon'un gümüşlü bir tasviri vardır. Bakımsız kalmış bir ayazmadır.
Hakkı Göktürk
AYİOS TERAPON AYAZMASI — Sarı-yerde, Mesarburnu Caddesinde; Kocataş men-ba suyunun bağcesindedir.
Ağzı 35 santim çapında derin bir kuyudan ibarettir. Üzerinde bulunan tonoz, bir yapı 1935 yıllarında yıktırılmıştır. Metruk bir haldedir.
Hakkı Göktürk
AYİOS TERAPON AYAZMASI — Pen-dikte, Ankara Caddesinde, Tekel idaresinin tütün deposu olan bir köşkün önünde, taşlıktadır. Bir sarnıçtan ibaret olup bir tulumbası ve mermer teknesi vardır.
Hakkı Göktürk
AYİOS TERAPON AYAZMASI — Alemdar Caddesinde Alayköşkü civarında, saray suruna bitişik iki katlı bir binanın altındadır; beş basamaklı merdivenle inilir; içinde yüksek mermer bilezikli bir kuyu ile yanındaki duvarda mermer bir tekne vardır; taş işçiliği pek güzel olan bu tekne 1931 de patrik İkinci
AYİOS YEORYİOS
— 1590
ÎSTANBÜL
ANSİKLOPEDİSİ
— 1591
AYİOS YEORYİOS
Fotios zamanında Rum Cemâatinin hediyesi olarak patrikhane eli ile yaptırılmış, ve konmuştur, iki küçük sütun arasında üç musluklu, ayna taşında da Ayios teraponun kabartma bir heykelcik - ikonu vardır, bu sanat eseri teknenin kenarına da İncilden: «Sâde yüzünü yıkama, kalbini temizle» sözü yazılmıştır.
Küçük sütunlarla müzeyyen mermer iko-nostasionu da bir sanat eseridir; burada Ayazmaya adını vermiş olan azizin gümüş kaplı bir ikonu vardır. 1947 de ayazma bu durumda idi.
Bin dörtyüz senelik mazisi olan bu ayazma hakkında şöyle bir rivayet vardır: Yedinci asırda Kıbrıs* Adasında arablar tarafından öldürülen Ayios Terapon'un nâşi vasiyeti üzere getirilip bu ayazmanın bulunduğu yere gömülmüş, medfeninin yanından hemen bir su fışkırmış. Ayazmanın duvarında bu hâtırayı tasvir eden bir tablo vardır: Kale duvarının önünde Azizin cenazesi, etrafında imparator, patrik ve ruhanîler, bir yanda hazırlanmış mezar, az ötede bir kuyu; kale duvarının gerisinde de kubbeli binalar.
Unutmamalıdır ki ayazmanın arkasındaki kale duvarı Fatih Sultan Mehmed yapısıdır.
Diğer bir rivayete göre de bu ayazmanın yerinde eskiden bir kilise varmış; yukarıda bahsedilen ibtidâî tabloda ressam alt sol köşe bu kiliseyi de göstermiştir.
1739 -1747 mum parası kütüklerinde bu ayazmamın adı «Metamorfosis» olarak kayıtlıdır; bu ismin, metruk bir halde bulunurken bu tarihlerden sonra bir yangında harab olarak, Sarayı Hümâyûna yakınlığı dolayısı ile tamamen kaldırılan kiliseye aid olacağı muhtemeldir (1959).
Hakkı Göktürk
AYİOS YEORYİOS -AYAZMASI — Kum-kapıda, Gerdanlık sokağında; Panaiya Mlise-sindedir. Mabedin altındadır. Zemini mermer döşelidir. Kapıdan girince sol tarafta yüksek mermer bilezikli, bakır kapaklı bir kuyu, solunda yuvarlak, kırmızı porfir bir tekne, onun yanında müstatil bir mermer tekne bulunmaktadır. Altlarında demir ıskara vardır. Sağ tarafta sanat eseri bir mermer ikonastasiyon vardır. Duvarlarında mermer üzerine kabartma Ayios Yorgiosun at üzerinde bir tasviri, ile yine mermer üzerine kabartma kucağın-
da çocuk İsa ile Meryem ana tasviri vardır. Nezir mumları için bir de kumlu şamdanı vardı.
Hakkı Göktürk
AYİOS YEORYİOS AYAZMASI — Üs-
küdarda, Araba vapuru iskelesi ile meşhur Moskoflu fırın karşısında, M. Celâleddin Arslangirayın merkez eczanesinin altında idi. Beş, altı taş basamaklı merdivenle inilir bir tonoz olup içerisinde bir kuyu bulunmakta idi. Yedi, sekiz sene evvel meydanın genişletilmesinde bu civardaki binalar jistimlâk edilmiş, ayazma da toprak altında kalmıştır.
Hakkı Göktürk
AYİOS YEORYİOS AYAZMASI — Kı-
zütoprakta Tahtaköprü Caddesinde, bu caddenin Bağdat Caddesi ile olan kavşağında, Zühtüpaşa Caniii karşısında, Şabanın bostanı kenarındadır. Üstü kiremit örtülü ahşap bir kulübedir, tahta bir raf üstünde aziz ikon-ları sıralanmış önüne bir camekân çekilmiştir. Suyu, kulübenin dışında yekpare mermer bilezikli bir kuyudan çekilir. Panayırı 23 nisandadır.
Hakkı Göktürk
AYİOS YEORYİOS AYAZMASI — Bü-
yükadada, tepedeki Ayios Yoryios manastı-rındadır. Ayios Haralambos ve Ayios Yoryios kiliselerinden geçilir. 17 taş basamaklı merdivenle inilir. 3 metre uzunlukta, 6 metre kadar genişlikte, tavaou ahşap, zemini çini döşelidir. Merdivenlerden inilince karşıda sağ köşede yekpare mermerden oyulmuş bir kuyu, yanında büyük mermer bir tekne bulunmaktadır; üzerinde beş bakır taş vardır. Mermer kaide üzerinde bir küllü şamdan vardır. Avluya açılan iki penceresi vardır.
Ayios Yoryios Manas tırı avlusunda bulunan bu ayazma ile Ayios Haralambos, Ayios Yoryios, Ayii Apostoli kiliseleri dört kagir duvar üzerine kiremit örtülü bir yapı içindedir. Panayırı 23 nisanda ve 24 eylülde yapılır.
Hakkı Göktürk
AYÎOS YEORYİOS AYAZMASI — Or-
taköyde, çevirmeci Sokağında; Rum Ortodoks mezarlığında kilisenin altındadır. Sahanın sol tarafında dokuz taş basamaklı merdivenle
sağ tarafa dönemeçli olarak 1,67 metre genişlikte dört metre uzunlukta bir mahale inilir. Bu kısmın nihayetinde solda iki basamaklı merdivenle bir kapıdan bir metre genişlikte, dört metre uzulukta tonos bir mahale geçilir ki, kilise yapılmadan önce ibadet ma-haü idi. Buranın nihayetinde altı boş kagir bir set, sol tarafta bir höcre bulunmaktadır. Bu kısmın baş tarafında sağda beş taş basamaklı merdivenle sola doğru biraz dönemeçli olarak dar bir mahalden asıl ayazma mahalline gelinir. Bir metre kadar ilerisinde ince tuğladan yapılmış bir tonos altında 2,5 metre genişlikte, dört metre uzunlukta, önünde demir korkuluk olan derin bir kuyu bulunmaktadır. Tepesinde bir menfez olup mabedin içinden bir elektrik lâmbası sarkıtdmıştır. Kilisede mihrabın sağ tarafına ayrıca bir mahal yapılarak mermer tekneli, mermer ayna taşlı bir su hazinesi yapılmıştır. Ayazmadan su buraya tulumba ile çekilir.
Hakkı Göktürk
AYİOS YEORYİOS AYAZMASI — Bu
ismi taşıyan bir ayazma da Baltalimanı ile Rumelihisarı arasında bulunuyordu; sahil yolu genişletilirken kapatıldı.
AYİOS YEORYİOS MANASTIRI — Bür-
gaz adasında, Kınalıadaya karşıdır. Çamlarla çevrilmiş bir arazi dahilinde dört duvar üzerine kiremit örtülü iki katlı yedi bölüklü, yedi kapılı kagir büyük bir yapıdır; yanında iki katlı ahşap bir bina onun da yanında bir katlı kagir bir yapı ve kilisesi bulunmaktadır. Büyük bina geçen asır başında yapılmıştır. Bu satırların yazıldığı sırada, bu manastır ve müştemilâtı Rum aileleri tarafından mesken olarak kullanılmakta idi.
Hakkı Göktürk
AYİOS YEORYİOS METODİ RUM ORTODOKS KİLİSESİ — Fenerde, Vodina Cad-desindedir. Müstatil plân üzerine yapılmış kiremit örtülü kagir yapıdır. Bizans kiliselerinden olup 1132 de yapılmış, 1730 da yanmış ve tamir edilmiş, 1913 de ikinci defa olarak tamir görmüştür. Kudüs metrepolitli-ğine bağlıdır. Tonos tavan, musanna başlıklı on dört sütuna Istinadettirilmiştir. Zemini mermer döşenmiştir. Kasvetli bir mabettir. Kadınlar mahfili demir parmaklıklı olup so-leai'nın içinden çıkılır. İkonostasion oyma,
kabartma nakışlarla bezenmiş, gümüşlü ve yağlı boya ikonlarla süslenmiş bir sanat eseridir. Despot kürsüsü sedef kakmalıdır. Camekân içinde Ayios Yeoryios'un ve Ayios Minas'ın at üzerinde gümüşlü tasvirleri birer sanat eseridir. Solea'mn nartekse açılan bir kapısı vardır.
Son zamanlara kadar Kudüsten gelen kilise mensubini bu mâbedde misafir kalırlardı. İçinde Ayios Minas adına bir ayazma vardır,
Hakkı Göktürk
AYİOS YEORYİOS RUM ORTODOKS
KİLİSESİ — Kadıköyünde Yeldeğirmeninde, Karakolhane Caddesindedir. 1895 e doğru mektep olarak inşa edilmiş, 1918 de yanına yeni bir mektep binası yapılarak bu eskisi 1927 de beton olarak tecdiden tamir ve kiliseye tahvil olunmuştur. Kiremit örtülü çatısı Ve ikonostasyonu, vaiz ve despot kürsüleri ahşaptır. Ön beş metre yükseklikte demir çubuklardan yapılmış bir çan kulesi vardır ki, çanını. Samatyalı meşhur Zilciyan usta dökmüştür,
Osman Tolga
AYİOS YEORYÎOS RUM ORTODOKS
KİLİSESİ — Tarabyada Ahi Celebi Sokağın-dadır. Konak otelinin arkasına düşer. Dört duvar üzerine kiremit örtülü kagir yapıdır. 1830 da yapılmıştır. Nartekse camlı bir kapıdan girilir. Narteks kısmı tuğla yapı olup demir parmaklıklı iki penceresi vardır. Tavanı ahşap, zemini çimentodur. Asıl mabedin zemini mermer döşelidir. Dokuz pencere ile aydınlatılmıştır. İkonestasyonu tamamen oyma cevizden yapılmış bir sanat eseridir. Ahşap olan kadınlar mahfiline mabedin içinden ahşap merdivenle çıkılır. Tavan, kenıerler ve duvarlar renkli boya tezyinatiyle bezenmiştir. Tavanın ortasında güzel bir pantokrator tasviri vardır. Sağ tarafta yere dayanmış büyük çerçeveler üzerinde iki gümüş ikon, solda iki ahşap, bir mermer çerçeve içerisinde aziz tasvirleri bulunmaktadır, iki bakır şamdan, altı büyük avize, dört cam, altı gümüş yağ kandili 'kilisenin tezyinatını tamamlamaktadır. Çan kulesi arka cephenin sol köşesinde olup beton yapıdır.
Hakkı Göktürk
ÂYİOS YEORYÎOS
1592 —
ANSİKLOPEDİSİ
1593 —
AYİOS YBORYİOS
şap olan ikonostasionun arkasında kalmış olup, kaidesiz, dört köşeli sade iki ince sütundur. Bîr sanat kıymeti taşımıyan ahşap ikonostasionun kayda değer bir hususiyeti yoktur. Kilisenin zemini mermer döşelidir.
Bu kiliseyi tezyin eden ikonlara gelince içlerinde bilhassa zikredilmeğe değer olanları şunlardır: îkonostasiondaki 1862 tarihli Ayios Yeoryios ikonu; kilisenin sağ duvarında muallâk büyük Yanyalı (Yeni) Ayios Yeoryios ikonu, tebaası bulunduğu devlete karşı isyan ederek Mora ihtilâline karışan ve ele geçip idam edildikten sonra Rum Ortodoks Kilisesi tarafından azizler arasına geçiri-
len Yanyalı Yorginin bu muazzam ikonu serapa gümüş kaplı olup 1844 de İstanbul Değirmenciler Loncası tarafından hediye edilmiştir. Gümüş işçiliği gayet güzeldir, Kos-tantinus Yuanu isminde .bir sanatkârın elinden çıkmıştır; kilisenin sağ bölmesinde, sütunlardan birinde muallâk yağlı boya büyük bir «Tinos arasında Evangelistra Manastırı» komposizyonu, Odisia Varoci ve Eleni Miro-diya tarafından hediye edilmiş olan bu eser, ressam Misailidis'in imzasını ve 1903 tarihini taşımaktadır. Büyük bir Ayios Spridon ikonu, 1900 de kuyumcular cemiyeti tarafından hediye edilmiş olup gümüş işçiliği çok güzeldir.
Kilise, diğer bütün Rum Ortodoks kiliselerinde olduğu gibi, müteaddit avizeler, gümüş, billur ve cam kandiller, büyüklü -küçüklü birçok şamdanlar ile bezenmiştir.
Mütevelli heyetinin elinde bulunan vesaike göre, Edirnekapıdaki Mihrimah Camii şerifi, bir Ayios Yeoryios manastırının yerine yapılmış, rumlara da bu manastırın yerine bedel bugünkü kilisenin yeri ile civarında geniş bir saha verilmiştir 'ki, kilise civarında-
Çengelköyimde Ayios Yeoryios Kilisesi (Resim: Ayhan)
1958 de istimlâk edilerek yıktırıldı ve yeri yangından sonra tecdiden inşa edilen Konak Oteli arsasına eklendi.
AYÎOS YEORYİOS HRİSOKERESMOS RUM ORTODOKS KİLİSESİ — Çengelköy-de, Çengelköy Caddesi, Kulesi Caddesi ve Tanrıverdi sokağındadır. Müstatil plânlı, çatısı kiremit örtülü-kagir bir yapıdır. 1830 da bir Bizans manastırının yerine inşa edilmiştir. Bina yol kenarında olduğundan yol. ge-nişletilirken ön kısmından bir parça yola giderek şeklini kaybetmiştir. Ahşap tonoz tavanı, an§ap sütunlara istinadeder ki sağda üç, solda dört sütun kalmıştır. Kadınlar mahfilinden de köşede küçük bir yer kalmıştır. Zemini mermerdir. İkonostasion ahşap olup kabartma nakışlı ve ikonlarla süslüdür.
Hakkı Göktürk
AYİOS YEORYİOS RUM ORTODOKS KİLİSESİ — Edirnekapıda, tramvay durak yerinde, kale kapısının karşısındadır. Gemi stilinde, yanı dört duvar üzerine kiremit döşeli beşik çatı ile örtülmüş, içerden, tavanın orta parçası, on iki sütuna istinat eden bir tonostur. Tarihi tesbit edilemiyen bir yangında harab olduktan sonra bugünkü bina, nar-teksden asıl mabede açılan kapının üzerindeki rumca kitabesindeki kayde göre, 1836 da, Patrik Grigorios'un zamanında toplanan iane parasiyle Nikola kalfa tarafından inşa edilmiştir. Kitabenin sol tarafındaki mermer üzerinde küçük bir Ayios Yeoryios kabartması, bir sene sonra, 1837 de konmuştur. Bahçede on iki metre irtifaındaki demir çubuklardan yapılmış çan kulesi 1885 de ilâve edilmiş, 1922 -1924 arasında da bugünkü şekli ile tecdiden tamir edilmiştir. Ahşap sütunlardan onu ibadet galonunda olup dört köşeli ve beyaz boyalı birer kaide üzerindedir, bu. sütunlar alçı ile sıvanmış yeşil yağlı boya ile profir taklidi boyanmıştır. Son iki sütun ah-
Edirnekapuda Ayios Yeoryios Kilisesi (Resim: Hâşim)
ki evlerin hemen hepsi, kilisenin akarları idi. Bibi.: REK ve Muzaffer Esen, Geei Notu.
AYİOS YEORYİOS RUM ORTODOKS
KİLİSESİ — Davutpaşa iskelesinden Samat-yaya giderken, tramvay yolu üzerinde Samat-ya sinemasının yanındadır. Mütevellilerden kasap Nikonun rivayetine göre, Samatyada Sulumanastır kilisesinin yerinde vaktiyle Ayios Yeoryios adına bir rum kilisesi varmış; ermeni cemaati tarafından ileri sürülen kuyumcu bası Vahram Ağa isminde bir zat, bu rum ' kilisesini almağa muvaffak olmuş ve yerine, Ayios Yeoryios'un ermenice adı olan Surp Kevork adı ile yine bu aziz adına Sulumanastır ermeni kilisesi inşa edilmiş; rumlar da Aya Anastasiya adına inşa edilmiş olan bu küçük Bizans kilisesini tamir edip Ayios Yeoryios'un adını koymuşlar. İçi hayli harap bir haldedir.
Osman Telga
AYİOS YEORYİOS RUM ORTODOKS KİLİSESİ — Büyükadada ayni azizin âdım taşıyan manastırdadır. Manastırın sol tarafına düşer, kesme taştan yapılmış dört duvar
AYİOS YEORYİOS
— 1594
ÎSTÂNBUL
ANSİKLOPEDİSİ
— 1595 —
AYİOS YEORYİOS
üzerine kiremit örtülü bir çatıdan ibaret bir yapı olup, Büyükada Ortodoks Cemaatinin yardımı ile, bu satırların yazıldığı sırada 105 yaşında bulunan rahip Dionisios tarafından 1906 senesinde yaptırılmıştır.
Zemini mermer döşelidir. Tavanın orta kısmı sekiz ahşap sütuna atılmış mermer kemerler üzerine oturtulmuştur, Ikonostasionu ahşaptır. Beyaz boyanmıştır ve mütaadit ikon-larla tezyin edilmiştir. Ahşap anvonu İliya Kriyazi ve zevcesi Katerine tarafından konmuş olup üzerinde isimleri yazılıdır. Rivayet edildiğine göre 5-6 sene kadar evvel millî piyangodan kazandıkları büyük ikramiyelerden birinin adağı olarak yaptırılmıştır. Sağ taraftaki duvarda alt kısmı pirinç parmaklık içine alınmış ve çerçevesi yere dayanmış Ayi-os Yeoryios'un at üzerinde gümüşlü ikonu en az 1500 senelik bir Bizans eseri olup kiliseyi tezyin eden eşya arasında çok kıymetli bir antikadır. Yanında camlı bir çerçeve içinde Ayios Yeorgios'un kadife üzerine işlenmiş diğer bir tasviri de kıymetli bir 18 inci asır işidir.
Taraçaya açılan kapının üzerinde duvar
boyunca büyük bir tablo vardır ki Hazreti
isa'nın etrafında toplanmış havariyun ile bir
halk kütlesini tasvir etmektedir Ressam ilha
mını incilin: «Ne mutlu gülerek ağlıyanlara,
-ne mutlu sulh yaparak rahata kavuşanlara»
sözlerinden almıştır. Oldukça harabolmuş olup
kilisece tamir ettirtecek bir hayır sahibinin
çıkması beklenmektedir. Çan kulesi dış ka
pının üzerinde kesme taştan yapılmıştır, iki
kenarında oturmuş vaziyette iki mermer ars-
lan heykeli vardır. Hakta Göktürk
AYİOS YEORYİOS RUM ORTODOKS
KİLİSESİ — Ortaköyde, Çevirmeci sokağın
da; rum mezarlığmdadır. Dört duvar üzerine
kiremit örtülü ahşap bir yapı olup bir mezar
lık kilisesidir. Zemini mozaik döşelidir, îko-
nostasion ahşap basit yapı, kabartma nakışlı,
ve ikonlarla müzeyyendir, incil okuma ma
halli ahşap sade yapıdır. Narteksin önü ca-
mekândır. Kilisenin altında tarihî bir ayazma
olup kilise inşa edilmeden ibadet bu kısımda
yapılırdı. Kilise sonradan üzerine inşa edil
miştir. Mezarlık çok eski olup 840 senelik bir
kabir taşı bulunmuştur. Hakkı Göktürk
Dostları ilə paylaş: |